Morgunblaðið - 30.09.2011, Page 8

8 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. SEPTEMBER 2011
Það er eins gott að búrókratar íBrussel detti ekki inn á ís-
lenskar bloggsíður þar sem ekki er
skafið utan af og stóryrðin hvergi
spöruð.
  
Nú hefur nefni-lega Fram-
kvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins
krafist formlegrar
afsökunarbeiðni eft-
ir að talsmaður þess
í málefnum krepp-
unnar á evrusvæðinu var ítrekað
kallaður vitleysingur af öðrum
gesti í þætti á breska ríkisútvarp-
inu BBC.
  
Hinn hörundsári talsmaðurESB, Amadeu Altafaj, gekk út
úr þættinum Newsnight á BBC eftir
að hafa verið kallaður „vitleys-
ingur“ oftar en einu sinni.
  
Þessi mikli atburður gerðist ásama augnabliki og Björn Val-
ur Gíslason var kosinn formaður
þingflokks Vinstri grænna í rúss-
neskri kosningu, sem var sann-
arlega viðeigandi. Björn Valur er
vel að þessari kosningu kominn, eft-
ir að hafa skörulega leitt sérstakan
hóp innan þingflokksins, munnsöfn-
uðinn, eins og hann er einatt kall-
aður af helstu aðdáendum.
  
Meðlimir munnsafnaðarins teljaað Steingrímur J. hafi loks
lært að meta hæfileika Björns Vals
að verðleikum eftir að hann fjallaði
svo snöfurmannlega um gamlan
flokksbróður þeirra og leiðtoga,
„forsetaræfilinn“.
  
