Morgunblaðið - 06.09.2011, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 6. SEPTEMBER 2011
Hjörtur J. Guðmundsson
hjorturjg@mbl.is
Skoðanir innan stjórnmálaflokkanna
um fyrirhuguð kaup Huang Nabo á
Grímsstöðum á Fjöllum eru skiptar.
Almennt eru stjórnmálamenn sam-
mála um að það þurfi að fara varlega
en setja misjafnlega mikla fyrirvara.
„Það er bæði sjálfsagt og nauðsyn-
legt að greiða fyrir erlendri fjárfest-
ingu á Íslandi. Vilji menn reisa hótel
og fara í ferðaþjónustu ber að fagna
því. En er það sjálfsagt og eðlilegt að
menn geti keypt stórar jarðir og jafn-
vel hundruð ferkílómetra lands? Það
finnst mér ekki,“ sagði Bjarni Bene-
diktsson, formaður Sjálfstæðisflokks-
ins, á Facebook-síðu sinni á sunnu-
daginn.
Bjarni sagði ennfremur að eitt af
því sem horfa yrði til væri hvort ís-
lenskir ríkisborgarar nytu sömu rétt-
inda í heimaríki viðkomandi.
Ástæðulaus ótti til þessa
„Ef þetta mál er eins og því er lýst,
það er felur í sér yfir 20 milljarða
króna fjárfestingu í ferðaþjónustu, þá
auðvitað hljómar það vel,“ segir Sig-
mundur Davíð Gunnlaugsson, for-
maður Framsóknarflokksins.
Hann segir að margir hafi óttast
að erlendir ríkisborgarar myndu
kaupa mikið af jörðum hér í gegn-
um EES-samninginn en af því hafi þó
ekki orðið í þeim mæli sem óttast hafi
verið. Ef það væri að breytast væri
það hins vegar áhyggjuefni. „Það
væri auðvitað ekki æskilegt að er-
lendir ríkisborgarar eignuðust stóran
hluta landsins og náttúruauðlindir,“
segir Sigmundur og bætir við að rétt
sé að nota þetta mál til þess að fara yf-
ir það með hvaða hætti eigi að halda á
málum sem þessu til framtíðar.
Undanþága óforsvaranleg
Í umræðum á Alþingi í gær sagði
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir, þing-
maður Vinstrihreyfingarinnar –
græns framboðs, að óforsvaranlegt
væri að veita Huang undanþágu til
þess að kaupa Grímsstaði. Þá meðal
annars vegna þess að endurskoðun á
löggjöf landsins um vatnsréttindi
hefði ekki farið fram. Lagði Guðfríður
áherslu á að mikilvægt væri að
styrkja með öllum ráðum þjóðareign
á auðlindum.
Árni Páll Árnason, efnahags- og
viðskiptaráðherra, sagði í samtali við
Stöð 2 fyrir helgi að Íslendingar
þyrftu að fara varlega þegar kæmi að
erlendum fjárfestum en það væri eftir
sem áður mikilvægt að bjóða slíka að-
ila velkomna til landsins. Þá sagði
hann mikilvægt að meta fjárfestingar
erlendra aðila á efnislegum og sann-
gjörnum forsendum.
 Fulltrúar stjórnmálaflokkanna eru almennt sammála um að fara þurfi varlega
vegna jarðakaupa erlendra ríkisborgara en hafa mismiklar áhyggjur af þeim
„Hún er bara til málefnalegrar umfjöllunar í ráðuneytinu. Þar verður málið
skoðað eins og önnur erindi sem okkur berast. Þetta er auðvitað mjög stórt
mál og umdeilt og við viljum fara vel yfir stöðuna. En staðreyndin er nátt-
úrulega sú sem má ekki gleyma að það er bann í lögum við
sölu af þessu tagi. Það er grundvallarreglan en það er hins
vegar heimilt að sækja um undanþágu. En þetta er grund-
vallarreglan. Síðan bara skoðum við það í ljósi und-
anþágubeiðninnar, sem borist hefur, hvaða málefnaleg rök
þarf að íhuga og þau eru mörg,“ segir Ögmundur Jónasson,
innanríkisráðherra, um stöðuna á undanþágubeiðni
kínverska fjárfestisins Huangs Nubo vegna kaupa
á jörðinni Grímsstöðum á Fjöllum. Ekki liggi fyrir
hvenær beiðnin kunni að verða afgreidd.
