Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.1985, Side 39

Um andstœðuáherslu i íslensku
37
Mynd 11.
Samspil
atkvæðagerðar
og talhraða
Mynd 12.
Samspil
atkvæðagerðar
og áherslu
Mynd 13.
Samspil
talhraða og
áherslu
150
100
50
0
b 1 b 2
(ai = V:C, a2 = VC:; bi = hratt, b2 = hægt; ci =+áhersla, C2 = -áhersla)
Samspilið er sýnt á mynd 13 þar sem línurnar tvær eru nánast samsíða,
í stað þess að gliðna að marki í annan endann. I hröðu tali (bi) voru
samhljóð að meðaltali 101.5 ms í andstæðuáherslu (ci) en 80.2 ms í
áhersluleysi (C2) (mismunurinn er 21.3 ms). í hægu tali (b2) voru sam-
hljóðin að meðaltali 133.9 ms í áherslu (ci) en 107.5 ms í áhersluleysi
(C2) (mismunurinn er 26.4 ms). Eins og áður segir hefur samspil tal-
hraða og áherslu ekki marktæk áhrif á samhljóðalengd, þ.e.a.s. sam-
hljóð í hröðu tali lengjast að jafnaði álíka mikið við andstæðuáherslu
og samhljóð í hægu tali.
Samspil atkvæðagerðar, talhraða og áherslu hafði ekki marktæk
áhrif á samhljóðalengd (F(1.9) = 3.22).
5.3.3 Hlutfallið á milli hljóðkerfislega langra hljóða og stuttra
5.3.3.1
Þegar reikna átti út hlutfallið á milli áherslusérhljóðs og eftirfarandi
samhljóðs var ætlunin að fara að dæmi Höskuldar Þráinssonar
(1983:389) og deila með lengd samhljóðsins í lengd sérhljóðsins (hvort-
tveggja í ms). En með því að deila alltaf með lengd samhljóðs í lengd
sérhljóðs er ekki hægt að fá úr því skorið hvort sá munur sem fram
kemur á hlutfallinu milli hljóðkerfislega langra hljóða og stuttra, ann-
ars vegar í hægu tali og hröðu og hins vegar í andstæðuáherslu og
áhersluleysi, er marktækur eða ekki. Því virtist okkur ljóst að ekki væri
hægt að bera saman hlutfallstölur fyrir atkvæðagerðirnar V:C og VC:,