Vera - 01.12.1990, Blaðsíða 38

U R LISTALIFINU
dætrum konunnar ljóst og
móðirin verður að taka á sig
vonbrigði þeirra, beiskju
dætranna í sinn garð („þú
lofaðir...") og það gengishrun
sem verður á henni í augum
þeirra. Lífið og dauðinn sem
tengjast í sögunni verða ósig-
ur móðurinnar og vígsla
dætranna inn í heim kvenn-
anna.
SOLLA BOLLA
OG TÁMÍNA
Texti: Elfa Gísla
Myndir: Gunnar Karlsson
Útgefandi: löunn
Solla Bolla og Támína er bók
sem fjallar um litla stelpu sem
heitir Solla og vinkonu henn-
ar Támínu. Sagan gerist á
einum eftirmiðdegi heima hjá
Sollu og í kvikmyndahúsi.
Aðrir krakkar uppnefna Sollu
og kalla hana Bollu, því hún
er feit, og enginn vill vera
vinur hennar. Solla er niður-
dregin og einmana þangað til
amma leyfir henni að fara í bíó
en skömmu áður uppgötvar
hún Támínu. Hana finnur
Solla á stóru tá sinni þegar
hún er að þvo sér. Þær stöllur
fara saman í kvikmyndahúsið
og þrívegis kemur Támína
Sollu í klípu. Tvisvar sinnum
„JARTEIKN ÁSTAR“
MINNINGABÓK
Vigdís Grímsdóttir
löunn 1990
Framan á Minningabók Vig-
dísar Grímsdóttur er mynd af
þaklausu og augnstungnu
húsi við sjó: maður sér og
finnur hvernig naprir vindar
himinsins næða um það.
38
Vald og valdaleysi er
sömuleiðis þema smásagn-
anna „Opnaðu munninn",
„Skrifað stendur" og „Beðið
eftir morði" sem allar fjalla
um gamalt fólk, einmana
manneskjur sem ekki eru
lengur þátttakendur í sam-
félaginu. Samfélagið hefur
heldur ekkert annað að bjóða
þeim en ofbeldi í einni eða
annarri mynd. „Skrifað stend-
ur" er í samtalsformi sem
Jakobína hefur listilega á valdi
sínu og sagan er ákaflega
fyndin þó hún sé margföld í
roðinu. Hún er jafn fjörleg og
„Hvíslað í grasi gróinnar slóð-
ar" er angurvær, ljóðræn. Og
ef þessi ritdómur ætti að segja
eitthvað um síðustu smá-
söguna „Systur" er ég hrædd
móðgar Solla konur sem telja
hana vera að ávarpa sig þegar
hún er að tala við Támínu. I
þriðja skiptið kemur frekja
Támínu Sollu í klípu. Táin
heimtar að fá að sjá á tjaldið í
bíóinu og skipar Sollu að snúa
sér við í sætinu. Solla, sem
hlýðir, verður fyrir aðkasti
vegna þessa uppátækis og
festist svo í sætinu í þokkabót.
Hún losnar ekki af sjálfs-
dáðum heldur verður við-
gerðamaður að losa um hana.
Veslings Solla er miður sín
eftir óhappið og heldur heim
döpur í bragði. Þar á sér stað
uppgjör þeirra Sollu og Tám-
ínu. Solla tekur litlu vinkonu
sína í sátt og ákveður að una
glöð við sitt. Hún treystir sér
til að þola illkvittni og andúð
annarra barna meðan hún á
Támínu fyrir vin. Ut frá þess-
um hugleiðingum sofnar
Solla.
Bókin um Sollu Bollu og
Támínu er um margt ágæt.
Höfundur brýst út úr grá-
mollu hversdagsleikans með
persónusköpun sinni. Sögu-
persónan er „óvenjuleg" - feit
- og hún öðlast samúð les-
andans. Osköp venjuleg tá
breytist í skemmtilega per-
sónu - Támínu - og í kvik-
myndahúsinu verður sagan
Listamanns er hvergi getið
(frekar en á síðustu bók Vig-
dísar), en myndin er táknræn
fyrir efni bókarinnar. Sú sem
þar mælir fram ljóð er eyðilegt
hús og auðn í kringum hana í
nútímanum, en hugurinn
geymir auðæfi hins liðna sem
orðasmiður sækir í.
Minningabók er einn sam-
felldur ljóðabálkur þar sem
skiptast á lýsingar á Iíðan
þeirrar sem talar í nútíma,
minningar hennar úr fortíð-
inni og frásagnir föður hennar
og minningar hans frá ennþá
fjarlægari fortíð. Bálkurinn
hefst á kyrralífsmynd í eld-
húsi og leiðinn sækir að henni
sem situr þar. Kyrr á sínum
stað sendir hún auga sitt til að
leita að honum sem hvílir
ofan í moldinni, fjarstöddum
vini og bróður, sem hún ætlar
að vekja til lífs í Ijóði. Mynd-
málið er hvasst í þessum
um að þetta tölublað VERU
hrykki ekki til.
Eg held að fallegri (í öllum
skilningi) bók en Vegurinn
upp á fjallið geti varla orðið á
boðstólunum um þessi jól -
nema ef vera skyldi „systur-
bókin", bók Fríðu Sigurðar-
dóttur. Eg mæli með þeim
báðum.
Dagný Kristjánsdóttir.
spennandi. Titill bókarinnar
lætur vel í eyrum og myndir
Gunnars Karlssonar eru af-
bragðs góðar. Mínum börn-
um, sem eru tveggja og sex
ára, finnst bókin skemmtileg.
Það sem mér finnst nei-
kvætt við söguna er það
hvernig höfundur fer með
samfélagslegt vandamál, það
að feit börn séu öðruvísi og
þar af leiðandi óhamingju-
söm. I söguna vantar andóf
gegn svona útskúfun. Staða
Sollu er ótrúlega slæm. Henni
er úthýst úr samfélagi við
önnur börn og fengin yfir-
náttúrulegur félagi, Támína.
Táin er vissulega félagi sem
yfirgefur Sollu líklega ekki.
En hún er frek og duttlunga-
full. Sáttfýsi Sollu í bókarlok
hefði verið meira sannfærandi
hefði vinátta hennar og
Támínu verið heilsteyptari.
vsv
fyrsta hluta, sem einnig lokar
bókinni: epli er nagað, rós af-
skorin, stjarna ristir mána,
augað klýfur jörðina og krefur
moldina svars.
Þegar sá horfni er fundinn
mýkist málið, augað verður
vængjaður draumur og í
framhaldinu eru okkur sýnd-
ar „jarteiknir ástar, nálægðar
og efa". Þá flytjum við okkur
líka frá mold til vatns, og væri
stundum hægt að ímynda sér