Akranes - 01.12.1945, Side 25

AKRANES
157
Gils Guðmundsson: íslenzkir athafnamenn I., 16.
eir Aeega
Ævisaga
Framh.
aS fara gætilega, og mun honum með aldrinum eins og
gengur, hafa getizt betur og betur að íhaldsstefnu. Um eitt
landsmál haíði Geir oft orð og var þar heitur. Það var að-
flutningsbannið. Honum fannst vera verið að gera alla
íslendinga að börnum með þeim lögum og var banninu
mjög andvígur, en sjálfur mesti hófsmaður á vín og reglu-
maður í þeim efnum sem öðrum alla ævi.
Trúmaður mun Geir hafa verið heitur og kirkjuræknari
flestum.
Rausn hans er alkunn, sýna það stórgjafir þær, er hann
og þau hjón hafa látið í té Heilsuhælinu á Vífilsstöðum og
nú nýlega Landsspítalasjóðnum, auk annarra stofnana og
fyrirtækja — og þarf það ekki upp að telja.
Vinir Geirs bregða við tryggð hans, vinfestu og ræktar-
semi og marga muna þeir ánægjusamverustundina. Því að
Geir var gamansamur í sinn hóp og orðheppinn með ann-
álum, svo að mörg meinyrði hans eru landfleyg orðin.
í stuttri blaðagrein verður eigi lýst æviferli þessa látna,
stórmerka manns, nærri eins ýtarlega og skyldi, en vafa-
laust verður það gert á öðrum stað svo sem skyldugt er og
verðugt minningu hans.
En víst er um það, að við fráfall hans á höfuðstaður vor
á bak að sjá einum sínum allra nýtasta borgara, sem verið
hefur bænum sómi og skjöldur um tvo mannsaldra.“ *)
Lögrétta, sem einnig skrifar vel og rækilega um Geir,
heldur sér nær eingöngu við ákveðnar staðreyndir úr lííi
hans, en minnist aðeins stuttlega á skapferli hans og lund-
areinkenni að greinarlokum. Þar segir:
„Geir Zoega skipti sér lítið eða ekki af opinberum mál-
um, en gaf sig allan við atvinnustörfum sínum, og heima
fyrir var hann hinn mesti rausnarmaður. ... Geir Zoega
var ekki margmáll maður, en orðheppinn og fyndinn í til-
svörum, og hafa hnyttiyrði hans mörg flogið manna á milli
og borizt víða. ...“ **)
Þjóðólfur komst svo að orði:
„Með Geir Zoega missir Reykjavíkurbær og landið í
heild sinni einn af sínum elztu og helztu borgurum. Er það
mikið starf orðið, sem G. Z. hefur afkastað á sinni löngu
ævi, og prýðisvel af hendi leyst. Sjávarútvegurinn íslenzki
mun ekki gleyma nafni Geirs Zoega úr sögu sinni. ...
... Til þess var jafnað, hvað Geir Zoega var skemmti-
legur í allri viðkynningu og fyndinn. Eru margar góðar
skrítlur eftir honum hafðar, sem væri gaman að einhver
vildi safna saman við tækifæri. Gat hann víst stundum
verið meinlegur við þá menn, sem honum virtust sýna leti
og ómennsku, því allt slíkt var honum meinilla við, eins
og öllum dugnaðarmönnum.“ ***)
Morgunblaðið lét þessi ummæli falla:
„Geir heitinn var höfðinglegur á velli. Rausnarmaður
var hann í lund og yrði oflangt upp að telja allar þær
stórgjafir, sm þau hjón hafa gefið til ýmissa fyrirtækja
og stofnana. Þeir menn, sem hann tók tryggð við, munu
aldrei hafa fyrir hitt vinfastari og raunbetri mann. Hófs-
maður var hann og reglusamur mjög, gekk ríkt eftir að
menn ræktu vel það, sem þeim var trúað fyrir, en hatað-
ist við leti og ónytjungshátt. Minnisgóður var hann með
afbrigðum og manna fróðastur um sögu bæjarins. Orð-
*) ísafold, 28. marz 1917.
**) Lögrétta, 28. marz 1917.
, <'*'#) Þjóðólfur, 30. marz 1917.
heppni hans er við brugðið, og meinyrtur gat hann verið
er svo bauð við að horfa. ...
