Akranes - 01.05.1950, Blaðsíða 2

Til fróöleiks og skemmtunar
í Ijóðum og iausu máli
Dr. Helgi Pjeturs
var einn hinn fjölmenntaðasti íslendingur sinn-
ar tíðar, spakvitur að eðlisfari og sá ritsnilling-
ur, að hann átti fáa sina jafnoka á meðal samtið
armanna. Um hreinleik, ljósleik og iátleysi má
still hans lengi verða ungiim mönnum til fyrir-
myndar. Það er iila íarið ef mikill dráttur verð-
ur á þvi, að safna saman ritgerðum hans i heild
og gefa þær út. Það safn mundi verða hin mesta
gersemi. Þar ætti að réttu lagi fátt undan að felli,
þvi jafnvel þorri hlaðagreina Helga er þess verður
að geymast í ritsafni hans, og tímaritagreinar lík-
lega án nokkurrar undantekningar. Það væri góð-
um og athafnasömum forleggjara sómi, að láta
þetta mál til sin taka.
Dr. Helgi Pjeturs náði 77 ára aldri. Á 75 ára
afmæli hans bárust honum margar kveðjur. Þessi
er ein þeirra:
Hafa árin engan þunga,
er þú fislétt ber,
glæsimennið ávalt-unga?
Ætíð sýnist mér
vorblær hrinda húmi og drunga
hvar helzt sem þú fer.
Og sjaldan átti íslenzk tunga
ástvin líkan þér.
Úr bréfi Jóns Sigurðssonar
til Eggerst 0. Briems sýslumanns 1846.
,,Eg sendi Magnúsi Einarssyni til jarðabótafe-
lagsins í önundarfirði ný verkfæri til að skera
þúfur og skurði og til að taka upp úr skurðuin
með. Sjáðu um að þau verði kunnug, ef ykkur
þykir nokkuð til þeirra koma. 1 Félagsritunum
kemur lýsing á þeim með uppdráttum".
Matríalisminn.
„Fjarskalegur doði og deyfð yfir óllu andlegu
lifi. Eg er alveg ráðalaus í þvi, hvað gera skuli.
Ef ekki væri annað en að skipta um presta, þá
væri það ekki það versta, en hitt er enn þá lakara,
nð ekki virðist svo mikið út á þá sett blessaða. —
Hitt er lakara — vildi ég sagt hafa — að menn
virðast blátt áfram talað ekki finna þörf hjá sér
fyrir neina andlega næring.
Drepandi matríalismi er að heltaka alþýðu. —
Flestir í mesta basli, og ætla það hnossið eina,
að fá eitthvað af skildingum handa i milli, og
þeir, sem fé hafa til umráða sem færri eru, taka
nú óðum að beita því eftir nýjustu tízku, þannig
að brjóta undir sig og lifa fyrir gullið með líkama
og sál. Þetta er sá matrínlismi sem ég tala um.
Menn hafa ekki fyrir þvi, flest-allir að mynda sér
fasta lifsskoðun, hverju nafni, sem liana mætti
nefna“.
(tJr bréfi aS norSan. Nýtt Kbl. 1910.)
Enn um Símon Dalaskáld
Simon Dalaskáld gisti eitt sinn i Austurhlið i
Biskupstungum. Þar var á bænum roskin mey
kona, er Vigdís hét. Einhverjir glaðsinna ungling-
ar, eggjuðu Simon mjög að vitja kerlingar, þegar
allir voru gengnir til náða og sofnaðir i borðstof-
unni. Þegar Simon hyggur, að hin hentuga stund
sé komin, fer hann á kreik, kemst að rúmi kerl-
ingar og vill upp í hjá henni, en við það vaknar
hún og rekur upp öskur mikið, svo að allir vakna.
Þá kveður Simon viðstöðulaust þar sem hann
stendur á nærklæðunum, við rúmstokkinn:
Vigdis rak upp voða hljóð,
hrakti fólk úr svefnadvala,
þegar riakið faðma fljóð,
fjörugt vildi skáldið Dala.
Var á kodda varla hlý,
vonsku öskri spúði úr munni.
Viður þennan voða gný,
vaknaði allt í baðstofunni.
liftir sögn ÞórSar Magnúss. frá Hvitárh. S.H.
Eitt sinn gisti Símon að Hvitárholti. Var þar á
bæ gömul vinnukona, er .lórun hét. Var Símoni
ráðlagt að heimsækja hana um nóttina, sem liann
gerði lika er fólk var sofnað, en hún ýtti honum
frá sér með liægð og gerði cngan hávaða. Hefði
enginn vitað um þetta árangurslausa ferðalag ef
Simon hefði ekki sjálfur sagt frá því daginn eftir.
Um Jórunni kvað Simon þetta.
Dugleg hetja, dyggða fctar veginn,
Jóni gctin Jórunn kær,
jómfrú metin ofan í tær.
Eftir sögn ÞórSar Magnúss. frá Hvítárh. S.H.
Notið DDT varlega.
Til þess að eyða flugum þeim er bera sóttkveikju
þá, er veldur mýrarköldu (malaríu), tóku Bretar
og Ameríkumenn i notkun í siðari heimstyrjöld-
inni skordýraeitur það, sem almennt gengur und-
ir nafninu DDT, en það er skammstöfun á kem-
isku formúlunni um samsetningu þessa eiturs.
Með þessu björguðu þeir óteljandi mannslifum.
