Morgunblaðið - 16.04.2011, Blaðsíða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. APRÍL 2011
Harpan flutt í Hörpu Meðlimir Sinfóníuhljómsveitar Íslands gengu í gær fylktu liði frá Háskólabíói að tónlistarhúsinu Hörpu, nýju heimkynnum hljómsveitarinnar.
Ómar
Flestir kannast við
ljóðið Gunnarshólma.
Þar er að finna þessar
línur:
Beljandi foss við
hamrabúann hjalar
á hengiflugi undir jök-
ulrótum
þar sem að gullið
geyma Frosti og Fjalar.
Hér er auðvitað átt
við Seljalandsfoss og þjóðsöguna um
fjársjóðinn bak við fossinn. Við
krakkarnir í sveitinni trúðum þess-
ari sögu í okkar barnslegu einlægni
þar til við uxum inn í raunveruleik-
ann. Ekki virðast þó allir fullorðnir
una sér vel í raunveruleikanum, að
minnsta kosti ekki sumir ráðamenn
þjóðarinnar. Væri það ekki annars
góð hugmynd að ríkisstjórnin, sér-
staklega sá hluti hennar sem tileyrir
VG, gerði út hóp manna til að freista
þess að ná í gullið undir fossinum?
Það væri að minnsta kosti skárri
gulrót en glópagullið sem þetta lið
reynir að bjóða okkur um leið og það
böðlast á bak við tjöldin gegn alvöru
atvinnuppbyggingu sem nýtir orku
fallvatna og jarðvarma. Það er til
dæmis hreint ótrúlegt að stjórnvöld
skuli hafa vogað sér að beita sér
gegn hagsmunum Suðurnesjamanna
og annarra landsmanna í viðræðum
við aðila vinnumarkaðarins, með því
að reyna að slá álver í Helguvík út af
borðinu, þessa einu stóru fram-
kvæmd sem er í hendi með þús-
undum fjölbreyttra starfa.
Við Suðurnesjamenn upplifum nú
mikið atvinnuleysi. Það hefur ekki
verið meira frá hruni. Þar fer mikið
afl hugar og handa forgörðum. Við
þurfum að virkja þetta afl. En
hvernig? Nærtækast er að nýta
þann kraft sem býr í fallvötnunum
og hitanum í iðrum jarðar. Nýta það
gull sem þeir Jónas Hallgrímsson í
Gunnarshólma og Snorri Sturluson í
Eddu leiða huga okkar
raunverulega að. Það
mun gera okkur kleift
að byggja upp mik-
ilvæga iðnaðarfram-
leiðslu eins og álver í
Helguvík sem mun
virkja stóran hluta
þess mannauðs sem nú
fer forgörðum, ekki
bara á Suðurnesjum
heldur öllu landinu.
Sjálfskipaðir sendi-
herrar náttúru lands-
ins reyna að telja okk-
ur trú um að hagnýting
orkuauðlinda sé almennt af hinu illa
og halda því t.d. blákalt fram að orka
í iðrum jarðar á Reykjanesi sé á
þrotum, þvert ofan í álit færustu sér-
fræðinga. Þeim er greinilega ekki
ljóst að þeir virkjanakostir sem
skynsamlegt er að nýta eru yfirleitt
endurnýjanlegir. Frestun á virkj-
unum þýðir tap þjóðfélagsins sem
nýtir ekki það vinnuafl sem nú er at-
vinnulaust. Það er því æskilegt að
hefjast handa strax þannig að skapa
megi þær gjaldeyristekjur sem þjóð-
in þarf til að ná niður skuldum sínum
erlendum.
Ég skora á ríkisstjórnina og
stuðningsmenn hennar að taka þá
sem fyrst tali sem nú ganga um nið-
urlútir af atvinnuleysi og spyrja þá í
fyllstu einlægni hvað þá vanhagi um,
í stað þess að haga sér eins og
Frakklandsdrottning á sínum tíma
sem spurði hvort fólkið gæti ekki
borðað kökur þegar henni var sagt
að það vantaði brauð.
Eftir Gunnar
Þórarinsson
» Frestun á virkjunum
þýðir tap þjóðfélags-
ins sem nýtir ekki það
vinnuafl sem nú er at-
vinnulaust.
Gunnar Þórarinsson
Höfundur er forseti bæjarstjórnar
Reykjanesbæjar.
Orkan er eina
leiðin úr vandanum
Bæjarstjórn Garða-
bæjar samþykkti sam-
hljóða á fundi sínum 7.
apríl sl. mótmæli við
fyrirhugaðar gjald-
skrárhækkanir Orku-
veitu Reykjavíkur
vegna rafmagns og
hita. Bæjarstjórn mót-
mælir því harðlega að
auknar álögur séu enn
á ný lagðar á íbúa
Garðabæjar af hálfu
þessa fyrirtækis sem fer með einok-
unarstöðu í sölu á grunnþjónustu til
almennings.
