Morgunblaðið - 31.07.2010, Blaðsíða 23

björgu, börnum og fóstursyni inni-
legar samúðarkveðjur.
Fyrir hönd sálfræðideildar
Háskóla Íslands,
Daníel Þór Ólason,
deildarforseti.
Gaudeamus igitur iuvenes dum su-
mus – Kætumst meðan kostur er
knárra sveina flokkur … Þessi gamli
skólasöngur kemur fram í huga er
við kveðjum gamlan bekkjarbróður,
Jakob Smára, hinstu kveðju. Í þriðja
sinn á einum áratug sjáum við á eftir
kærum bekkjarbróður yfir móðuna
miklu.
Margs er að minnast úr skóla frá
árum æskufjörs og áhyggjuleysis,
vináttu og tryggðabanda. Jakob
hafði sérstöðu í hópnum sakir gáfna
og námfýsi. Hæfileikum hans og
ástundun var viðbrugðið enda mað-
urinn séní í orðsins fyllstu merkingu.
Jakob var prúður og hæverskur, hélt
sér til hlés í glaumi og galsa skóla-
áranna en stundaði námið af því
meira kappi. Það var ekki laust við að
við hinir værum upp með okkur af
því að hafa þvílíkan mann í okkar
röðum enda kom á daginn, er við út-
skrifuðumst, að Jakob varð dux
scolae, efstur á stúdentsprófi vorið
1970. Margir framúrskarandi náms-
menn voru í árganginum og því áhöld
um hver myndi dúxa. Við knúðum því
dyra á kennarastofunni að loknu síð-
asta prófi til að grennslast fyrir um
gengi Kobba og fengum að vita að
okkar maður yrði efstur í meðalein-
kunn. Heiðri 6. B var borgið.
Að stúdentsprófi loknu sigldi Jak-
ob til frekara náms og dvaldi erlendis
um árabil. Hann var því fjarri góðu
gamni á endurfundum okkar bekkj-
arbræðra fyrst um sinn, en kom ætíð
til fundar við okkur hin síðari ár og
naut sýnilega samvista við sína
gömlu félaga á góðri stund. Á nýliðnu
vori fögnuðum við 40 ára stúdents-
afmæli. Sæti Jakobs var autt. Hann
kom þeim skilaboðum til okkar að
vegna veikinda sæi hann sér ekki
fært að koma til endurfunda. Við
höfðum orð á því í hópnum að von-
andi amaði ekkert alvarlegt að hon-
um, en annað kom á daginn. Sólbjart-
an júlídag kvaddi Jakob þetta líf
langt um aldur fram, harmdauði öll-
um sem hann þekktu. Krjúptu að fót-
um friðarboðans og fljúgðu á vængj-
um morgunroðans meira að starfa
guðs um geim.
Helsta námsgrein í máladeild var
latína. Þar var Jakob heima í fræð-
um. Meðal texta, sem við gengum til
prófs í, voru óður rómverska skálds-
ins Hórasar.
Við kveðjum kæran bekkjarbróð-
ur og vin með lokaerindi Non usitata
í þýðingu Hannesar Hafstein:
Burt með sorg og syrging,
söngvar skulu öngvir
eða kveinstafskvæði
kumli tómu óma.
Ei skal heldur halda
hátíð að mínu láti.
Þurfa ei þvílíkt erfi
þeir sem eigi deyja.
F.h. bekkjarbræðra 6. B, MR
1970,
Einar Kristjánsson.
Jakob Smári, kennarinn minn, er
skyndilega fallinn frá. Það er sárara
en orðum taki fyrir mig að horfast í
augu við þessa staðreynd því hann
hefur verið svo mikilvægur og já-
kvæður þáttur í tilveru minni und-
anfarin ár. Ég byrjaði að gera rann-
sóknir undir hans leiðsögn fyrir sjö
árum og samstarfið hefur haldið
áfram allar götur síðan.
Þegar ég lít yfir þessi ár fyllist ég
innilegu þakklæti fyrir að hafa verið
svo heppinn að fá að vinna svona
mikið með þessum gáfaða og örláta
manni. Hann var afar vinsæll kenn-
ari og vel liðinn meðal nemenda,
enda háttvís, nærgætinn og orðvar í
samskiptum en alltaf óspar að hrósa
og hvetja. Það var hans stíll.
Jakob var gríðarlega duglegur og
afkastamikill og hafði jafnan ótal
járn í eldinum. En það var merkilegt
að það var aldrei neinn asi eða stress
í kringum hann. Hann virtist alltaf
hafa tíma fyrir nemendur, jafnvel til
að ræða heima og geima, kenningar,
tilgátur eða fræðilegar vangaveltur.
