Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1985, Page 25

Um andstœðuáherslu í íslensku
23
CE'- m
Mynd 3.
Hljóðrófsrit af setningunni „Ég sé dömu núna“. Setningin var lesin
hægt með andstæðuáherslu á nafnorðið (hljóðhafi nr. 2).
virðist hafa notað þess háttar vísbendingar við lengdarmælingar sínar.
Þegar fyrsta strikið var dregið var þannig miðað við upphaf reglulegra
formenda áherslusérhljóðsins (sbr. t.d. [œ] á mynd 3); þegar miðstrikið
var dregið var miðað við það hvenær sömu formendur hverfa eða ger-
ast skyndilega daufari (sjá enn mynd 3). Þegar þriðja strikið var dregið
var miðað við upphaf reglulegra og skýrra formenda áherslulausa
sérhljóðsins (sbr. t.d. mörk [m] og eftirfarandi [y] í dömu á mynd 3).
Nafnorðin heijast á [s, b, d, g, sb] (nema eitt, mömmu) og því er að
jafnaði auðvelt að greina upphaf fyrra sérhljóðsins.
Komið gátu upp álitamái á mörkum sérhljóðs og eftirfarandi nef-
hljóðs þar eð formendur sérhljóðsins halda stundum áfram fram í
nefhljóðið í einhverjum mæli. En hér varð það oft til bjargar að í nef-
hljóðum er F2 (annar formandi) daufur eða sést ekki (sjá Fant
1973:27), sbr. t.d. mynd 4; auk þess komu efri formendur sérhljóðanna
oft skýrt fram hjá flestum hljóðhöfum en þessir formendur dofnuðu
jafnan snarlega þegar nefhljóðið tók við.
Eftir að áðurnefnd þrjú strik höfðu verið dregin til að afmarka hljóð-