Stefnulaus þátttaka
í öðrum fyrirtækjum
Allir sem hafa fylgst með „upp-
gangi“ Orkuveitu Reykjavíkur und-
anfarin ár hafa skynjað að þar hefur
verið farið frjálslega með fé. Farið
var í margar óskynsamlegar fjárfest-
ingar m.a. með stofnun og/eða þátt-
töku í öðrum fyrirtækjum á mörgum
ólíkum sviðum, sem höfðu mismikil
eða lítil tengsl við kjarnastarfsemi
fyrirtækisins. Í stjórnsýsluúttekt
Innri endurskoðunar Reykjavík-
urborgar á OR, sem kom út í ágúst
2008 kemur m.a. fram að áhættu-
greining var ekki hluti af verklagi á
sviði nýsköpunar og þróunar, þ.e. við
þátttöku í sprotafyrirtækjum og út-
rásarverkefnum. Þar segir einnig:
„Ekki hefur verið staðið að sérstakri
stefnumótun um slík nýsköp-
unarverkefni; hvers eðlis verkefnin
skuli vera og á hvaða forsendum OR
taki þátt í þeim.“ Það eru ekki síst
þessi verkefni, sem mörg hver voru
fjármögnuð með lánsfé, sem almenn-
ingur á veitusvæði OR á að borga
fyrir með gjaldskrárhækkunum.
Einnig má telja hér til skort á aga í
rekstri sem kom fram í mikilli fjölg-
un starfsmanna og dýrri yfirbygg-
ingu sem er óviðunandi í rekstri op-
inbers fyrirtækis.
Ábyrgð
stjórnarmanna
Allt þetta sem nefnt
er hér að framan hlýtur
að vekja spurningar um
ábyrgð þeirra sem sátu
í stjórn fyrirtækisins á
þessum árum og jafn-
framt þeirra sem skip-
uðu menn í stjórnina. Í
4. gr. laga um stofnun
sameignarfyrirtækis
um Orkuveitu Reykja-
víkur segir: „Stjórn
Orkuveitu Reykjavíkur fer með mál-
efni fyrirtækisins og annast um að
skipulag fyrirtækisins og starfsemi
sé jafnan í réttu og góðu horfi.“ Síðar
í sömu grein segir jafnframt: „Stjórn
Orkuveitu Reykjavíkur annast um
að nægilegt eftirlit sé haft með bók-
haldi og meðferð fjármuna fyrirtæk-
isins.“ Vart þarf að deila hart um að
stjórn fyrirtækisins á árunum sem
hér um ræðir, náði ekki að uppfylla
þessar skyldur sínar. Stjórn fyr-
irtækisins er skipuð sex mönnum,
fimm kjörnum af borgarstjórn
Reykjavíkurborg og einum kjörnum
af bæjarstjórn Akraness. Stjórnin er
því pólitískt skipuð og tekur breyt-
ingum um leið og breytingar verða á
meirihluta þeirra sem mynda borg-
ar- og bæjarstjórn. Í ágúst 2008
sagði Innri endurskoðun Reykjavík-
urborgar: „Ör skipti stjórnarmanna
undanfarin ár koma fram sem
áhættuþáttur í rekstri OR í ljósi þess
að eðli starfseminnar, framleiðsla og
rekstur orku- og veitustarfsemi,
byggist á stórum verkefnum og lang-
tímaáætlunum.“ Það má spyrja
hvort skynsamlegt sé yfir höfuð að
stjórn fyrirtækis eins og OR sé póli-
tískt skipuð. Í áðurnefndri úttekt er
bent á að slík skipan geti valdið
óæskilegri skörun á hlutverkum sem
geti stuðlað að hagsmunaárekstrum
og komið í veg fyrir að aðilar sinni
nægjanlega vel aðhalds- og eftirlits-
hlutverki sínu. Þetta eru þung rök en
það hlýtur jafnframt að segja sig
sjálft að æskilegra sé að hæfileikar
manna og þekking á starfsemi fyr-
irtækisins ráði því hvort þeim býðst
að taka sæti í stjórn fyrirtækisins
frekar en tengsl þeirra við ríkjandi
stjórnmálaöfl í borgar- og bæj-
arstjórn hverju sinni.
Lærum af mistökunum
Með þessari grein er ekki ætlunin
að kasta rýrð á einstaka starfsmenn
OR, núverandi eða fyrrverandi. Þar
sem stjórnarhættir eru í lagi starfa
starfsmenn alltaf eftir forskrift
stjórnar. Ljóst er að sú forskrift hef-
ur ekki verið jafn skýr og nauðsyn-
legt er hjá Orkuveitu Reykjavíkur
sem hefur komið fram í skorti á aga
og ábyrgð. Dýr mistök hafa verið
gerð í rekstri Orkuveitu Reykjavík-
ur. Mistök sem íbúar Garðabæjar
bera enga ábyrgð á og gátu engin
áhrif haft á.
Stjórn fyrirtækisins ber að finna
aðra leið til að borga fyrir þau mistök
en að hækka gjaldskrár á almenning.
Um leið verða menn að læra af þeim
mistökum sem gerð hafa verið og
horfa til framtíðar með þann lærdóm
í huga. Það ber að fagna því að gerð
hafi verið stjórnsýsluúttekt á starf-
semi fyrirtækisins, fara rækilega yfir
þær ábendingar sem þar koma fram
og líta á hana sem veganesti til fram-
tíðar
Eftir Gunnar
Einarsson » Bæjarstjórn Garða-
bæjar mótmælir
auknum álögum á íbúa
sína með fyrirhuguðum
gjaldskrárhækkunum
Orkuveitu Reykjavíkur
vegna rafmagns og hita.
Gunnar
Einarsson
Höfundur er bæjarstjóri Garðabæjar.
Vér Garðbæingar
mótmælum