Birtingur - 01.06.1962, Qupperneq 16

Birtingur - 01.06.1962, Qupperneq 16
ur undir krosstrénu, og fellingarnar f klæðum hennar og Jóhannesar enduróma alla þessa ang- ist. Jafnvel línurnar í krossinum mega ekki vera beinar, heldur standa út úr honum stýfðar grein- ar og undnir teinungar, og litirnir eru skarpir og bitrir. Róðukrossinn frá Húsavik, sem hér er í Þjóðminjasafninu, heyrir til þessum sama tíma, Þegar kemur fram undir miðja öldina, hefur þessi innri þensla fengið nokkra útrás, Tilfinningun- um er nú haldið við hömlu og myndirnar bera kyrrlátari svip, Dæmi þessa eru hinar fögru písl- arsögumyndir í handritinu númer 241a folio í Arnasafni og frábærar myndir í hinum tveimur stóru handritum af Stjórn, nr. 226 og 227 folio í Árnasafni. Þessi gotneska stílþróun eignaðist mikla hvatamenn þar sem voru þeir biskuparnir Lárentíus Kálfsson og Jón(Halldórsson, sem höfðu báðir hina ágætustu listamenn í þjónustu sinni. Það hlýtur að vekja nokkra undrun þess, sem kynnir sér íslenzka myndlist 14. aldar, hve marg- víslegum tilbrigðum hún býr yfir. Sums staðar rekumst við á taumlausa frásagnargleði, hálfgerð- an reyfarastíl, þar sem hvert atriði er útlistað og kryddað, svo sem f handriti Nikulásarsögunnar númer 16 4to í Stokkhólmsbókhlöðunni. Á öðr- um stöðum er það allt að því tilgerðarleg fágun, bæði í drætti, klæðnaði og fasi persónanna, sem hefur verið listamanninum keppikefli, svo sem sjá má í hinum skrautmiklu myndum Skarðs- bókar í Árnasafni, sem er skrifuð 1363. Og enn vekur á öðrum stöðum athygli hinn hófsami og meitlaði blær ómengaðrar helgilistar. En hér er ekki aðeins um að ræða mismunandi stflbrögð ólíkra höfunda, heldur eiga tilbrigði þessi sér miklu dýpri rætur: snertingu við ólíka strauma erlendrar listar. í fljótu bragði mætti slík fullyrðing virðast fjar- stæða þegar um svo fámennt land er að ræða, enda koma slík stflbrigði innan sama tímabils að öðru jöfnu ekki til greina í nágrannalöndum okkar. Þar er stíllinn heilstæðari, hin erlendu áhrif móta þar skóla og ákveðnar hefðir. En hvað veldur þá sérstöðu íslenzkrar listar í þessu efni? Svarið við þeirri spurningu er býsna veigamikið, því’ það felur í sér staðreynd, sem mótar þróun íslenzkrar myndlistar allar götur og er eitt höfuð- einkenni hennar enn í dag. En það er í fáum orð- um, að íslenzkir lista- og menntamenn sóttu miklu meir til útlanda en annars staðar tíðkaðist um sömu stéttar menn, og komust í persónulegri tengsl við sundurleita menningarstrauma margra landa. Þegar heim kom, var eðlilegt að áhrif þessi kæmu fram í verkum þeirra og viðhorfum, en strjálbýlið sá svo fyrir því að áhrifin einangruðust við einn mann eða eitt klaustur. Hér á landi myndaðist heldur aldrei neitt það miðvald, sem tæki að sér forustu í listrænum efnum, í líkingu við konungshirðir eða erkibiskupsstóla erlendis. Raunar skapaðist ákveðin stflhefð um klaustrin og biskupsstólana, sem oft má rekja saman, en aldrei neitt meginfordæmi. Af þessum sökum er íslenzk list miðalda, einkum 14. aldar, mjög frjó og fjölskrúðug, ef ekki að sama skapi heilsteypt. Myndskreytingum handritanna verður að skipta 14 BIRTINGUR
Qupperneq 1
Qupperneq 2
Qupperneq 3
Qupperneq 4
Qupperneq 5
Qupperneq 6
Qupperneq 7
Qupperneq 8
Qupperneq 9
Qupperneq 10
Qupperneq 11
Qupperneq 12
Qupperneq 13
Qupperneq 14
Qupperneq 15
Qupperneq 16
Qupperneq 17
Qupperneq 18
Qupperneq 19
Qupperneq 20
Qupperneq 21
Qupperneq 22
Qupperneq 23
Qupperneq 24
Qupperneq 25
Qupperneq 26
Qupperneq 27
Qupperneq 28
Qupperneq 29
Qupperneq 30
Qupperneq 31
Qupperneq 32
Qupperneq 33
Qupperneq 34
Qupperneq 35
Qupperneq 36
Qupperneq 37
Qupperneq 38
Qupperneq 39
Qupperneq 40
Qupperneq 41
Qupperneq 42
Qupperneq 43
Qupperneq 44
Qupperneq 45
Qupperneq 46
Qupperneq 47
Qupperneq 48
Qupperneq 49
Qupperneq 50
Qupperneq 51
Qupperneq 52
Qupperneq 53
Qupperneq 54
Qupperneq 55
Qupperneq 56
Qupperneq 57
Qupperneq 58
Qupperneq 59
Qupperneq 60
Qupperneq 61
Qupperneq 62
Qupperneq 63
Qupperneq 64
Qupperneq 65
Qupperneq 66
Qupperneq 67
Qupperneq 68
Qupperneq 69
Qupperneq 70
Qupperneq 71
Qupperneq 72
Qupperneq 73
Qupperneq 74
Qupperneq 75
Qupperneq 76
Qupperneq 77
Qupperneq 78
Qupperneq 79
Qupperneq 80

x

Birtingur

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.