Akranes - 01.04.1944, Blaðsíða 13

akranes
49
Krosshúsið.
Fólkið á myndinni: Á tröppum utast:
Sigurður Sveinsson frá Akri, þá verzl-
unarstjóri Bjarni Jónsson og kona hans,
en hún heldur á syni þeirra. Fyrir neðan
tröppurnar: Björn Jónsson búfrœðing-
ur og kaupm., þá Jón Guðnason á Breið-
inni. Litla stúlkan, sem hjá honum
stendur er Guðlaug Ólafsdóttir frá
Deild og síðast Ragnheiður Þórðardóttir
frá Vegamótum. Maðurinn við hornið
þekkist ekki.
fisk seldi hann sveitamönnum um allt
Borgarfjarðarhérað og víðar. Vætt af
söltuðum steinbít, seldi Magnús t. d. á
3.60. Það þætti nú ekki dýr matarkaup.
Magnús var stiltur maður og prúður og
kom sér hér mjög vel.
Rétt eftir aldamótin var stofnað hér
all mannmargt félag sjómanna, svokall-
að Bárufélag. Höfðu félagsmenn samtök
um sameginleg innkaup nauðsynja. Þá
var ekki keypt í matinn frá degi til
dags, heldur hálfs eða heils árs í einu,
til þess m. a. að komast að hagkvæmari
kaupum. Edinborg tók strax að sér
þessa pöntunarstarfsemi félagsins og
hafði hana á hendi í nokkur ár. Þótti
báðum aðilum að þessum viðskiftum
nokkur hagkvæmd. Það jók að mun um-
setningu verzlunarinnar, en lækkaði
hinsvegar ofurlítið verð varanna hjá fé-
lagsmönnum, þar sem þeir nutu betri
kjara fyrir samkaupin, enda þessi vara
alltaf greidd strax, hvað sem öðrum við-
skiftum leið. Það er langt síðan þetta
var, og allir hlutir svo úr lagi færðir,
að báðum aðilum mundi nú fátt til finn-
ast um gróðann af þessum viðskiftum,
þó þá væri vel við unað. Hvar sem grip-
ið er niður, er munurinn hjá þessari
þjóð mikill 1902 og 1944.
í Edinborg sáum við krakkarnir mik-
ið og nýstárlegt „galdraverk“. Það var
spjald (auglýsing) um Shunlight-sáp-
una. Hvort sem staðið var fyrir framan
spjaldið eða á hlið, mátti sjá letur á
því, sem var mismunandi að stærð, gerð
og lit, eftir því, hvernig á það var litið.
Sérstaklega þótti okkur spjaldið fallegt,
þegar blessuð sólin kom líka til hjálpar
„furðuverkinu“.
Annars var lítið til skrauts í búðum í
þá daga, en víðast hvar var þrifalega
um gengið og reglusemi á öllum hlut-
um, þó eitthvað væri það misjafnt.
Edinborg hjálpaðli Akurnesingum á
ýmsa vegu og örvaði þá til framtaks.
Lánaði þeim veiðarfæri til útgerðar,
hjálpaði þeim til að byggja tvo mótor-
báta, Hegrann og Stíganda. Lánaði
þeim mikið í þeim, sem þeir máttu
borga sér hægt á nokkrum árum.
Síðar Jiafði Ásgeir Sigurðsson mikla
fiskverzíun við Akurnesinga meðan
fiskverzlunin var frjáls og líkaði báðum
þau viðskifti vel.
Þá hafði Edinborg hér og mikla timb-
urverzlun. Á þeim árum var Veðdeildin
nýtekin til starfa og var því hægara um
vik fyrir fátæka menn að byggja þak
yfir höfuð sér. Sýndi verzlunin þess-
um mönnum mikil liðlegheit, því fæstir
gátu greitt efnið að fullu með því sem
Veðdeildin lánaði út á húsin, því þá
voru efnin óvíða mikil. En fyrir þessa
greiðasemi Edinborgar byggðu margir
hér á þessum árum. Þeir í’eistu sér ekki
„hurðarás um öxl“, heldur mjög við
hæfi og eftir getu, en „slóu heldur út og
borðhækkuðu“ seinna, og voru því hin-
ir forsjálu menn í þessum efnum, enda
búa margir að þeim hyggindum sínum
enn í dag.
Edinborg verzlaði hér þar til í árslok
1909 og voru þessir verzlunarstjórar:
Ivar Helgason var hinn fyrsti, og var
hér til 1904. Hann var mjög samvisku-
samur maður og góður drengur, enda
kom hann sér hér mjög vel. ívar var
vel gefinn, ágætlega hagmæltur, og hef-
ur margt af því birzt á prenti, sérstak-
lega í norðanblöðum. Hann sigldi til
Noregs nokkru fyrir aldamót og dvaldi
þar nokkuð. Eftir það skrifaði hann
margar greinar í ísafold um fiskveiðar
Norðmanna .Hann var giftur ágætri
konu, Þóru Bjarnadóttur. Þau áttu 5
börn er upp komust. Bjarna, sem
drukknaði hér á Suðurflös, ásamt
mörgu fólki 1905. Helga fiskimats-
mann í Reykjavík. Jón, áður bókara hjá
Landsímanum í Reykjavík, en rekur nú
eigin verslun. Önnu konu Þórarins
Guðmundssonar fiðluleikara (Þórarinn
er fæddur hér á Bjargi á Akranesi).