Hann hafði reyndar sérstakt lag á
því að leiða samtalið að almennara
eða dýpra samhengi hlutanna en
eyða ekki of miklu púðri í hversdag-
legri atriði. Í ótal skipti kom ég inn á
skrifstofuna hans og fékk mér sæti
innan um allt draslið, mitt á milli
blaða- og bókabunkanna, og hafði á
vörunum brýnt úrlausnarefni sem ég
taldi mig þurfa aðstoð með. Oftar en
ekki fór ég frá honum einni, tveimur
eða jafnvel þremur klukkustundum
síðar, og þá hafði gleymst að útkljá
erindið vegna þess að við höfðum
gleymt okkur í dýpri og skemmti-
legri pælingum. Ég mun búa að
þessum fundum alla ævi.
Ég verð ævinlega þakklátur fyrir
að hafa fengið að kynnst þessum
góða manni og fyrir allt það sem
hann hefur kennt mér.
Ívar Snorrason.
Jakob Smári kom eins og víga-
hnöttur inn í samfélag okkar landa
sem vorum við nám og störf í borg-
inni Aix-en-Provence í Suður-Frakk-
landi í byrjun áttunda áratugar ný-
liðinnar aldar. Útskrifaður dúx frá
MR hugðist hann leggja stund á sál-
arfræði við háskólann þar syðra. En
fyrst þurfti að búa í haginn fyrir eig-
inkonu og barnungan son sem voru
væntanleg að fundinni íbúð. Varð nú
heldur upplok í samfélagi náms-
manna þar syðra þegar þessi hár-
prúði sláni sem jafnan hafði hratt á
hæli sást ýta á undan sér barna-
vagni. Franskir námsmenn eru ekki
þekktir fyrir að kippa sér upp við
smámuni en hættu óneitanlega að
tyggja þegar þrenningin: Jakob og
Malín með glókoll á handlegg gengu
í sal mötuneytis háskólans þar sem
stórt hundrað sat að snæðingi og
annað eins stóð í biðröð fyrir utan,
hleypt inn í hollum.
Góður samgangur tókst á milli
okkar hjóna og án efa að samneytið
við Örlyg litla Smára flýtti þeim
ásetningi okkar Hrafnhildar að gera
ámóta tilraun á eigin spýtur.
Það var reynsla að sjá Jakob að
störfum. Vistarveran var heldur
skorin við nögl en þegar þau hjón
festu kaup á lítilli bíldós hreiðraði
Jakob um sig í henni og gerði að
skrifstofu og bókasafni. Mátti iðu-
lega sjá hann sitjandi í aftursætinu
með sína löngu fætur uppi á mæla-
borðinu en augun fest við bókina sem
hann var að kryfja til mergjar það og
það sinnið. Hann las af viðlíka ein-
beitni og þegar ekið er eftir bugð-
óttum vegi með kröppum beygjum –
en prófum lauk hann öllum með láði.
Vík varð á milli vina þegar þau
hjón leystu landfestar og héldu
áfram för til Svíþjóðar til framhalds-
náms þar. Eftir það hittumst við ekki
nema fyrir hendingu, eins og geng-
ur, „hver í sínu eigin lífi …“ Kynni
sem takast, þau takast og halda
áfram hvernig sem veröld veltur.
Nýr starfsvettvangur, ný börn, nýr
maki – en áfram heldur ævinlega
frumglæði einhvers sem var í upp-
hafi.
Fáar vikur eru síðan tilviljun
leiddi okkur Jakob saman í verslun
hér í bæ. Þá voru liðin þrisvar sinn-
um þrettán ár síðan fundum okkar
bar saman fyrst suður í Aix. Og samt
man ég enn andblæ þeirrar kvöld-
stundar, man meira að segja hvaða
plata var á fóninum þegar hann gekk
í stofu: John Wesley Harding með
Bob Dylan. Ef eitthvað einkenndi
Jakob á þessu skeiði þá var það ir-
reverensía eða óþolinmæði gagnvart
átoríteti. Og sjálfur varð hann ekki
sakaður um að ætla að lifa á fornri
frægð, því almennir háskólar í
Frakklandi eru mulningsvélar sem
vita ekki einusinni hvað dúx er. Og
nú er þessi eftirminnilegi drengur
allur. Aðrir munu fjalla um fræði-
manninn og fræðarann, en afköst
hans voru með ólíkindum við greina-
skrif í erlend fagtímarit um sérsvið
sitt: klíníska sálarfræði.
Við Hrafnhildur vottum eiginkonu
hans, börnum og ástvinum okkar
dýpstu samúð. En að endingu langar
mig að tilfæra lokalínur sonnettu eft-
ir afa hans og nafna (Kvöld):
„Handan við æstan endanleikans
straum eilífðin brosir – sem við ljúfan
draum.“
Pétur Gunnarsson.