Hefðu þeir í BBC-þættinum haftvit á því að kalla búrókratann
frá Brussel „ræfil“ en ekki „vitleys-
ing“ væri allt í stakasta lagi þar á
milli, að mati sérfræðinga úr munn-
söfnuði VG sem sendu Staksteinum
hugskeyti í tilefni málsins.
Björn Valur
Gíslason
Æðstiprestur
munnsafnaðar
STAKSTEINAR
Veður víða um heim 29.9., kl. 18.00
Reykjavík 10 rigning
Bolungarvík 7 rigning
Akureyri 7 rigning
Kirkjubæjarkl. 10 rigning
Vestmannaeyjar 10 rigning
Nuuk 2 léttskýjað
Þórshöfn 12 heiðskírt
Ósló 13 þoka
Kaupmannahöfn 17 heiðskírt
Stokkhólmur 18 heiðskírt
Helsinki 12 skúrir
Lúxemborg 23 heiðskírt
Brussel 25 heiðskírt
Dublin 18 léttskýjað
Glasgow 17 skýjað
London 26 heiðskírt
París 27 heiðskírt
Amsterdam 23 heiðskírt
Hamborg 22 heiðskírt
Berlín 22 heiðskírt
Vín 22 léttskýjað
Moskva 7 skýjað
Algarve 27 heiðskírt
Madríd 27 léttskýjað
Barcelona 25 léttskýjað
Mallorca 22 skýjað
Róm 26 léttskýjað
Aþena 22 heiðskírt
Winnipeg 13 skýjað
Montreal 18 skýjað
New York 22 léttskýjað
Chicago 17 skýjað
Orlando 30 heiðskírt
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnar-
greinum Morgunblaðsins á slóðinni
http://mbl.is/mogginn/leidarar/
VEÐUR KL. 12 Í DAG
30. september Sólarupprás Sólsetur
REYKJAVÍK 7:34 19:03
ÍSAFJÖRÐUR 7:40 19:06
SIGLUFJÖRÐUR 7:23 18:49
DJÚPIVOGUR 7:03 18:32
BAKSVIÐ
Andri Karl
andri@mbl.is
Seint líða úr minni landsmanna
snjóflóðin tvö sem féllu á annars
vegar Súðavík snemma árs 1995
og hins vegar Flateyri í október
sama ár. Snjóflóðin voru þau
mannskæðustu á síðustu öld en 14
létu lífið í Súðavík og 20 á Flat-
eyri. Í nýrri rannsókn sem kynnt
var í gær kemur fram að 15% þol-
enda snjóflóðanna upplifa enn ein-
kenni áfallastreitu, 16 árum síðar.
Hlutfallið telst hátt ef miðað er við
sambærilegar rannsóknir.
Um er að ræða fyrstu niðurstöð-
ur úr doktorsverkefni Eddu Bjark-
ar Þórðardóttur, doktorsnema í
lýðheilsuvísindum, um langtíma-
áhrif snjóflóðanna á Vestfjörðum.
Edda kynnti frumniðurstöður sín-
ar á Þjóðminjasafninu í gær á mál-
þingi um afleiðingar náttúruham-
fara á Íslandi.
Til skýringar skal tekið fram að
áfallastreita er alvarleg kvíðarösk-
un sem einkennist m.a. af stöðugri
endurupplifun áfallsins, flótta frá
minningum og atburðum sem
tengjast áfallinu auk þess sem ein-
beitingarleysi gerir vart við sig,
svefnerfiðleikar og martraðir.
Líkamleg einkenni líklegri
Í erindi Eddu kom fram að gerð
var rannsókn þremur mánuðum
eftir snjóflóðið á Flateyri og ári
eftir snjóflóðið í Súðavík. Þá var
líðan þolenda könnuð af sálfræð-
ingi, lækni og sálfræðinema.
Niðurstöðurnar bentu til þess að
29% þolenda væru með einkenni
áfallastreitu.
Þegar Edda komst að því að
rannsókninni hefði ekki verið fylgt
eftir vann hún rannsókn til BA-
prófs í sálfræði þar sem hún kann-
aði tíðni áfallastreitu þolenda snjó-
flóðsins í Súðavík. Niðurstöðurnar
voru á þá leið að um 18% þolenda
væru með einkenni áfallastreitu
árið 2007. Í ljósi þessa ákvað hún
að gera stærri rannsókn og þá hjá
bæði þolendum í Súðavík og Flat-
eyri, en einnig tíðni líkamlegra
kvilla og sjúkdóma hjá þolendum
með tilliti til þess hvort þeir væru
með einkenni um áfallastreitu.
Skemmst er frá því að segja að
13% þolenda í Flateyrarhópnum
og 19% í Súðarvíkurhópnum upp-
lifa einkenni áfallastreitu í dag.
„Þetta hlutfall er mjög hátt þegar
sambærilegar rannsóknir eru
skoðaðar,“ segir Edda. „Ein helsta
skýringin á þessu er að þetta voru
mjög alvarleg
áföll, sem tóku líf
margra, og ollu
töluverðu tjóni.“
En ekki nóg
með þetta háa
hlutfall þá kom í
ljós að þolendur
með áfallastreitu
voru um það bil
tvisvar sinnum
líklegri til að
þjást af tíðum höfuðverkjum, mí-
greni og langvinnum bakverkjum
síðastliðið ár en þolendur sem
upplifa ekki einkenni áfallastreitu.
Þeir eru einnig líklegri til að þjást
af vöðvabólgu, eða verkjum í fót-
um. Og er munurinn marktækur.
Þá eru þolendur með einkenni
áfallastreitu tvisvar sinnum lík-
legri til að greina frá þrekleysi
undanfarið ár og þrisvar sinnum
líklegri til að greina frá síþreytu,
verkjum í kviði eða magabólgum.
Meta andlega heilsu slæma
Þegar andleg líðan þolenda var
könnuð sérstaklega kom í ljós að
um fjörutíu prósent þolenda með
einkenni áfallastreitu mátu and-
lega heilsu sína slæma eða mjög
slæma og um helmingur mat
heilsu sína í meðallagi. Aðeins um
fimmtán prósent mátu heilsu sína
góða. Þeir voru ennfremur 75%
líklegri til að meta andlega heilsu
sína slæma eða mjög slæma en
þeir þolendur sem ekki þjást af
áfallastreitu.
Þetta hlutfall var svo sambæri-
legt þegar spurt var út í líkamleg
einkenni.
Þátttakendur voru íbúar í Súða-
vík og á Flateyri árið 1995, óháð
búsetu í dag, 18 ára og eldri. Svar-
hlutfallið var 67% í Súðavík og
74% á Flateyri. Kynjadreifing var
nokkuð jöfn í báðum hópum og
aldursdreifing svipuð.
Þá voru sendir spurningalistar á
íbúa Raufarhafnar og Þórshafnar
til samanburðar.
Helsta markmið með rannsókn
Eddu er að afla þekkingar til að
bæta eftirfylgni þolenda náttúru-
hamfara. „Þessar niðurstöður
veita mikilvægar upplýsingar um
langtíma afleiðingar áfalla á borð
við náttúruhamfarir og hvernig
þessar afleiðingar hafa áhrif á
heilsu þolenda.“
Hátt hlutfall áfallastreitu þó að
sextán ár séu frá snjóflóðum
 Athyglisverðar niðurstöður um langtímaáhrif snjóflóðanna á Vestfjörðum
Morgunblaðið/Rax
Flateyri Fjöldi björgunarsveitarmanna tók þátt í aðgerðum eftir snjóflóðið.
Á 20. öld voru 65 náttúruvið-
burðir skráðir hér á landi sem ollu
mannskaða eða eignatjóni. Meira
en 90 manns fórust í þessum
náttúruhamförum, 90% þeirra
fórust í snjóflóðum.
Þetta kom fram í máli Guðrúnar
Pétursdóttur, forstöðumanns
Stofnunar Sæmundar fróða og
dósents við hjúkrunarfræðideild.
Guðrún fór yfir endur-
reisn samfélaga eftir áfall
og leiðbeiningar sem gefn-
ar hafa verið út vegna ham-
fara.
„Maður er ekki búinn
með viðbrögð við nátt-
úruhamförum þegar fólk er
komið í skjól. Því lýkur ekki
fyrr en samfélagið hefur
náð fyrri styrk,“ sagði Guð-
rún.
Fyrri styrk
þarf að ná
ENDURREISN SAMFÉLAGA