Leggur áherslu á að bann sé
grundvallarreglan
ÖGMUNDUR JÓNASSON INNANRÍKISRÁÐHERRA
nálum og sinna annarri heilsuvernd.
Þór segir að það hafi verið löngu ljóst að
HIV-faraldur myndi koma upp meðal sprautu-
fíkla á Íslandi ef ekki yrði gripið inní. „Við fór-
um of seint af stað. Það er of seint að bregðast
við þeim sem nú þegar hafa smitast en því meiri
ástæða til að efla forvarnir. Þessi smit verða
ekkert einskorðuð við sprautufíkla, þetta mun
dreifa sér út fyrir þann hóp.“
Aðstaða og einnota sprautur
Þór segir skaðaminnkun ganga út á fleira en
sprautu- og náladreifingu.
„Víða erlendis er komið húsnæði þar sem fólk
getur komið og sprautað sig. Við vinnum jafnt
og þétt að því að hér verði opnuð slík miðstöð
þar sem fólk getur leitað allan sólarhringinn til
þess að sprauta sig. Það er nauðsynlegt að fara
út til þeirra og með þeirri nálgun til að ná til
þeirra. Einnota sprautur er önnur lausn, þeim
er dreift víða í nágrannalöndunum. Þegar búið
er að sprauta sig skreppur nálin inn í sprautu-
búnaðinn svo það er ekki hægt að nota hann aft-
ur og ekki er hægt að skaða sig á sprautunni ef
henni er hent á víðavangi. Þetta er dýrara en
skilar árangri.“
Reyna að fækka HIV-smitum
 Hvert nýtt HIV-tilfelli kostar heilbrigðiskerfið um 160 milljónir  Sprauti sig í sérstakri miðstöð
 Dæmigerð lyfjameðferð kostar 2-3 milljónir árlega  HIV-faraldur meðal sprautufíkla á Íslandi
Morgunblaðið/Ómar
Heilsuhýsið Sjálfboðaliðar Rauða krossins bjóða upp á hreinar sprautur og nálar í gamla sjúkrabílnum Frú Ragnheiði fjórum sinnum í viku.
BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
„Það er mjög erfitt að segja til um hvort þetta sé
toppurinn. Nú áætlar SÁÁ að það séu að minnsta
kosti þrjú hundruð sprautufíklar virkir á Íslandi.
Ef allt fer á versta veg eru mjög margir eftir
ennþá sem eru ekki smitaðir. Það er til mikils að
vinna að hindra það að smit breiðist út innan
þessa hóps,“ segir Magnús Gottfreðsson, sér-
fræðingur í smitsjúkdómum á Landspítala og
prófessor við læknadeild Háskóla Íslands.
Eins og komið hefur fram er nú faraldur HIV-
smits á meðal sprautufíkla hér á landi. Sautján
einstaklingar hafa verið greindir með HIV-smit á
þessu ári og þar af eru fíkniefnaneytendur þrett-
án talsins. Tíu fíklar greindust með HIV-smit í
fyrra. Útbreiðsluhraði HIV-smits í hópi fíkla er
mun meiri en innan annarra hópa. Sérstaklega
vegna þess að fólk samnýtir sprautur og nálar.
Kynmök algengasta smitleiðin
„Við getum kannski aldrei algjörlega upprætt
svona vandamál en við verðum að reyna að lág-
marka skaðann og útbreiðsluna. Það beinist ann-
ars vegar að því að takmarka útbreiðsluna innan
hóps fíkla og svo útbreiðsluna með kynmökum.
En kynmök eru algengasta smitleið HIV á heims-
vísu. Ef HIV-veiran fer að berast út með þeim
hætti erum við ekki í góðri stöðu því tíðni kyn-
sjúkdóma er há á Íslandi og íslensk ungmenni
byrja að stunda kynlíf snemma.
Til að koma í veg fyrir útbreiðslu HIV-
veirunnar þarf að auka fræðslu um gagnsemi
smokka og gera þá aðgengilegri, bæta þarf að-
gengi fíkla að ókeypis sprautum og nálum og að-
gengi þeirra að félags- og heilbrigðisþjónustu.