Jakob Smári tilheyrði annarri
kynslóð hinnar ungu stéttar sál-
fræðinga á Íslandi. Undanfarinn
áratug hafa orðið róttæk umskipti í
lífi hennar eftir að Háskóli Íslands
bauð upp á kandídatsnám í sálfræði
og útskrifaði fyrsta árganginn 2001.
Nú er svo komið að enginn skóli hef-
ur fullmenntað jafnmarga íslenska
sálfræðinga. Af þessum ástæðum
eru sálfræðingar óðum að verða
myndug heilbrigðisstétt. Í Háskól-
anum hefur Jakob Smári verið lífið
og sálin í þessu sköpunarverki. Hér
eiga allir sálfræðingar honum ómet-
anlegt starf að þakka.
Störf Jakobs Smára í sálfræði-
deild Háskóla Íslands einkenndust
umfram allt af því að hvetja þá stúd-
enta sem vildu sameina áhuga sinn á
rannsóknum og klínískum störfum –
byggja á vísindunum til að bæta
mannlífið. Hann leiðbeindi stúdent-
um í rannsóknum bæði í grunn- og
framhaldsnámi. Fyrir mörgum
nemum réð það úrslitum að hafa
hann sem leiðbeinanda þegar kom
að lokaritgerðinni. Þær eru ófáar
greinarnar sem birst hafa eftir stúd-
enta Jakobs þar sem nemendur eru
aðalhöfundar og hann sjálfur rekur
lestina. Allir í samfélagi vísinda og
fræða gera sér ljóst hvað það skiptir
ungt háskólafólk miklu að fá birtar
greinar í vísindaritum. Það eflir alla
dáð og opnar leiðir. Fyrir þetta
stöndum við sálfræðingar allir í mik-
illi þakkarskuld við Jakob Smára.
Þegar íslenskir sálfræðingar
þurftu að tilnefna einhvern til að
sitja í vísindanefnd fjölþjóðlegra
þinga, ritnefndum tímarita eða taka
að sér önnur verk þar sem menn
þurfa að vera fræðilega kunnugir þá
hefur nafn Jakobs Smára iðulega
komið til álita og hann oft orðið fyrir
valinu. Það var til að mynda aldrei
neinn efi um hvaða Íslendingur ætti
að sitja í vísindanefnd 11. Evrópska
sálfræðiþingsins í Osló vorið 2009.
Þegar Jakob Smári er allur höfum
við sálfræðingar misst einn okkar
verðugasta fulltrúa heima og heim-
an.
Jakob Smári naut alþjóðlegrar
virðingar. Vegna starfa minna hef
ég síðasta áratuginn hitt og heim-
sótt marga leiðandi sálfræðinga á
sviði klínískra rannsókn og meðferð-
ar. Mér kom þægilega á óvart hvað
margir þekktu þennan hógværa
góðkunningja minn og kollega.
Hann var mikils metinn vegna þess
að mönnum þótti merkilegt hverju
hann kom í verk við þröngan kost á
Íslandi þar sem hann hafði framan
af aðeins nemendur í grunnnámi í
sálfræði. Stúdentar hans voru að
senda frá sér greinar á við þær sem
doktorsnemar skrifuðu annars stað-
ar. Í rauninni átti ekki svona maður
að þrífast í 300 þúsund manna sam-
félagi. Íslendingar hafa misst mann
sem bar hróður þeirra hljóðlega út
um lönd.
Með láti Jakobs Smára er góður
drengur fallinn í valinn og fórnfús
öðlingur í hópi kollega sinna. Hann
bjó nýgræðingum jafnan frjóan
jarðveg. Vísast var það köllun hans í
starfi.
Fyrir hönd allra sálfræðinga
votta ég fjölskyldu Jakobs dýpstu
samúð okkar allra. Hans er sárt
saknað.
Pétur Tyrfingsson,
formaður Sálfræðingafélags
Íslands.
 Fleiri minningargreinar um Jakob
Smára bíða birtingar og munu birt-
ast í blaðinu næstu daga.
Í dag kveðjum við
afa okkar, Jón Salóm-
on Jónsson. Við
systkinin eigum
margar ómetanlegar
og yndislegar minningar tengdar
honum afa. Við minnumst þess
hversu gaman það var að koma
vestur til Flateyrar til afa Jóns og
ömmu Þrúðu. Á heimili þeirra ríkti
jafnan glaðværð og hlýja. Spenn-
andi var að bíða þess á bryggjunni
að afi kæmi í land á Traustanum og
sjá aflann hjá honum. Smíðakomp-
an hans á Öldugötunni var líka
ótrúlega spennandi fyrir okkur
krakkana að kíkja í. Eftir að amma
og afi fluttu suður gátum við átt
fleiri samverustundir með þeim og
alltaf var jafn gott að koma til
þeirra. Þegar afi var kominn einn á
Hrafnistu í Hafnarfirði var gaman
að sjá hversu duglegur hann var og
iðinn, hann prjónaði og saumaði út
og höfum við fengið að njóta fal-
legra verka hans. Notalegt var að
vita til þess að hann fylgdist með
hverjum og einum í stóra afkom-
endahópnum sínum og var stoltur
af þeim og umhugað um velferð
þeirra.
