Fréttablaðið - 14.11.2011, Blaðsíða 13

MÁNUDAGUR 14. nóvember 2011 13
Framsóknarmenn hafa brugð-ist ókvæða við vangaveltum
Eiríks Bergmann um flokkinn
og stefnu hans að undanförnu.
Eiríkur sagði í grein í Frétta-
tímanum að flokkurinn væri far-
inn að daðra við þjóðernisstefnu,
að breytingar á merki flokksins
vísuðu í klassísk fasísk minni
og að fánahylling glímumanna
á síðasta landsfundi hefði verið
til marks um áherslu á „þjóðleg
gildi“.
Eiríkur er glöggur en ég
held samt að við eigum að
fara varlega með orð eins og
„fasisma“ – slík orð verða að
merkja eitthvað svo að við getum
brugðist við þeirri stefnu þegar
hún skýtur upp kollinum. Þótt
Framsóknarmenn bauli Ísland
er land þitt á fundum og mæni á
glímumenn hnykla vöðvana með
íslenska fánann eru þeir ekki
þar með orðnir að fasistum.
Þeir eru bara skringilegir.
Á berangri
Við ættum líka að reyna að halda
í heiðri þá grundvallarreglu í
samskiptum okkar að virða rétt
fólks til að skilgreina sig sjálft.
Framsóknarmenn eru að reyna
það. Þeir eru að leita að sjálfum
sér, tilverurétti sínum sem
flokks, hugmyndum, stefnu, rétt-
lætingu. Það er jákvætt að þeir
skuli fyrtast við að vera spyrtir
saman við öfgaflokka á Norður-
löndum og raunverulega fasista.
Það segir okkur að slíkar hug-
myndir eru enn taldar óásættan-
legar í hinu opinbera stjórnmála-
kerfi okkar.
Framsóknarmenn eru villtir á
pólitískum og hugmyndalegum
berangri og hafa verið allar
götur síðan flokkurinn þróaðist
frá því að vera pólitískur armur
Sambandsins og varð vettvangur
óprúttinna fjármálaskúma sem
notuðu þennan aðgang að valda-
kerfinu til að skara eld að eigin
köku. En um leið og afskriftir
fóru fram á skuldum þessara
manna fóru fram stórfelldar
afskriftir á fylgi Framsóknar-
flokksins. Í rauninni má merki-
legt heita að hann skyldi ekki
gufa upp.
Jón Sigurðsson, einn af hugs-
uðum flokksins og maður sem
naut virðingar út fyrir raðir
flokksins, reyndi í sinni stuttu
formennskutíð að finna honum
merkingu og stað í tilverunni
með því að innleiða hugtakið
„þjóðhyggja“ í íslenska hug-
mynda- og stjórnmálaumræðu.
Um leið sá hann fyrir sér að
flokkurinn hefði frjálslyndi,
umburðarlyndi, hófsemi,
sveigjan leika og slíkar dyggðir
að leiðarljósi, aðhylltist alþjóða-
samstarf á sem flestum sviðum,
vildi ganga í ESB og væri
almennt gefinn fyrir praktískar
lausnir fremur en æsing og orða-
gjálfur. Flokkur í anda Frjáls-
lyndra demókrata í Þýskalandi
– í lykilstöðu á miðjunni. Væri
sem sagt flokkur sæmilega
menntaðrar miðstéttar, sem
hefði þjóðleg gildi í hávegum,
í orði kveðnu að minnsta kosti;
óskakjósandinn væri deildar-
stjóri einhvers staðar sem hefði
átt hagmælta ömmu, héldi upp
á Jónas Hallgrímsson og hefði
tárast yfir bókum Jóns Kalmans,
ætti sér rætur í dreifbýli en
byggi í einbýlishúsi í þéttbýlinu
og keyrði um á jeppa; vildi halda
í heiðri arf þjóðarinnar en líka
stuðla að góðum lífskjörum. Jón
hafði ekki erindi sem erfiði.
Þjóðleg áflog
Það er því kannski ekki alls
kostar rétt hjá Eiríki Bergmann
að hin þjóðlega áhersla hafi
komið með Sigmundi Davíð inn
í flokkinn – Jón Sigurðsson var
farinn að þreifa sig áfram með
þetta, enda líta framsóknarmenn
eflaust svo á að flokkurinn eigi
sér rætur í þjóðlegum alþýðu-
hreyfingum – Samvinnuhreyf-
ingunni og Ungmennafélags-
hreyfingunni.
En þessi fánahylling með
glímumönnunum á landsfundi
flokksins … hefði maður ekki
vitað betur hefði maður haldið
að hér væri um að ræða gamalt
skens með Stuðmönnum. Svo
virðist ekki hafa verið. Þegar
svona sýning er sett upp án
íróníu, að því er best verður
séð, þá eru menn að taka sér
stöðu í afkáraskapnum miðjum.