Auka þarf árvekni lækna og hvetja þá til að taka
oftar HIV-próf hjá skjólstæðingum sínum,
sporna gegn ofnotkun og misnotkun örvandi
lyfja, aðallega metýlfenídats og draga úr smit-
hættu með lyfjameðferð. Rannsóknir sýna að
með því að meðhöndla fólk snemma er hægt að
draga úr smithættu. Við höfum ekki efni á öðru
en að reyna að bregðast við þessu því hvert nýtt
tilfelli getur kostað svo mikið tilfinningalega og
peningalega,“ segir Magnús.
Hvert nýtt HIV-tilfelli er kostnaðarsamt fyrir
heilbrigðiskerfið, kostar um eina milljón evra, eða
nálægt 160 milljónum króna. „Lyfjakostnaðurinn
er nokkuð hár. Ævilíkur fólks með HIV-smit,
sem fær góða meðferð, eru nánast orðnar sam-
bærilegar ævilíkum ósmitaðra á sama aldri. Þetta
þýðir að kostnaðurinn er verulegur. Dæmigerð
lyfjameðferð kostar á bilinu 2-3 milljónir á ári en
lyfjakostnaður getur orðið mun hærri. Við þetta
bætist ýmis kostnaður vegna rannsókna og ann-
arar þjónustu sem þessir einstaklingar þurfa á að
halda.“
Heilsuhýsið dreifir sprautum
Fyrir tveimur árum fór Reykjavíkurdeild
Rauða kross Íslands af stað með verkefnið
Heilsuhýsið. Markmiðið með því er að draga úr
skaðsemi lifnaðarhátta jaðarhópa. Að sögn Þórs
Gíslasonar, verkefnisstjóra Heilsuhýsisins, eru
um 90-95% af komunum til þeirra vegna sprautu-
búnaðar til fíkniefnaneyslu.
„Við fáum að jafnaði um 100 heimsóknir á mán-
uði, til okkar í bílinn og til samstarfsaðila okkar
tveggja, Konukots og Hjálpræðishersins, sem
dreifa nálum og sprautum sem við útvegum þeim,“
segir Þór.
Heilsuhýsið hefur gamlan sjúkrabíl, að nafni
Frú Ragnheiður, til afnota og er hann á viss-
um stöðum í bænum fjórum sinnum í viku
til að dreifa og taka á móti sprautum og
Bjarni
Benediktsson
Árni Páll
Árnason
Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir
Sigmundur Davíð
Gunnlaugsson
Stigi hægt til jarðar á Fjöllum
„Það mætti segja að það séu um 400
manns að sprauta sig plús eða mínus
hundrað. Það veit það náttúrulega enginn
en við erum örugglega bestir til að giska á
það. Svo til viðbótar eru líklega 200 sem
eru að fikta við að sprauta sig. Allt í allt
eru þetta í kringum 500-700 manns,“
segir Þórarinn Tyrfingsson yfirlæknir á
Vogi.
„Við fengum 220 sprautufíkla inn í
meðferð í fyrra. Það hefur fækk-
að aðeins í heildarhóp
sprautufíkla, sérstaklega
meðal þeirra sem eru allra
yngstir. En hópurinn sem er að
sprauta sig reglulega heldur
sér nokkuð og hann er að
eldast.“
Sprautufíklar
SÁÁ
Fram kom í ummælum formanns
alþjóðasamtakanna Læknar án
landamæra í frétt í blaðinu í gær að
mjög erfitt væri að liðsinna svelt-
andi Sómölum í landinu sjálfu
vegna átakanna milli stríðandi fylk-
inga.
Þórir Guðmundsson, yfirmaður
alþjóðasviðs hjá Rauða krossi Ís-
lands, segir það rétt að hjálp-
arstarfið sé miklum erfiðleikum
bundið. En það hlutleysisorð sem
fari af Alþjóða rauða krossinum og
Rauða hálfmánanum, deild samtak-
anna í löndum múslíma, hafi reynst
mikilvægt.
„Alþjóða rauði krossinn er núna
einu stóru alþjóðahjálparsamtökin
sem geta dreift matvælum alls stað-
ar í Sómalíu, þ. á m. á svæði skæru-
liða í Suður-Sómalíu þar sem
ástandið er verst,“ segir Þórir. kjon-
@mbl.is
Reuters
Aðstoð Mat dreift í Sómalíu.
Dreifa matvælum
um alla Sómalíu