Morgunblaðið - 12.02.2010, Qupperneq 20

20 UmræðanKOSNINGAR 2010
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 12. FEBRÚAR 2010
Á ÖRLAGATÍM-
UM í sögu þjóðar
skiptir það sköpum að
hafa þor til þess að
taka réttar ákvarðanir
þó að þær séu um-
deildar. Sem betur fer
eru sjaldan örlaga-
stundir. Nú nálgast
ein.
Árið 1949 var tíma-
mótaár í sögu Íslands.
Þá ákvað Alþingi að hverfa frá hlut-
leysisstefnu til frambúðar. Á ár-
unum 1945 til 1949 féll hvert ríki
Austur-Evrópu eftir annað undir ok
kommúnisma. Þjóðir sem sumar
áttu mikla samleið með lýðræð-
isþjóðunum í vestri urðu fyrir
hrammi Sovétríkjanna. For-
ystumenn vestrænna ríkja ákváðu
þá að bindast samtökum um að
verjast ágangi Stalíns og kóna hans.
Þjóðirnar höfðu stuðning hver af
annarri.
Ísland hafði nýlega fengið sjálf-
stæði og það var stór ákvörðun að
ganga í NATO. Forystumenn þjóð-
arinnar voru sakaðir um landsölu,
svik við fósturjörðina og fullveld-
isafsal. Þegar varnir voru styrktar
árið 1951 voru stjórnvöld sökuð um
að vilja innlima Ísland í Bandaríkin.
Sem betur fer stóðust forystumenn
Sjálfstæðisflokks, Alþýðuflokks og
Framsóknarflokks árásir sem voru
svæsnari en menn áttu að venjast
og kölluðu þó ekki allt ömmu sína á
þeim árum. Á Íslandi og í öllum
NATO-löndum tókst að varðveita
frið og frelsi.
Kynslóðirnar sem á eftir komu
eru þó ekki sérstaklega þakklátar
þeim Bjarna Benediktssyni, Ólafi
Thors og öðrum leiðtogum þjóð-
arinnar á þessum tímum. Vegna
þess að markmiðið náðist teljum við
frelsi, lýðræði og efnahagslega vel-
sæld sjálfsagðan hluta af lífinu.
Hins vegar þarf ekki að efast um að
þeim hefði verið álasað fyrir það
síðar að grípa ekki tækifærið þegar
NATO var stofnað. Smáríkin í
austri þurftu að búa
við kúgun í nær hálfa
öld og kunna að meta
frelsið. Vegna þess að
við höfðum leiðtoga
sem þorðu þurftum við
aldrei að kynnast af-
leiðingum þess að þora
ekki.
Árið 2008 varð Ís-
land fyrir meira efna-
hagsáfalli en nokkur
önnur vestræn þjóð.
Vegna þess að okkur
hafði í áratugi vegnað vel var lítil
umræða um efnahagslegan stöð-
ugleika þjóðarinnar. Þó að umheim-
urinn hefði miklar áhyggjur af Ís-
landi kepptust Íslendingar sjálfir
við að sannfæra sig um að ekkert
kæmi fyrir þá. Okkur vantaði líka
öryggisnet og bandamenn þegar á
reyndi.
Síðastliðið sumar var samþykkt á
Alþingi að Ísland skyldi sækja um
aðild að Evrópusambandinu.
Ákvörðunin var umdeild og sam-
þykkt með naumum meirihluta. Þó
var ljóst að margir þingmenn sem
greiddu atkvæði gegn umsókninni
hefðu stutt hana ef öðruvísi hefði
verið að henni staðið.
Nú styttist í það að Evrópusam-
bandið ákveði að hefja viðræður við
Íslendinga. Enginn þarf að efast um
að innan sambandsins fengjum við
sem bandamenn þær þjóðir sem
standa næstar okkur að menningu,
stjórnkerfi og sögu. Í nærri tvo ára-
tugi höfum við viljað vera í banda-
lagi með þeim um fjölmörg málefni.
Þegar þjóðin gekk í Evrópska efna-
hagssvæðið á sínum tíma töldu
margir það landsölu og svik við
fósturjörðina. Sem betur fer höfðu
forystumenn þjóðarinnar þá hug-
rekki til þess að velja leið frelsis og
opinna markaða. Flestir átta sig þó
á því að það er útilokað að ná stöð-
ugleika með íslensku krónunni. Hún
getur gefið falska velsæld eða mikla
örbirgð. En hún veitir aldrei stöð-
ugleika eða skjól.
