Fréttablaðið - 21.10.2011, Side 12

21. október 2011 FÖSTUDAGUR12
Íbúar Líbíu héldu út á götur og
hrópuðu fagnandi þegar fréttir
bárust af því að uppreisnarmenn
hefðu drepið Múammar Gaddafí,
einræðisherrann sem stjórnaði
landinu með harðri hendi í meira
en fjóra áratugi.
Ónot vöknuðu hins vegar þegar
frekari fréttir, óljósar og misvís-
andi, bárust af því hvernig lát
hans hafði borið að garði. Mann-
réttindasamtökin Amnesty Inter-
national sendu fljótlega frá sér
tilkynningu þar sem þess var
krafist að ítarleg rannsókn yrði
gerð á atvikinu.
Svo virðist sem Gaddafí hafi
verið tekinn lifandi og dreginn
eftir götum borgarinnar áður en
hann var skotinn. Auk þess virð-
ist hann hafa verið í bílalest sem
herþotur NATO-ríkjanna gerðu
loftárás á skömmu áður en bylt-
ingarmenn fundu hann í þröng-
um jarðgöngum.
Ekki er vitað hvað varð um
Saif al-Islam, son Gaddafís, sem
líklegt þykir að hafi verið með
honum fram á síðustu stund.
Leiðtogar byltingarstjórnar-
innar fögnuðu hins vegar drápi
Gaddafís og leiðtogar Vestur-
landa tóku undir fögnuðinn.
Nicolas Sarkozy Frakklands-
forseti segir að fall Gaddafís
marki tímamót í baráttu Líbíu-
manna og David Cameron, for-
sætisráðherra Bretlands, segir
að nú hafi Líbíumenn enn betri
möguleika til þess að byggja upp
sterkt og lýðræðislegt samfélag.
Gaddafí hafði verið í felum í
tvo mánuði, eða frá því höfuð-
borgin Trípolí féll í hendur
uppreisnarmanna upp úr miðjum
ágúst.
Ekki er vitað hve margir hafa
látið lífið í átökunum, sem hóf-
ust snemma árs í Líbiu með þátt-
töku NATO-ríkjanna. Ljóst er þó
að mannfallið skiptir þúsundum
og auk þess hafa tugir þúsunda
særst. gudsteinn@frettabladid.is
daga hafði Gad-
dafí verið í felum,
frá því að höfuð-
borgin féll í hendur upp-
reisnarmanna fyrir tveimur
mánuðum.
58
Líbíubúar fagna falli Gaddafís
Múammar Gaddafí var drepinn í heimaborg sinni Sirte í gær, tveimur mánuðum eftir að höfuðborgin Trípolí féll í hendur byltingar-
liðsins. Borgarastyrjöldin og hernaðarátök í Líbíu hafa kostað þúsundir lífið síðan snemma árs.
„Á margan hátt er það frekar sorglegt í stöðunni
núna að ekki verði hægt að vinna úr þessu á
viðunandi hátt og láta réttarkerfið hafa sinn
gang,“ segir Magnús Þorkell Bernharðsson,
sagnfræðingur sem hefur sérhæft sig í nútíma-
sögu Mið-Austurlanda. „Líbíumenn fá þá ekki
tækifæri til að meta fortíðina og þau voðaverk
sem Gaddafí framdi gegn eigin þjóð, eins og þó
hefur verið mögulegt í Egyptalandi.
Á hinn bóginn vantar almennilega dómstóla
og stofnanir í Líbíu og stjórnarskráin gerir ekki
ráð fyrir þeim meiri háttar réttarhöldum sem
hefðu þurft að eiga sér stað. Auk þess verða
tímamótin um leið meira afmarkandi því nú er hægt
að byrja strax að huga að framtíðinni, þannig að úr því
sem komið var þá er þetta kannski eina leiðin til þess
að stöðva blóðbaðið í Líbíu og kannski reyna að koma
á einhverjum stöðugleika. Nú geta Líbíumenn farið
að huga að framtíð landsins, framtíð sem ekki tengist
þessari persónu sem hefur svo algerlega tröllriðið þjóð-
félaginu.“
Magnús segir Líbíumenn hafa nokkuð góðar forsendur
til þess að byggja upp starfhæft þjóðfélag, nú þegar
átökunum lýkur.
„Þetta land breytist ekkert í Sviss eða Noreg
á einni nóttu heldur er þetta langtímaverkefni
fyrir nýju leiðtogana. Þjóðartekjur Líbíu eru
góðar bæði af olíu og gasi og innviðir voru í
tiltölulega góðu ástandi fyrir stríðið. Þannig að
ef vel er haldið á spilunum þá er framtíðin til-
tölulega björt í Líbíu.“
Magnús segir vissulega mögulegt að einhver
óöld verði áfram í landinu meðan ýmis mál eru
óuppgerð.
„Hins vegar er tiltölulega mikil þjóðernis-
hyggja í Líbíu og almennur vilji til að reyna að
standa saman þrátt fyrir ólík sjónarmið.“
Hann segir fall Gaddafís auk þess vera mikilvægan
áfanga í andófi almennings í arabaríkjunum, sem hófst
svo snögglega í Túnis í lok síðasta árs og breiddist hratt
út til nágrannaríkjanna.
„Arabíska vorið er hreint ekki að fjara út,“ segir hann.
„Nú hafa fjórir arabaleiðtogar verið hraktir frá völdum
á þessu ári og það eitt er nú heilmikið afrek. Þetta er
ekki búið í Egyptalandi og málin eru enn óuppgerð í
Líbíu. Það er enn verið að berjast í Barein og Jemen og
Sýrlandi. En þessi atburður verður heilmikil hvatning fyrir
íbúa þessara landa til þess að halda áfram.“
Mikilvæg hvatning fyrir arabaheiminn
MAGNÚS ÞORKELL
BERNHARÐSSON
FANNST Í HOLU Þarna í göngunum sögðust uppreisnarmenn hafa fundið Gaddafí og skotið hann. NORDICPHOTOS/AFP
Gaddafí drepinn í Sirte
Sirte
LÍBÍA
ALSÍR
NÍGERMALÍ
SÚDAN
EG
YP
TA
LA
N
D
Trípolí
TÚNIS
Uppreisnin gegn Gaddafí hófst um
miðjan febrúar þegar nokkur hundruð
manns komu saman í borginni Bengasí.
Lögreglan tók hart á mótmælendum
en næstu daga héldu þau áfram og
mögnuðust dag frá degi. Viðbrögð
stjórnvalda hertust sömuleiðis.
Loftárásir NATO-ríkjanna hófust 19.
mars, tveimur dögum eftir að öryggisráð
Sameinuðu þjóðanna samþykkti flug-
bann yfir Líbíu og heimilaði hernaðarí-
hlutun, bæði til að verja flugbannið og
til að vernda almenna borgara.
Uppreisnarmenn náðu seint í ágúst
höfuðborginni Trípolí á sitt vald, þar sem
Gaddafí hafði haft höfuðstöðvar. Hann
komst þó undan og var í felum þar til
hann fannst í fæðingarborg sinni, Sirte.
EINRÆÐISHERRA LÍBÍU DREPINN
ALVARLEGA SÆRÐUR Gaddafí særðist alvarlega og var handtekinn í kjölfarið.
NORDICPHOTOS/AFP