Birtingur - 01.06.1968, Side 49

Birtingur - 01.06.1968, Side 49
Ég rakst á langa ritgerð um Gorkí eftir löggiltan fræðimann í Sovét og prófessor. Rit- gerðin var skrifuð á þeim tíma þegar ýms- ir hlutu ævinlega að yfirstimpla hverja rök- semdafærslu með nafni félaga Stalíns sem hefði einmitt bent á þetta sem verið væri að sýna. Þar var sannarlega þrúgandi fátækt því síðu eftir síðu flutu hræin af hálfnuðum hugsun- um og steinrunnum orðasamböndum og ekk- ert orð sem ei fyrr var kunnað ur ótal öðrurn tengslum. En sú skelfing að hugsa sér að yfir svo mikilli mannúð og ríkidæmi atvika og persónulýsinga og lífstilbrigða sé hægt að syngja svona ömurlegan söng sem vitnar um blindu á manneskjurnar og dauða hjartans og hugsunar. Fátt er hættulegra en reyna að skjóta sér bak við stóra menn einsog Gorkí eða Tolstoi eða Tsékov og segja ungu mönnunum sem eru vaxnir upp í öðrum heirni að skrifa einsog Gorki eða Tsékov. Það má segja: munið eftir Gorkí og elskið Gorkí, en ekki: sjáið' nú hvernig hann skrifaði getið þið ekki skrifað eins. Gorkí var sósíalrealisti í beztu merkingu, þeirri einu jákvæðu merkingu sem er til, hann sagði frá því sem hann sá og heyrði einsog snilli hans og samvizka bauð í þjóðfélagi þar sem hann óx upp og barðist gegn undirgefni og þrælsótta; þótt hann tignaði Tolstoi barðist hann gegn kenningum hans um ofbeldislausa mótspyrnu; hann dáðist að snilli Dostójevskí en hataðist við boðskap hans um að þola í undirgefni og auðmýkja sig og niðurlægja stolt sitt og kallaði það þrælasiðferði í anda hins hálfbrjálaða Nietsche. Síðan hafa komið margir leiðindapúkar og kallað sig sósíalrealista og skrifað stórar bæk- ur þar sem þeir sögðu ekki það sem þeir sáu né heyrðu heldur það sem var pantað af skrif- stofum. í nafni Gorkí fordæmum við þá sví- virðu að kalla slíkt sósíalrealisma. liIRTl N G U R 47

x

Birtingur

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Birtingur
https://timarit.is/publication/823

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.