Viðræður um aðild að Evrópu-
sambandinu taka vafalítið langan
tíma. Afar mikilvægt er að allir
leggist á eitt um að Ísland nái eins
góðum samningi og mögulegt er.
Aldrei mega menn standa upp frá
borðinu nema sannfærðir um að
besta samningi hafi verið náð. Þeg-
ar þar að kemur mun þjóðin kjósa.
Það er allra hagur að taka saman
höndum meðan á samningum stend-
ur. Vonandi sýna forystumenn á
þeirri stundu sömu framsýni og for-
ingjarnir um miðja síðustu öld.
Þeim verður eflaust ekki þakkað
frekar en fyrri daginn þegar vel
tekst til, en þeir sem bregðast þeg-
ar þjóðin hefur tækifæri til þess að
tryggja efnahagslegan og pólitískan
stöðugleika gleymast aldrei.
Í dag klukkan 16.30 verður í
Þjóðmenningarhúsinu við Hverf-
isgötu stofnað félag Sjálfstæðra
Evrópumanna. Fundurinn er opinn
öllum sem vilja styðja markmið fé-
lagsins. Það vill standa vörð um
sjálfstæði Íslands, áframhaldandi
samvinnu Íslands við vestrænar
lýðræðisþjóðir og stuðla að efna-
hagslegum og pólitískum stöð-
ugleika, trausti, einstaklings- og at-
vinnufrelsi og frjálsum viðskiptum.
Til þess að ná þessum markmiðum
vill félagið að Ísland sýni reisn og
styrk í viðræðum við Evrópusam-
bandið og forðist einangrunarþörf
og minnimáttarkennd. Til slíkra við-
ræðna hlýtur þjóðin að ganga sann-
færð um það að reyna að ná fram
hinu besta, en jafnframt tilbúin til
þess að hverfa frá þeirri leiðinni, ef
niðurstaðan er ekki þolanleg.
Sjálfstæði er að
velja sér félaga
Eftir Benedikt
Jóhannesson
» Afar mikilvægt er að
allir leggist á eitt um
að Ísland nái eins góð-
um samningi og mögu-
legt er. Aldrei mega
menn standa upp frá
borðinu nema sann-
færðir um að besta
samningi hafi verið náð.
Benedikt Jóhannesson
Höfundur er ritstjóri Vísbendingar.
ÉG ER búinn að
vera viðloðandi ís-
lenska kvikmynda-
og sjónvarpsgerð í
mörg ár. Og man eft-
ir kvikmyndasumrinu
góða þegar myndir
eins og Land og syn-
ir, Óðal feðranna og
Börn náttúrunnar,
sem kom síðar, voru
gerðar. Ég var svo
lánsamur að fá að
taka þátt í þessum myndum, þá
þurftu menn að veðsetja eignir
sínar og fjölskyldur til að gera
eina kvikmynd. Sumir eða flestir
fóru illa á þessu og misstu allt sitt
og meira en það. Núna virðist að
ný vinstri ríkisstjórn Íslands undir
stjórn Jóhönnu Sigurðardóttur og
Páll Magnússon hjá RÚV ætli að
fara aftur til fortíðar og setja
menn í þennan klafa enn á ný.
Af þessum þremur myndum
náði Börn náttúrunnar í leikstjórn
Friðriks Þórs Friðrikssonar lengst
og var útnefnd ein af fimm bestu
erlendu kvikmyndum til Ósk-
arsverðlauna. Þvílík landkynning
sem þetta var fyrir litla Ísland.
Við erum alltaf að hæla okkar
frábæra handboltalandsliði fyrir
að hafa unnið silfur á Ólympíu-
leikunum og erum stolt af þeim
árangri. En þessi árangur hjá
Friðrik Þór og hans
samstarfsfólki er ekki
minni og sýnir hvers
íslenskir kvikmynda-
gerðarmenn eru
megnugir í þessum
harða heimi kvik-
myndanna, við erum á
heimsmælikvarða.