ívar fluttist til Reykjavíkur, en það-
an til Akureyrar 1906, þar sem hann
dvaldi til 1919. Þá fluttist hann aftur
til Reykjavíkur, og andaðist þar 16.
september 1933.
Lúðvík Hafliðason. Hann kom næst
eftir ívar og var hér til 1907. Lúðvík
var ágætismaður, sem ekkert aumt
mátti sjá, gjafmildur og góður drengur.
Fastur fyrir, trygglyndur, en nokkur
funi. Kona hans var Jóhanna Bjarna-
dóttir, ein af hinum mörgu Reykhóla-
systkinum. Hún var hin mesta myndar-
og ágætiskona. Þeirra börn eru: Frið-
rik, starfsmaður hjá fasteignamatinu í
Reykjavík. Lovísa, gift Sveini Ás-
mundssyni bílasmið í Reykjavík og
Olga Ellen, gift Einari Björnssyni, sem
vinnur á Vinnumiðlunarskrifstofu
Reykjavíkur.
Lúðvík fluttist til Reykjavíkur og
starfaði þar í nokkur ár við Edinborg,
en setti síðan á fót eigin verzlun á Vest-
urgötu 11, sem hann rak þar í mörg ár.
í þeim húsum býr nú Friðrik sonur
þeirra.
Bjarni Jónsson. Hann var hér þar til
í janúar 1910, er verzlunin hætti hér
starfsemi sinni. Þá keypti Bjarni húsið
af frú Sigrúnu, ekkju Bjarnar augn-
læknis. Mun það þá hafa verið ásetn-
ingur hans að setjast hér að og hefja
þarna verzlun fyrir eigin reikning. Af
því varð þó ekki, heldur seldi hann
húsið þeim Lofti Loftssyni og Þórði Ás-
mundssyni (sbr. 5. tbl. I. árg., eins og
áður segir). Bjarni fór þá til Vest-
mannaeyja og starfaði þar við Edin-
borgarverzlun til 1915 eða 1916. Þá
starfaði hann við hina stóru verzlun G.
J. Johnsen allt til 1929. Um Bjarna seg-
ir G. J. J. „Hann var einn af þeim ör-
fáu ágætu mönnum, sem svo að segja
geta allt, og gerði allt vel. Ágætur pakk-
húsmaður, verkstjóri sem öllum þótti
vænt um. Ekki var hann síður liðtækur
skrifstofumaður, alls staðar trúr og
samviskusamur svo að af bar“. Allt
þetta kemur vel heim við reynslu
manna hér.
Um mörg ár hefur Bjarni verið skrif-
stofustjóri hjá Bátaábyrgðarfélagi Vest-
mannaeyja og gjaldkeri Lifrarsamlags-
ins þar. Bjarni er ákaflega samvisku-
samur maður og hinn bezti drengur í
hvívetna. Hann er kvæntur afbragðs-
konu, Önnu Tómásdóttur. Þau eiga tvo
sonu. Ágúst bæjargjaldkera í Vest-
mannaeyjum og Harald.
Ég átti þess kost, að kynnast þeim
valinkunna ágætismanni Ásgeir Sig-
urðssyni. Af þeim kynnum furðaði mig
ekki þó Edinborg væri fyr og síðar vin-
sæl verzlun, því prúðari, sanngjarnari,
áreiðanlegri og drenglundaðri mann
getur vart. Slíkir menn velja sér venju-
lega starfsfólk í samræmi við sitt eigið
eðli, og styður þá hvað annað, því, „eft-
ir höfðinu dansa limirnir“. Edinborg
mun ekki hætt við falli meðan ráða-
menn hennar virða og viðhalda eigin-
leikum Ásgeirs Sigurðssonar.
Edinborg lengi lifi.
Vilhjálmur Þorvaldsson.
Hann var bróðir Böðvars og Snæ-
bjarnar, þeirra, er hér eru nefndir á
undan, og byrjaði verzlun fyrir eigin
reikning í Hoffmannshúsi árið 1900 Og
keypti þá húsið af Snæbirni bróður sín-
um, sem átti það þá. Þessari verzlun
sinni hélt Vilhjálmur áfram síðan á
sama stað, þar til 1917, er hann flutti
til Reykjavíkur og seldi Hoffmanns-
hús.
Vilhjálmur hagaði verzlun sinni all-
mikið á annan veg en þá gerðist. Hann
lagði mikla áherzlu á að selja ódýrt, en
aðeins gegn staðgreiðslu, engin lán og
forðaðist allan óþarfa kostnað í sam-
bandi við verzlunina. Hann keypti ull,