Morgunblaðið - 15.09.2010, Síða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 15. SEPTEMBER 2010
Esjan Haustið er farið að minna á sig með lægðum og úrkomu. Í gær snerist hann í norðanátt sunnanlands og mátti sjá fjölbreytt skýjafar yfir höfuðborgarsvæðinu.
Árni Sæberg
Nú er að renna upp
það tímabil ársins þar
sem búast má við tölu-
verðum umskiptum í
veðri með tilheyrandi
breytingum á færð,
akstursaðstæðum og
veggripi. Þegar hefur
orðið vart við næt-
urfrost á einstaka stöð-
um á landinu og aðeins
tímaspursmál hvenær
ökumenn þurfa að
setja sig í sérstakar stellingar vegna
versnandi færðar. Kappklæddir öku-
menn með rúðusköfur í hanskahólfi
og öfluga miðstöð í bílnum gleyma
stundum að huga að þeim þætti öku-
tækisins sem er hvað mikilvægastur
þegar vetrarfærðin leggst yfir þ.e.
hjólbarðana.
Það skal látið liggja á milli hluta
hvort menn eigi að velja sér neglda
vetrarhjólbarða eða ekki en ekki er
heimilt að nota nagladekk á tíma-
bilinu 1. nóvember til 15. apríl nema
við sérstakar aðstæður. Það skal
jafnframt ósagt látið hvort nota skuli
t.d. loftkornadekk eða harð-
kornadekk umfram aðrar mögulegar
tegundir af vetrarhjólbörðum enda
er það töluvert misjafnt hvaða hjól-
barðar duga best við ólíkar að-
stæður. Fyrir þá sem vilja afla sér
upplýsinga um samanburðarrann-
sóknir á hjólbörðum skal bent á
heimasíðu FÍB. Það er þó ekkert
vafamál að tími vetrarhjólbarðanna
er að renna upp og því er full ástæða
til að brýna það fyrir ökumönnum að
þeir velji rétta hjólbarða miðað við
aðstæður og hugi vel að ástandi
þeirra. Hjólbarðarnir eru eina snert-
ing ökutækisins við veginn og á
hverjum og einum þeirra er snerti-
flöturinn aðeins á stærð við lófa.
Hér eru nokkur atriði sem vert er
að hafa í huga varðandi ástand hjól-
barða. Gæta þarf þess að mynstur
hjólbarðanna sé vel greinilegt og
jafnt. Leyfð lágmarksdýpt á mynstri
dekkja á fólks-
bifreiðum er 1,6 milli-
metrar en tekið skal
fram að það borgar sig
að skipta um hjólbarða
töluvert áður en
mynstrið er komið nið-
ur í það. Vörubifreið
skal búin hjólbörðum
með a.m.k. 1,0 milli-
metra mynsturdýpt.
Slitnir hjólbarðar
missa grip og heml-
unareiginleika. Ef veg-
urinn er blautur getur
ökumaður misst stjórn á bílnum þar
sem hann bókstaflega flýtur ef ekið
er of hratt á lélegum dekkjum.
Ef slit dekkjanna er ekki jafnt get-
ur það verið ábending um bilun í
stýris- eða hjólabúnaði eða rangan
loftþrýsting en slíku ástandi getur
fylgt mikil slysahætta. Misslitnir
hjólbarðar eru misþungir og það get-
ur haft áhrif á stýrið. Það getur farið
að titra eða högg heyrast á vissum
hraða í akstri. Loftþrýstingur þarf
að vera réttur. Þrýstingurinn hefur
áhrif á aksturseiginleika, þægindi,
eldsneytiseyðslu, slit og öryggi og
finna má ráðlagðan loftþrýsting á
miða sem yfirleitt er inni í hurð bíls-
ins eða í handbók. Þess skal jafn-
framt gætt að allir hjólbarðar undir
bílnum séu af sömu gerð.
Hjólbarðar eru einn mikilvægasti
hluti bílsins og því getur borgað sig
að koma við á næsta hjólbarðaverk-
stæði og láta meta ástand þeirra.
Eftir Einar Magnús
Magnússon
»Hjólbarðarnir eru
eina snerting öku-
tækisins við veginn og á
hverjum og einum
þeirra er snertiflöturinn
aðeins á stærð við lófa.
Einar Magnús
Magnússon
Höfundur er upplýsingafulltrúi
Umferðarstofu.
Aðeins lófastór
snertiflötur
Ríkisstjórn Íslands
stendur nú á tímamót-
um. Breytingar hafa
verið gerðar á verka-
skiptingu og ráðherra-
skipan sem ætlað er að
styrkja stjórnina og
efla hana í viðureign
við verkefnin fram-
undan. Á slíkum tíma-
mótum er viðeigandi að
líta sem snöggvast um
öxl og síðan fram á veg til þeirra
verkefna sem enn bíða – taka veður
og áttir, eins og sagt var í gamla
daga.
Mikið hefur áunnist
Þegar við nú lítum yfir farinn
veg, í gegnum móðu og mistur óag-
aðrar stjórnmálaumræðu, moldviðri
dægurþrefs og hagsmunabaráttu,
má segja að við blasi ótrúleg sýn.
Við sjáum landið rísa í efnahagslíf-
inu og jákvæð teikn á lofti um
breytingar til batnaðar fyrir þjóð-
arbúið: Lækkun verðbólgu, minnk-
andi atvinnuleysi, hagvöxt, aukinn
kaupmátt. Kannanir á líðan fólks
sýna að bjartsýni og ánægja er að
aukast í samfélaginu – og fátt getur
verið dýrmætari uppskera fyrir
stjórnvöld en vaxandi bjartsýni og
aukin ánægja fólksins í landinu.