Einnig hefur heimild-
armynd Friðriks Þórs,
Sólskinsdrengurinn,
um einhverfan dreng,
vakið mikla athygli er-
lendis og á mikla möguleika á að
fá Óskarsverðlaun.
Handboltalandsliðið var verð-
launað á dögunum fyrir brons-
verðlaun um 10 milljónir (sem er
dropi í hafið), en ef stjórnvöld
væru samkvæm sjálfum sér ættu
verðlaunin að vera niðurskurður
eins og á að gera við kvikmynda-
og sjónvarpsgerðarfólk. Því það
virðist eiga að drepa niður alla
góða landkynningu og ein-
staklingsframtak í þessu landi. Ég
hélt að okkur Íslendingum veitti
ekki af góðri landkynningu og
störfum á þessum erfiðu tímum.
Þráinn Bertelsson (nú þingmað-
ur) gerði sjónvarpsþætti sem hétu
Sigla himinfley og vöktu þeir
mikla ahygli í Þýskalandi og komu
margir Þjóðverjar sérstaklega til
Vestmannaeyja að sjá þessa nátt-
úruperlu sem þar er. Og nú síðast
hafa Ragnar Bragason og félagar
vakið mikla athygli erlendis með
Vaktar-seríunum. Finnar eru bún-
ir að kaupa þættina. Meira að
segja stórveldið í kvikmynda- og
sjónvarpsheiminum, Bandaríkin,
vill kaupa hugmyndina um Vakt-
irnar. Og ekki má gleyma árangri
Baltasars Kormáks sem hefur
vakið mikla athygli erlendis með
sínum kvikmyndum. Hvað vilja
menn meiri sannanir fyrir því að
íslensk kvikmynda- og sjónvarps-
gerð er besta landkynningin?
Ég veit að það þarf að skera
niður allsstaðar vegna hrunsins,
en það verður að ganga jafnt yfir
alla. Að skera niður framlög til
kvikmynda- og sjónvarpsgerðar
um 35% mun ganga af greininni
dauðri.
Ég skora á Katrínu Jak-
obsdóttur menntamálaráðherra að
endurskoða þessa ákvörðun og
breyta þessari prósentutölu í 5%.
Magnús Ólafsson
Magnús Ólafsson
» ... að skera niður
framlög til kvik-
mynda- og sjónvarps-
gerðar um 35% mun
ganga af greininni
dauðri.
Höfundur er leikari
og kvikmyndaáhugamaður.
Íslensk kvikmynda- og sjónvarps-
gerð er besta landkynningin
SÚ UPPBYGGING
sem átt hefur sér stað á
undanförnum árum
hefur skilað Kópa-
vogsbúum traustum
innviðum, ekki hvað
síst á vettvangi eldri
borgara. Það hefur
gert bænum kleift að
laga nærþjónustu við
aldraða að nýjum
áherslum á tiltölulega
stuttum tíma, eins og sú mikla upp-
bygging sem átt hefur sér stað í
Boðaþingi er til marks um. Það á
ekki aðeins að vera gott að búa í
Kópavogi. Það á einnig að vera gott
að eldast í Kópavogi. Mikilvægt
skref í þá átt er að sameina heima-
þjónustu og heimahjúkrun aldr-
aðra og ljúka fyrirhugaðri stækkun
á Sunnuhlíð. Fleira þarf þó að
koma til.
Breyttir tímar
með nýjum áherslum
Eldri borgarar eru fjölbreyttur
hópur fólks og skera sig að því leyti
ekki úr öðrum aldurshópum sam-
félagsins. Það skipulag sem Boða-
þing styðst við endurspeglar þessa
einföldu staðreynd. Umhverfis
miðlæga þjónustumiðstöð liggja
kjarnar sem hýsa ýmist sérbýli,
þjónustuíbúðir eða hjúkrunarrými
og verður miðstöðin ásamt 44
hjúkrunarrýmum tekin í
notkun núna vor. Kjarn-
ann með þjónustuíbúðum
á enn eftir að reisa, en að
því verki loknu verður
Boðaþing það sjálfstæða
samfélag sem að er
stefnt, með fjölbreytta
kosti í boði, allt eftir þörf-
um hvers og eins.
