Ljósmæðrablaðið - 01.07.1988, Blaðsíða 27

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
27
María Hreinsdóttir, Ijósmóðir:
SÓNARRANNSÓKNIR
Sónar, hljóðbylgjur er fyrsta og eina óskaðlega aðferðin til þess að
sjá inn í þungað leg. Próf. Jan Donald við Queen Mothers sjúkra-
húsið í Glasgow hóf árið 1958 athugun á hverjir væru möguleikar á
notkun hljóðbylgjutækni í fæðingar- og kvensjúkdómafræði. Hljóð-
bylgjutæknin var á tilraunastigi næstu 10 árin, en ekki þurfti aðeins
að þróa heppilega tækni heldur einnig að þreifa sig áfram um hvers
virði þessi tækni væri.
Um 1970 má segja að hljóðbylgjutæknin hafi komist af tilrauna-
stiginu og orðið stærsta framlag til fósturverndar íyrr og nú. Hið
margfalda gildi hljóðbylgjutækninnar fram yfir önnur próf sem áður
höfðu verið notuð í sama augnamiði, er sú staðreynd að hægt er að
horfa á innihald legsins.
Hljóðbylgjur eru bylgjur með hærri tíðni en mannseyrað greinir eða
yfir 20.000 bylgjur á sek., 20 KHZ. Við sónarskoðun á legi er
almennt notuð tíðnin 2,5 eða 3,5 MHZ eða 2,5- 3,5 milljón sveiflur
á sek.
Hljóðbylgjur eru framleiddar á ómhaus (ultrasonic transducer) af
raförvuðum kristal, sem hefur þann eiginleika að geta breytt
hreyfiorku í raforku og öfugt. Þegar rafstraumi er hleypt á slíkan kristal
titrar hann og framleiðir hreyfiorku í formi hljóðbylgna. Hljóðbylgj-
umar leiðast auðveldlega um vökva og vefi, en loft stöðvar þær.
Hljóðbylgjurnar endurkastast frá vefjum og breytir kristallinn (óm-
hausinn) þá hljóði í mynd, sem kemur fram á skermi sónartækisins.
Tvær gerðir af sónartækjum hafa verið notaðar hér á landi.
1. B-scanner eða stillimyndatæki.
2. Realtime-scanner eða hreyfimyndatæki.