Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1985, Side 14

12
Ari Páll, Friðrik, Margrét og Sigrún
Lengdarmælingamar: Við lengdarmælingamar notaði Höskuldur
hljóðrófsrit. Af niðurstöðum mælinganna sést að .. both vowels and
consonants are lengthened under contrastive stress, not only the
vowels as Pétursson (1978c) seemed to imply. In fact, it appears that
the ratio between short and long segments in the V:C and VC:
sequences does not change a whole lot under contrastive stress, but
when it does it increases the relative difference between the short and
long segment in each type of sequence“ (1983:389). Þessar niðurstöður
staðfesta í öllum atriðum það sem Höskuldur bjóst við.
Grunntíðni- og styrkskúrfur: Loks dregur Höskuldur upp nokkur
dæmi um hvemig grunntíðnikúrfur og styrkskúrfur sömu setninga geta
litið út. Hér var notuð þriðja setningin, Alli vinnur Nalla. Það virðist
vera talsvert breytilegt eftir einstaklingum hvernig þessar kúrfur koma
fram. Almenn tilhneiging virðist þó vera til þess að auka styrk í þeim
atkvæðum (orðum) sem fá andstæðuáherslu.
3. Andstæðuáhersla, atkvæðagerð og talhraði
3.1 Andstœðuáhersla
Þegar kannað er hvað gerist við andstæðuáherslu, er ekki nóg að
athuga hvað það er sem breytist (og hvernig) heldur er ekki síður
mikilvægt að gera sér grein fyrir því hvað það er í raun og veru sem
veldur breytingunum. Það kom fram hér á undan að Höskuldur
Þráinsson (1983) hefur sýnt fram á að við andstæðuáherslu breytist
ekki aðeins grunntíðni og lengd áherslusérhljóðs heldur einnig lengd
samhljóðs og jafnvel hlutfallið á milli langs og stutts hljóðs í áherslu-
rími. Þegar kannað er hvað gerist við andstæðuáherslu þarf því að
athuga hvort og þá hvemig eftirtalin atriði breytast:
1) grunntíðni (Fo)
2) lengd sérhljóðs (V)
3) lengd samhljóðs (C)
4) hlutfallið á milli hljóðkerfislega langs og stutts hljóðs
Áherslan er hins vegar ekki það eina sem getur haft áhrif á áður-
nefnd atriði. Atkvæðagerð og talhraði hafa einnig áhrif á lengd sér-
hljóða og samhljóða svo og á hlutfallið milli þeirra. Það er því nauð-
synlegt að líta dálítið nánar á atkvæðagerð og talhraða.