Árangur stjórnvalda eftir hrunið
er hafinn yfir hávaða stjórnmála-
umræðunnar og hrakspár pólitískra
óvina. En verkinu er ekki lokið. Nú
er ríkari ástæða en nokkru sinni til
að samstilla kraftana og leggja til
fangbragða við verkefnin sem bíða.
Þau eru mörg og þörf. Þau varða
ekki síst jöfnun lífsgæða í landinu,
ekki aðeins milli stétta og ein-
staklinga, heldur einnig milli lands-
hlutanna. Þau velta á samgöngu-
verkefnum, sameiningu
sveitarfélaga, verkefnatilflutningi
… og ekki síst … orku- og auðlinda-
stefnu. Aldrei er mikilvægara en á
erfiðum tímum að þjóðin haldi fast
um auðlindir sínar, hugi vel að nýt-
ingu þeirra og ekki síður því hvern-
ig arðsemi auðlindanna
kemur þjóðarbúinu
best.
Átökin um
auðlindirnar
Sú ríkisstjórn sem
nú situr hefur heitið því
í stjórnarsáttmála að
mótuð verði heildstæð
orku- og auðlinda-
stefna sem ætlað er að
styðja við fjölbreytt at-
vinnulíf og tryggja að
ekki sé gengið á höf-
uðstól auðlindanna.
Enn fremur að samfélagsleg hag-
kvæmni sé höfð að leiðarljósi við
ráðstöfun þeirra og nýtingu. Þetta á
ekki síst við um fiskveiðiauðlindina
sem styr hefur staðið um vegna þess
hróplega óréttlætis sem kvótakerfið
hefur leitt yfir byggðir landsins.
Ríkisstjórnin á þess nú kost að leið-
rétta þann órétt. Hún hefur heitið
því gera breytingar sem tryggja að
arðurinn af fiskveiðiauðlindinni
renni í þjóðarbúið, til síns rétta eig-
anda og nýtist til samfélagslegra
verkefna; að fiskveiðar og útgerð
verði til þess að efla og viðhalda at-
vinnu í byggðum landsins; að jafn-
ræðis og mannréttinda sé gætt við
úthlutun aflaheimilda þannig að ný-
liðun geti átt sér stað í greininni og
menn njóti atvinnufrelsis í reynd.
Átök undanfarinna ára um fisk-
veiðistjórnarkerfið hafa leitt okkur
fyrir sjónir að ekki má dragast leng-
ur að treysta og stjórnarskrárbinda
eignarhald og forræði þjóðarinnar
yfir auðlindum hafsins. Mikilvægt er
að farið verði með fiskveiðiauð-
lindina eins og aðrar þjóðarauðlindir
þannig að nýting hennar sé tíma-
bundinn afnotaréttur sem ekki
myndar séreignarrétt .
Því var heitið í sáttmála rík-
isstjórnarinnar að samráðs yrði leit-
að við hagsmunaaðila í sjávarútvegi
um fyrirhugaðar breytingar á fisk-
veiðistjórnuninni. Við það hefur ver-
ið staðið.
Allt undanfarið ár hefur viðræðu-
nefnd verið að störfum með fulltrú-
um hagsmunaaðila í sjávarútvegi og
fulltrúum stjórnmálaflokkanna. Sú
nefnd er nú skila af sér viðamikilli
skýrslu þar sem tekið er á helstu
álitamálum. Skýrslan veitir þó tak-
markaða leiðsögn til framtíðar, enda
vandséð hvernig svo stór hópur
hagsmunaaðila á að geta komist að
endanlegri niðurstöðu. En þó að nið-
urstaðan sé óljós, má segja að eitt
hafi áunnist: Samráðið hefur opnað
augu þeirra sem sitja við viðræðu-
borðið fyrir því að breytinga sé þörf.
Aðilar eru sammála um að fisk-
veiðiauðlindin sé og eigi að vera
þjóðareign; að gjald skuli koma fyrir
tímabundna nýtingu hennar; að eyða
þurfi rekstraróvissu í sjávarútvegi
með hlutlægum leikreglum og
auknu gagnsæi í fiskveiðistjórnun,
m.a. við úthlutun veiðiheimilda.
Veldur hver á heldur
Sjávarútvegurinn er und-
irstöðuatvinnugrein sem eðlilegt er
að gegni hlutverki við endurreisn
efnahagslífsins. Mikilvægt er að sátt
náist í samfélaginu um þessa at-
vinnugrein og nýtingu hennar á auð-
lindum sjávar. Það er ekki nóg að sú
sátt sé við útgerðarmenn, sáttin þarf
að vera við þjóðina.
Breytingar á fiskveiðistjórnun
okkar standa í órofa samhengi við þá
siðferðilegu og efnahagslegu end-
urreisn sem er óhjákvæmileg í sam-
félagi okkar. Þetta er eitt stærsta
verkefnið sem bíður ríkisstjórn-
arinnar – og veldur hver á heldur.
Stjórnvöld mega ekki heykjast á
þessu verki, heldur verða þau nú að
sýna þann pólitíska kjark sem til
þarf. Þetta er sögulegt tækifæri, og
það má ekki renna okkur úr greip-
um.
Eftir Ólínu
Þorvarðardóttur » Breytingar á fisk-
veiðistjórnun okkar
standa í órofa samhengi
við þá siðferðilegu og
efnahagslegu end-
urreisn sem er óhjá-
kvæmileg í samfélaginu.
Ólína
Þorvarðardóttir
Höfundur er alþingismaður.
Að hrökkva eða stökkva