Svart á hvítu - 01.10.1977, Qupperneq 26

Svart á hvítu - 01.10.1977, Qupperneq 26
New York djass Nýir straumar í tónlist svertingja Árni Óskarsson Örn Jónsson Skrif um dægurtónlist hér á landi/plötugagnrýni Hér á landi geta þeir sem hafa áhuga á dægur- tónlist aöallega kynnt sér hana í gegnum fjölmiðla og á hljómplötum. Nú er hægt aö nálgast flestar tegundir listsköpunar í „föstu formi". Hljómplötu- framleiöslan er oröin ein af arðvænlegustu hlutum vitundariönaöarins. Tækniframfarir á sviöi upptöku og flutnings hafa orðið geysiörar. Þeir, sem hafa efni á, geta setst niður í stofu sinni og hlustaö á tónlist úr hvaöa heimshorni sem er. Dægurtónlist fær meö hverju árinu meira rúm í útvarpinu og dag- blaö sem vill standa undir nafni verður að hafa vikulegan poppþátt, sem greinir frá nýjustu fréttum í plötuútgáfunni. Þetta hefur skapaö ákveöna ímynd af heimi dægurtónlistarinnar. Hún er nánast einskorðuð viö hinn ,,anglo saxneska" menningarheim. Viö heyr- um svo til ekkert um frændur okkar á noröur- löndum; enn minna um hvaö er aö gerast í löndum eins og Frakklandi og Þýskalandi og ekkert frá öörum heimsálfum eins og Suöur Ameríku, nema því aöeins aö þessi tónlist sé farin aö seljast í gegnum stóru dreifingarfyrirtækin, sem einoka markaðinn. Þessi dreifingarfyrirtæki, sem í raun eru hluti af stórum auðhringum, deild þeirra í skemmtana- iðnaðinum, velja úr fáeina listamenn og auglýsa upp í ofurstirni. Myndin sem viö fáum af lífi þessara útvöldu er langt frá daglegu amstri mörlandans. Börn eru rétt búin aö venja sig af pelanum þegar þau geta beðið um ,,ABBA" og slúðurdálkur í dag- blaöi birtir hálfsíðugrein um aö Rod Stewart megi ekki fara til hárskerans án vitundar ástmeyjar sinn- ar. Þættir sem sérhæfa sig í skrifum um popp taka viö því sem aö þeim er rétt frá stóru dreifingar- aöilunum. Framsæknin birtist í því aö vera fyrstur til aö benda á þá sem eru á uppleið á stjörnuhimininn og þjónustan viö lesendur felst í því aö gefa plötum einkunnir á góð-léleg skalanum. Þaö þarf ekki aö kafa djúpt til aö sjá í gegnum þessa falsmynd. Þessi grein er tilraun til aö fjalla um eitt afbrigði dægurtónlistar sem fellur greini- lega ekki inn í þennan ramma. Endurkoma djassins Á síöustu árum hefur verið endurvakinn áhugi a djass, sérstaklega hjá ungu fólki. Þessi nýi áhugi kemur m. a. til vegna þess aö mörkin milli djass og rokks uröu óljósari. Frægir tónlistarmenn, sem aðallega höföu veriö bendlaöir viö rokk, krydduðu tónlist sína meö djass-klisjum eöa nýttu sér aukna tjáningamöguleika sem þróast höföu innan djass- ins. Skýrasta dæmiö um hiö fyrrnefnda er að finna hjá Blood, Sweat & Tears og Chicago, en blöndun þeirra fólst í að djassa hefðbundin dægurlög. Á sama tíma voru hljómsveitir eins og Soft Machine aö gera tilraunir meö aö blanda framsæknustu þáttunum í rokki, djassi og evrópskri nútímatónlist. Það var ekki fyrr en meö mönnum eins og John McLaughlin, Santana og Weather Report að fram- sæknir djass-rokkarar voru settir á stall ofurstirna. Plötur þeirra seldust í risaupplögum. Því er alrnennt trúaö aö innan tónlistariönaðarins fari fram úrval, þar sem nógu snjallir listamenn ná frama og þar meö auði ef og aðeins ef þeir búa yfir nægilegri atorkusemi til aö koma sér áfram. Þetta kerfi iðnaðarins fleyti því sjálfkrafa rjómann ofan af fyrir neytendur. Vandinn sé aðeins að finna út hvenær „fólkið" er tilbúiö aö taka viö nýjum straumum. Fæstir efast um snilli manna eins og McLaughlin, en sá frumleiki og sú sköpunargáfa sem honum er eignuð er ekki eins óútskýranleg vöggugjöf og þaö fyrrnefnda. Þar liggur aö baki löng þróun, sem hvorki er í samræmi viö „rjóma-kenninguna" sé ímyndina um draumaheim poppsins. Þegar grannt er skoðað kemur í Ijós að tónlist McLaughlin og Carlos Santana sækir ferskleika sinn öðrum þræði til John Coltrane og annarra sem yfirleitt eru taldir til hreyfingar, sem kölluö hefur verið free djass. Bæði McLaughlin og Santana hafa hljóöritað lög eftir Coltrane og áhrifa hans gætir víða í tónlist þeirra. John Coltrane var einn af helstu brautryðjendum nýrra strauma í tón- list blökkumanna í Bandaríkjunum á 7. áratugnum. Þegar hann dó áriö 1967 aðeins 41 árs aö aldri haföi hann gegnum þrotlaust starf og stööuga endurnýjun komið fram meö fjölda nýjunga innan djass-tónlistarinnar. Þó að hann nyti álits og hefði mikil áhrif varð hann ætíð að gera sér að góðu að spila á næturklúbbum stórborganna oftast fyrir lítið fé og í haröri samkeppni viö glasaglamur drukkinna 22

x

Svart á hvítu

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Svart á hvítu
https://timarit.is/publication/821

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.