Með glaðværð sinni, jákvæðni og
eljusemi var afi Jón fyrirmynd sem
við erum þakklát fyrir að hafa átt.
Ég þakka þau ár sem ég átti
þá auðnu að hafa þig hér.
Og það er svo margs að minnast,
svo margt sem um hug minn fer.
Þó þú sért horfinn úr heimi,
ég hitti þig ekki um hríð,
þín minning er ljós sem lifir
og lýsir um ókomna tíð.
(Þórunn Sig.)
Elsku afi, við vitum að amma og
mamma ásamt öðrum gengnum ást-
vinum hafa tekið vel á móti þér.
Hafðu hjartans þökk fyrir allt.
Valdís, Þórhallur,
Guðmundur og Ásrún.
Í dag ert þú kominn á leiðarenda,
elsku afi minn. Þú hefur fengið þína
langþráðu hvíld. Ég hef orðið
þeirra gæfu aðnjótandi að kynnast
þér vel og verð ég ævinlega þakklát
fyrir það. Við vorum góðir félagar
þú og ég. Það er margs að minnast
þegar maður sest niður og hugsar
til allra stundanna sem við áttum
saman. Efst í huga mínum eru þó
minningar sem eru mér mjög kær-
ar, það eru bíltúrarnir sem við fór-
um í út á Granda og á Bauganesið
þar sem þið amma áttuð ykkar síð-
Jón Guðmundur
Salómon Jónsson
✝ Jón GuðmundurSalómon Jónsson
var fæddur á Súg-
andafirði 24. febrúar
1913. Hann lést 19.
júlí 2010.
Jón Salómon var
jarðsunginn frá Foss-
vogskirkju miðviku-
daginn 28. júlí 2010.
asta heimili áður en
þið fóruð á dvalar-
heimili. Það var
margt rætt í þessum
ferðum okkar sem
voru alltaf jafn
skemmtilegar.
Einnig er sumar-
fríðið sem við tókum
saman árið 2005 mér
kært. Þú 92 ára og
varst ekki að víla fyr-
ir þér að fara til Sví-
þjóðar að heimsækja
mömmu, pabba,
Gunnu og Didda sem
voru í sumarhúsum sínum þar.
Þetta var ógleymanleg ferð og enn
og aftur kom fram hjá þér hversu
sterkur maður þú varst. Ótal fleiri
minningar koma upp sem ég mun
varðveita í hjarta mínu um góðar
stundir með góðum afa.
Lífið hefur ekki alltaf verið dans
á rósum hjá þér, elsku afi minn. Þú
þurftir að sjá á eftir eiginkonu og
fjórum börnum en alltaf stóðst þú
uppréttur. Daginn sem þú kvaddir
vorum við bara tvö saman í her-
bergi þínu, þú opnaðir augun,
horfðir á mig og tókst þinn síðasta
andardrátt og sá ég í augum þínum
að þú varst sáttur að fara. Ég er
þakklát fyrir að hafa verið með þér
á þeirri stundu, þetta verður mín
dýrmætasta minning um þig, elsku
afi minn. Hvíldu í friði, elsku afi.
Þín
Jóna.
Elskulegur langafi minn er nú
látinn. Yndislegur, kraftmikill,
barngóður, skemmtilegur, jákvæður
og alger dugnaðarforkur, það eru
bara örfá orð sem lýstu honum afa
Jóni.
Elsku afi, þakka þér allar góðu
stundirnar, fallegu handunnu gjaf-
irnar, öll símtölin, og umhyggju-
semi þína fyrir okkur.
Minningin um þig mun fylgja
okkur um ókomna tíð.
Umhyggju og ástúð þína
okkur veittir hverja stund.
Ætíð gastu öðrum gefið
yl frá þinni hlýju lund.
Gáfur prýddu fagurt hjarta,
gleðin bjó í hreinni sál.
Í orði og verki að vera sannur
var þitt dýpsta hjartans mál.
(Ingibjörg Sig.)
Þetta var afi minn
hann afi gaf mér kossa á kinn
þó að líkaminn fer
þá um kjurt sálin er
og ég kveð þig nú afi minn kær.
(Karl Pálsson)
Elsku afi minn, ég bið þig að
knúsa hana ömmu Gunnu frá okkur
og megi Guð og englarnir vaka yfir
ykkur.
Þín langafastelpa
Rósa Kristín og fjölskylda.
Minningar 23
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 31. JÚLÍ 2010
Legsteinar ehf, Gjótuhrauni 3
Hafnarfirði, Sími: 822 4774
legsteinar@gmail.com