Standa þarf
vörð um lífsgæðin
Með Boðaþingi hefur
ný hugmyndafræði verið
kynnt til sögunnar hjá Kópa-
vogsbæ, sem tekur mið af lífs-
gæðum fólks, en ekki aðeins „stríp-
uðum“ grunnþörfum. Persónulegt
umhverfi og aðgengileg þjónusta
eru mikilvægar forsendur þess að
eldast með reisn. Sem dæmi um
það má nefna að hjúkrunarrýmin í
Boðaþingi eru um 35 m2 og hafa því
einnig nokkurt rúm fyrir persónu-
legar eigur íbúans. Mikilvægast er
þó það persónufrelsi sem felst í því
að geta valið tiltölu fyrirhafn-
arlaust á milli mismunandi þjón-
ustustiga í takt við aldursþrep og
atorku. Það er því afar brýnt að
lokið verði við síðustu áfanga Boða-
þings á næstu misserum og unnið
að því búnu að frekari uppbygg-
ingu á þessum fjölþætta grunni.
Það á að vera gott
að eldast í Kópavogi
Eftir Ármann Kr.
Ólafsson
Ármann Kr.
Ólafsson
Höfundur er forseti bæjarstjórnar
Kópavogs og býður sig fram í 1. sæti í
prófkjöri sjálfstæðismanna.
ÞAÐ ER vel búið að
fjölskyldum í Kópa-
vogi. Á þriðja tug leik-
skóla er starfandi í
sveitarfélaginu, þar af
fjórir einkareknir. Öll
börn tveggja ára og
eldri komast í leik-
skólavist í Kópavogi
og talsvert er af börn-
um milli eins og
tveggja ára á leikskól-
unum, sérstaklega þar sem eru
ungbarnadeildir. Þá er innra starf
á leikskólunum mjög gott og við
höfum mjög hæft og áhugasamt
starfsfólk sem stýrir leikskólunum
okkar í Kópavogi.
Það má benda á að Kópavogs-
bær greiðir foreldrum fyrir umsjá
barna sinna heima frá því að fæð-
ingarorlofi lýkur til 24
mánaða aldurs. Alls hafa
um 400 foreldrar nýtt
sér þessa þjónustu en
greidd upphæð er sú
sama og greidd er með
hverju barni til dag-
mæðra.
Byggingu allra grunn-
skóla í Kópavogi er nán-
ast lokið. Einnig eru
skólalóðir í góðu ásig-
komulagi og gervigras-
vellir við alla grunn-
skólana. Árangur
nemenda í grunnskólum Kópavogs
hefur verið með því besta sem
gerist, og því ber að þakka góðri
umgjörð, stjórnendum og starfs-
fólki. Kópavogsbær var fyrstur
sveitarfélaga að gera grunn-
skólana sjálfstæða, bæði faglega
og fjárhagslega, og bættur árang-
ur nemenda fylgdi strax í kjölfar-
ið. Við þurfum áfram að hlúa að
starfi grunn- og leikskóla, þar er
lagður góður grunnur að lífs-
hlaupi barna og unglinga í Kópa-
vogi. Ef það starf er vel unnið er
framtíðin björt og í fullu gildi er
þá máltækið „Lengi býr að fyrstu
gerð“.
Á undanförnum tuttugu árum
hefur Kópavogsbær staðið að gíf-
urlegri uppbyggingu mannvirkja
fyrir íþróttir og tómstundir. Við í
bæjarstjórn höfum talið að þess-
um fjármunum sé vel varið. Rann-
sóknir hafa sýnt að „vandamál“
meðal unglinga í Kópavogi eru
minni heldur en í sambærilegum
sveitarfélögum hér í kring. Það er
svo merkilegt að þegar nýtt
mannvirki í þessum geira hefur
verið tekið í notkun hefur það
fyllst af ungu fólki á svipstundu.
Það skiptir ekki máli hvort það er
ný sundlaug, íþróttahús, knatt-
spyrnuvellir, siglingaaðstaða,
skátaheimili, menningaraðstaða
fyrir ungt fólk, knatthús, mann-
virkin eru strax komin í notkun.
Fjölskyldumál
í Kópavogi
Gunnar I.
Birgisson
Gunnar I.
Birgisson
Höfundur er bæjarfulltrúi og
fyrrverandi bæjarstjóri í Kópavogi.