Siðan hefur eitrið sem er duft, verið notað i
geysistórum stil til þess að útrýma alls konar
flugum og öðrum skorkvikindum, bæði i húsum
inni og úti á viðavangi, og eiiinig lil þess að
drepa lús á búfénaði, því öll slik kvikindi strá-
drepur það.
Frá öndverðu lá það i augum uppi, að þetta
lilaut að vera varbugavert, en fyrir þessu lokuðti
menn augunum. En nú er reynslan að knýja
inenn til að opna þau. 1 ameriska timaritinu
Awake! (Vaknið!), liefti því er út kom 22. ágúst
i9tg, er grein með fyrirsögninni Dangerous DDT,
og er þvi lýst þar, sem hvílikur óguarvoði stafi
af hinni stjórnlausu notkun eitursins, sem er svo
sterkt, að ein teskeið af duftinu látin i 100 tonn
af vatni nægir til þess að drepa livaða fisk sem
i það vatn er látinn.
Ef eitrinu er sprautað eða dreift yfir garða eða
akra, drepur það ekki aðeins þau skaðlegu skor-
kvikindi, sem þar eru, heldur og hin, sem gagn
leg eru, t. d. býflugur og allar þær flugur, er
bera frjóduft á milli jurta og halda þannig við
jurtagi'óðrinum. Af fluguin eru lil um 25.000 teg-
undir, en þar af eru aðeins goo tegundir, sem
vinna tjón. Fuglalif hefur sýnt sig að rýrna um
50—6g% á þeim svæðum,. sem DDT hefur verið
stráð yfir, en víða eru það fuglamir, sem mest
vinna að þvi, að útrýma skaðlegum skorkvikind-
um. Þannig er það að fluga cin, sem vinnur mikið
tjón' á kartöflúm, iverpir aðeins uin go eggjurn i
sonn, en svo er hún fljótþroska, að þrettán ætt-
liðir geta orðið á einu sumri, og getur þá tala þrett-
ánda ættliðs numið 10,000,000,000,000,000,000
(lesi þeir úr tölunni sem það geta). En það eru
vissir smáfuglar, sem mest eyða lirfum þessarar
flugu og lifa þannig á henni.
Sé duftinu (þurru eða uppleystu i vatni) spraut-
að eða dreift yfir jurtir og ávexti, situr það svo
fast á þeim, að jafnvel ekki með sápuvatni verður
það þvegið af. Og þannig berst það ofan í menn og
skepnur. Maðurinn getur fengið það ofan í sig
eftir krókaleiðum. T. d. ef kýr éta það, berst það
í mjólkinni og smjörinu.
Fjarri fer þvi, að áðursagt tímarit leggi á móti
þvi að DDT sé notað, telur það meira að segja
ákaflega mikilsvirði rétt meðhöndlað. En það vill
láta takmarka notkunina stórlega og leggur ríkt
á, að hitinar itrustu varúðar sé gætt; telur þannig
ótækt að dreifa þvi yfir matjurtir, livort heldur
er grænmeti, ber eða ávextir. Og sé það notað inn-
anhúss til þess að útrýma skorkvikindum eða öðr-
uin ófögnuði, er lagt rikt á, að hvorki menn né
skepnur séu inni í herberginu fyrr en eftir að
duftið eða úðinn hefur haft tiina til að setjast og
er ekki lengur i loftinu. í slikum tilfellum ætti
sá, er úðunina framkvæmir, að anda að sér gegn-
um votan klút á meðan hann cr inni.
Gaman og alvara
Ilún vissi hver gat huggáÖ sig.
Presturinn: „Eg skil það vel, kæra frú,
að sorg yðar sé mikil, þar sem þér haíið
misst yðar kæra mann eftir stutta samveru.
En látið þér ekki hugfullast. Þér vitið bezt
sjálfar til hvers þér eigið að snúa yður.
Hann einn getur liuggað yður.“
Ekkjan: „Já, ég veit það. Hann hefur
ininnst. á það við mig, en liann er eins og
eðlilegt er, hikaiidi við að ráðast í það að
giptast ekkju með fimm böm“.
★
Varð að finna seðilirtn.
Biskup, sem var venjulega talsvert út á
þekju, gat með engu móti fundið farseðil
sinn, þegar jánibrautarþjónninn gekk eftir
honum. „Það gerir ekkert til“, sagði lestar-
þjónninn. „Jú, jú“, sagði biskup. „Eg verð
að finna seðilinn, þvi að ég þarf að athuga,
livert ég er að fara“.
★
EinhennUcgt bónorð.
Þau ganga saman i kirkjugarði. Hann
segir: „Þarna er grafreiturinn, sem ég hef
keypt handa mér og konunni minni. Lízt
yður, ungfrú, ckki vel á að nota hann með
mér, þegar þér gangið lil hinnstu hvíldar?"
Hann gerir það Hka.
Dómarinn: „Framburður yðuar ber ekki
saman við það, sem meSákærði yðar segir.“
AkœrSi: „Þessu get ég trúað, liann lýgúr
sjálfsagt lika“.
★
Vildi ckki kornast í tæri við lögregluna.
Dómarinn: Þú ert ákærður fyrir að
liafa lient félaga þiiium niður af snúðapall
inum.
Sá ákœrSi: — Já, fyrirgefið, herra dóm
ari. Þetta orsakaðist þannig, að við Karl
urðum ósáttir, og þá tók ég hann og lét
hann hanga utan við pallinn, og jiá sagði
liann: - Ef jui sleppir mér ekki, kalla ég
á lögregluna. Nú þá sleppti ég honum, jivi
að ég kærði mig ekki um að komast í tæri
við lögregluna.
50
AKRANES