Þetta eru allt tákn. Glíman er
tákn ítrustu þjóðlegra gilda hins
íslenska bændasamfélags; hug-
myndin var sú að hún væri alveg
sérstaklega séríslensk, eins og
rímnahættirnir og fjármörkin
(reyndar er hugtakanotkunin í
þessu þrennu merkilega lík) en
hún var auðvitað meira og minna
búin til snemma á 20. öldinni úr
einhverjum fornum áflogum. Í
sjálfu sér er allt í lagi að vísa til
þjóðlegra verðmæta. Það er allt
í lagi að heiðra gamla hluti úr
eigin menningu, rétt eins og ætt-
jarðarást er í sjálfu sér jákvæð
kennd. Fólk sem ber virðingu
fyrir eigin menningu er líklegra
til að bera virðingu fyrir menn-
ingu annars fólks og skilja hvers
vegna það vill heiðra sinn arf.
En glíman íslenska er gömul
áflogahefð og með því að vísa
til hennar er verið að segja: Við
stöndum fyrir þjóðleg áflog. Við
ætlum að standa í ryskingum.
Glíman er ekki bara lang dregið
hnoð tveggja manna heldur
kannski það úr Ungmennafélaga-
menningunni í byrjun 20. aldar
sem tengist helst þjóðernis-
belgingi eins og þeir muna sem
lesið hafa bók Stefáns Jóns sonar
um Jóhannes á Borg. Hnyklaðir
vöðvar, glímubúningur og fána-
hylling: allt vekur þetta ógeð-
felld hugrenningatengsl við
hermennskudýrkun og búninga-
derring – en þó umfram allt lið-
inn tíma.
Ég veit að ég slæ úr og í. En
Framsóknarflokkurinn er samt
ekki fasistaflokkur. Því fer
fjarri. En hann á enn eftir að
sýna okkur fram á að hann sé
ekki draugagangur.
Guðmundur Andri
Thorsson
rithöfundur
Í DAG
Fjárhags-
umsvif
Bændasam-
taka Íslands
Samkvæmt ríkisreikningi ársins 2010 runnu 16,5
milljarðar króna af skatt-
tekjum til landbúnaðartengdra
málefna. Greiðslur til Bænda-
samtaka Íslands námu um hálf-
um milljarði króna auk þess
sem Bændasamtökin sáu (og
sjá) um útgreiðslu fjár úr ríkis-
sjóði eða um að safna nauðsyn-
legum upplýsingum vegna
slíkra útgreiðslna.
Í skýrslu frá mars 2011
bendir Ríkisendurskoðun á að
stjórnvöld og Alþingi hafi falið
Bændasamtökum Íslands að
fara með opinbert vald. Ríkis-
endurskoðun telur að Bænda-
samtök Íslands séu bundin
af ákvæðum stjórnsýslulaga
og upplýsingalaga við fram-
kvæmd verkefna. Lágmarks-
upplýsingar um umsvif og
framkvæmd eru fólgnar í
ársreikningi og ársskýrslu
samtakanna. Ætla verður að
Bændasamtökin séu skuld-
bundin til að birta hvoru-
tveggja opinberlega.
Undirritaður hefur farið
fram á það í tvígang að fá
aðgang að ársreikningum
Bændasamtaka Íslands. Þeim
beiðnum mínum hefur ekki
verið sinnt þrátt fyrir skýra
skyldu samtakanna samkvæmt
áliti Ríkisendurskoðunar.
Að óreyndu máli verður ekki
fullyrt að neitt gruggugt sé að
finna í ársreikningum Bænda-
samtaka Íslands. En meðan
samtökin skirrast við að veita
aðgang að þessum upplýsing-
um vakna óþægilegar grun-
semdir.
Landbúnaður
Þórólfur
Matthíasson
hagfræðiprófessor
Í leit að liðnum tíma AF NETINUTil varnar fáráðum ferða-
mönnum
Er markaðssetningin nægilega
ábyrg? Við dásömum hina hrika-
legu náttúru til þess að laða og
lokka – fegrum aðstæðurnar – og
ruglum þar með saman kynningu
og markaðssetningu.
Nú ætla ég ekki að áfellast einn
eða neinn, heldur aðeins að biðja
alla hlutaðeigandi að líta í eigin
barm. Ef ferðaþjónustuaðilar gætu
komið sér saman um aðgerðir til
að hindra þessi ömurlegu ferða-
mannaslys, þá væri mikið unnið.
Það þarf ekki mikinn kostnað eða
fyrirhöfn – þarf ekki einu sinni
lagasetningu, heldur bara svolítið
hugvit og umhyggju. Að innleiða
ábyrga menningu í markaðsstarf
ferðaþjónustunnar er fyrst og
fremst spurning um hugarfar.
Ólína Þorvarðardóttir
blogg.smugan.is/olina
Papademos og Monti
Lucas Papademos var aðstoðar-
bankastjóri Seðlabanka Evrópu
og Mario Monti var forstjóri hjá
Evrópusambandinu. Þeir eru
vafalaust hæfir hagfræðingar.
Samt í hópi þeirra, sem telja,
að skuldir beri að greiða upp í
topp. Fallið hefur á þau fræði
síðustu mánuði, þegar skoðuð er
ábyrgðarlaus hegðun lánveitenda.
Tími er kominn til að skrúfa fyrir
ábyrgðarlausan blöðrublástur
pilsfalda-banka, sem treysta á
ríkisábyrgð. Papademos og Monti
eru ekki menn til þess.
Jónas Kristjánsson
jonas.is