Birtingur - 01.06.1962, Blaðsíða 57

ályktun, að allt fram til þessa hafi listamenn ver-
ið ós'köp fjarlægir lífinu. En nú hafi þetta tekið
að breytast, listamenn hafi nú tekið upp á þvi að
kynnast lífinu.
Opinberir ræðumenn láta sér yfirleitt nægja að
útskýra ástand lista með þessari fullyrðingu:
Listamenn eru fjarlægir lífinu. Árum saman hef-
ur óaflátanlega kveðið við sú skipun: Nær lífinu.
..Kynnið ykkur lífið. Lærið af lífinu,“ sagði Stal-
ín árið 1939. „En til þess að átta sig rétt á því,
sem hægt var að sjá, þarf maður að kunna marx-
isma,“ — sagði Stalín. En hvað var „marxismi" á
þeim tíma? Ekki annað en fyrirskipanir hans um
leyfilegan hugsunarhátt í ríkinu. Að færa sig nær
Iífinu táknaði að semja frambærilegt verk sam-
kvæmt nýjustu tilskipunum. í rauninni er það
furðulegt, að valdsmenn skuli sýknt og heilagt
vera að tönnlast á því við listamenn, að þeir eigi
að læra af lífinu, eigi ekki að loka sig inni, Aldrei
fengu Dostóéfskí eða Tolstoj slíka skipun, og
datt þeim þó aldrei í hug að einangra sig frá líf-
inu. Þeir lifðu lífinu og skrifuðu um það sem bezt
þeir kunnu. En í Sovétrikjunum er ástandið
flóknara. Listamenn kveinka sér við að skapa,
vegna þess hversu erfitt það er. Þeir togast milli
tveggja skauta: Annars vegar er köllunin að
skrifa um mannfólk og fyrir það, hinsvegar er
svo skriffinnskan eins og veggur milli þeirra og
lífsins, hins raunverulega lífs, og sú skriffinnska
bannar þeim að skrifa um lífið, en heimtar þó
af þeim að þeir læri af lífinu og skrifi góð verk.
Til þess þurfa þeir þó annað: Kunna skil á síð-
ustu ræðum liins Æðsta. Það er því ofurskiljan-
legt, að ýmsir góðir rithöfundar hafa löngum og
löngum látið ár og áratugi líða milli verka. Ár-
•um saman skrifaði Solokoff ekki neitt meðan
Stalín lifði. Margir rithöfundar hafa eytt mikl-
um hluta ævi sinnar á fundum í rithöfundafélag-
inu eða við stjórnarstörf þar, orðið sér úti um
einhverja stöðu, þar sem þeir gátu komið sér
undan að skrifa,
Venjulega byrjar ungur ritböfundur með því að
skrifa um eitthvað, sem honum liggur á hjarta.
Þegar ritskoðunin hefur hleypt honum í gegn í
fyrsta sinn og séð, að þarna fer efnilegur hand-
ritaframleiðandi, þá hefst ævi hans sem hjól í
heljarmiikilli maskínu. Skylda hans er að semja
texta, sem falla valdhöfum í geð á hverjum tíma,
t. d. fram að 1953 lofgerðir um Stalín og nú
sálma um Hrúsjoff og handaverk hans. Annars
verður hann að gefa rithöfundarstarf upp á bát
inn. Þannig er auðvelt að steingeldast á stuttum
tima. Hætturnar eru við hvert fótmál, en dygg
þjónusta er vel launuð.
Eftirfarandi ummæli Níkolajs Gríbatsoffs (ritstj,
tímaritsins „Soviet Union") vekja því ekki furðu:
„Það er kominn tími til að bókmenntir okkar
frelsist undan hinu uppþerrandi fundafargani.
Ástandið er þannig í rithöfundafélaginu í Mosk-
vu: Þar eru sex deildir — fyrir laust mál, ljóð,
þýðingar, gagnrýni, leikrit og barnabókmenntir.
Sex stjórnir þessara sex deilda sitja á fundum,
auk þess halda stöðugt fundi sex flokksdeildir
þessara sex deilda rithöfundafélagsins, auk þess
EIRTINGUR
55