. .. Nafn Geirs Zoega mun lengi í minnum haft og geym-
ast í sögu bæjarins. Því hann var brautryðjandi.*)
Vísir minntist Geirs m. a. á þessa leið:
„Geir sálugi var um langan aldur einn af helztu máttar-
stólpum bæjarins og efnuðustu borgurum hans, en hann
átti vini meðal allra stétta og sást það glöggt við jarðar-
förina. Enda var hann sjálfur bæði alþýðumaður og höfð-
ingi, í orðsins beztu merkingu. ... Hann var svo merkur
maður, að vel ætti við að skrá ævisögu hans sérstaklega,
enda líklegt að það verði gert. En hvort sem er, verður
nafn hans uppi meðan saga Rykjavíkur síðari hluta 19.
aldar verður sögð.“ **)
Auk þeirra blaða, sem hér hefur verið vitnað til, var
Geirs allvíða getið, og hvarvetna á svipaðan hátt. Tím-
inn og Landið fluttu um hann minningarorð. Sveinbjörn
Egilsson skrifaði æviágrip hans í Ægi, blað Fiskifélagsins,
og minntst þar sérstaklega á þátt Gers í þróun fiskiveið-
anna.
Jarðarför Geirs Zoega fór fram mánudaginn 2. apríi.
Hófst hún með húskveðju á heimili hins látna. Húskveðj-
una flutti mágur Geirs, séra Halldór Jónsson prestur á
Reynivöllum í Kjós. Að þeirri athöfn lokinni var líkið
flutt í kirkju. Inn í kirkjuna var kistan borin af nánustu
vandamönnum hins látna. Kistan var fagurlega skrýdd og
á henni útskorið skip, akkeri og fleira vel viðeigandi.
Sjálf var líkkistan smíðuð úr stórmastri kútters Mar-
grétar, fyrsta stóra fiskiskipsins, er Geir eignaðist.
Líkræður í lcirkjunni fluttu Jón Helgason biskup og Jó-
hann Þorkelsson dómkirkjuprestur. Að þeim loknum báru
Oddfellowar kistuna út í líkvagninn.
Inn í kirkjugarðinn báru átta skipstjórar kistuna.
Jarðarförin var ákaflega fjölmenn og sýndi glögglega
hver ítök minning Geirs Zoöga átti meðal Reykvíkinga.
22. Drög að mannlýsingu
Geir Zoéga hafði alizt upp í Reykjavík meðan hún var
fyrst og fremst bær danskra kaupmanna og íslenzkra
fiskimanna. Á æskuárum hans gætti enn stórlega þess
mikla kyrkings með þjóðinni, sem liðnir eymdartímar
höfðu af sér leitt. En um það leyti, sem Geir óx úr grasi,
hófust þær voryrkjur í þjóðlífinu, sem áttu eftir að hafa
gagngerðar breytingar í för með sér.
Þótt Geir væri maður heilsteyptur og traustur, bar hann
þess nokkur merki að hafa kynnzt tvennum viðhorfum,
annars vegar tímum kyrkings og kyrrstöðu, á hinn bóginn
tímum vaxtar og framfara. Að sjálfsögðu hafði framfara-
aldan haft meiri áhrif á Geir til mótunar skapferlis hans,
en þó virðist augljóst, að fátækt og kotungsbragur sá, sem
einkenndi Reykjavík og alla þjóðhætti á uppvaxtarárum
Geirs, hafi ekki farið sporlaust framhjá.
Þegar gera skal grein fyrir lyndiseinkunn Geirs Zoega,
er ekki óeðlilegt að fyrst sé minnzt á glettni hans og gam-
ansemi. Geir var óvenjulega fyndinn maður og orðhepp-
inn, svo að lengi hefur allfrægt verið. En eins og oft vill
verða um þá menn, sem fá orð fyrir að vera orðheppnir,
hafa myndazt um Geir ýmsar sögur, sem ógerningur er að
vita hvort sannar eru eða ekki. Það er algengur hlutur, að
menn heyra um eitthvert skoplegt tilsvar, gleyma nafni
þess sem sagði eða hafa aldrei heyrt það, en fara svo —
stundum sjálfrátt, stundum ósjálfrátt — að leita í hugan-
um að þeim manni, sem heíði getað sagt hlutinn, og tengja
*) Mgbl. 26. marz 1917.
•*) Vísir, 3. apríl 1917.