Akranes - 01.09.1950, Qupperneq 10

um 13—71 árs við komu, þeir hafa komið
úr öllum sýslum landsins. Langflestir úr
Reykjavík, eða 42%. Akureyri, Isafirði og
Hafnarfirði 6% frá hverjum stað og svo
ifrv. Flestir vistmenn hafa komið hingað
beint af hælum eða sjúkrahúsum, þannig
hafa 93 komið frá Vífilsstöðum 19 frá
Kristnesi 19 frá öðrum sjúkrahúsum og
32 úr heimahúsum.
Flestir vistmanna höfðu háð langa og
erfiða baráttu, til þess að öðlast þá heilsu
er þeir höfðu við komu. — Þannig höfðu
94 þeirra fengið skurðaðgerðir vegna
lungnaberkla, þar af 14 beggja vegna.
39 höfðu loftbrjóst, 29 rifjaskurð, 7 höfðu
loftbrjóst beggja megin, g rifjaskurð öðru
megin, 3 lo'ftbrjóst hinu megin, en 2 rifja-
skurð og plombu. Vistmenn höfðu veiki í
um það bil 8 ár að meðaltali við komu, og
verið 2var á hæli. Þeir komu úr 20 at-
vinnugreinum, langstærsti hópurinn
verkamenn og konur 61. Sjómenn 18,
verzl-., skrifstofu- eða afgreiðslustörf 14,
húsmæður 14, ýmis konar nemendur 9,
saumakonur 9, sjúkl. frá bamæsku 6 osfr.
Frá fyrstu tíð hafa umsóknir um dvöl
hér verið fleiri en hægt hefur verið að
sinna, þar áf leiðandi hefur stöðugt orðið
að velja þá úr, sem höfðu mesta þörf fyrir
dvöl hér. Þetta hefur verið gert með að-
stóð og í góðri samvinnu við lækna, hæla
og berklavarnastöðva. — Þeir haf fyrst
og fremst verið teknir, sem við burtför af
hælunum hafa verið algjörlega heimilis-
lausir einstæðingar og þar af leiðandi ó-
hæfir til þess að sjá sér farborða af eigin
ramleik og einnig þeir, sem að dómi lækna
höfðu ótryggasta heilsu, og þar sem um
raunverulega tilraunaútskrift af hælunum
er að ræða. Þannig er hér um úrval að
ræða. Það er úrval þeirra af útskrifuðum
sjúklingum, sem líklegastir eru til þess að
veikjast aftur. Þetta er nauðsynlegt að
hafa í huga, þegar athugaður er árangur
af verunni hér.
Samkvæmt reglugerð Vinnuheimilisins
er vistmönnum við komu, skipt í 3 flokka.
I. flokkur eru þeir sem eru að útskrifast
af hælum, hafa fengið bata, en dvelja hér
takmarkaðan tíma til vinnuþjálfunar og
náms. II. fl. eru chroniskir berklasjúkl-
ingar, sem þrátt fyrir langa hælisvist hafa
ekki fengið verulegan bata, og eru enn
smitandi að minnsta kosti á köflum. III.
fl. eru þeir, sem eru öryrkjar, venjulega
lífstíðaröryrkjar vegna gamallar berkla-
veiki, en sjúkdómurinn ekki virkur.
Frá upphafi hafa komið hér 95 vist-
menn af I. fl., 46 af II. ifl. og 18 af III. fl.
Viðstofnun Vinnuheimilisins var því
falið það hlutverk að bæta hag berkla-
sjúklinga. Ég vona að ekki þurfi að efast
um að sú hafi reyndin orðið að verulegu
leyti. Vinnuheimilið hefur reynst þess
megnugt að taka til sín til dvalar þá
berklasjúklinga sem voru algjörlega vega-
106
lausir við útskrift af hælunum.
Með því að taka við fólki af hælunum,
sem annars hefði þurft að dvelja þar lengri
tíma, hefur verið rýmt fyrir nýjum sjúkl-
ingum, sem þess vegna hafa átt þess kost,
að komast fyrr en ella undir hendur okk-
ar beztu sérfræðinga.
Vistmenn Vinnuheimilisins, þeh’ sem
þörf og áhuga hafa, eiga þess kost að fá
bæði verklega og bóklega kennslu. Þessi
starfsemi hefur farið vaxandi og náði há-
marki á síðastl. vetri með fullkominni iðn-
fræðslu.
Frá fyrstu tíð höfum við gert okkur far
um að skapa öllum vistmönnum viðun-
andi aðbúð, það ásamt afskammtaðri vinnu
á að tryggja það svo sem unnt er, að sá
bati sem fengizt hefur á hælunum verði
varanlegur.
Samkvæmt reglugerð Vinnuheimilisins
skulu vistmenn því aðeins útskrifaðist, að
þeir hverfi að sæmilegri aðbúð. Þetta gild-
ir þó ekki ef vistmaður fer samkvæmt
eigin ósk. Eins og sjá má af flokkun þeirri
er áður er getið, eru það helzt vistmenn
af I. flokki, sem útskrifast héðan. 54 af
jieim flokki hafa útskrifast. Eftir 2,4 ár
að meðaltali er ástand þeirra þannig: 48
eru vinnandi, 4 veikir á hæli og 2 dánir.
Flestir þeirra sem eru veikir eða dánir
hafa útskrifast beint á hæli héðan. Þeir,
sem eru vinnandi, búa flest-allir við mjög
sæmilega aðbúð og mjög margir tekju-
hærri en áður en þeir veiktust. I mörgum
tilfellum höfum við sjálfir orðið að sjá
um vinnu og húsnæðisútvegun. — Þetta
hvortveggja er merkilegt framtíðarverk-
efni, þvi til þess að stofnunin geti náð til-
gangi sínum, verður að vera hægt að út-
skrifa vistmenn og rýma fyrir nýjum“.
Sjaldan fellur eplið langt
frá eikinni.
Það, sem hér hefur verið að unnið og
uppbyggt, og nú um skrifað í of stuttu
máli, gefur tilefni til margvíslegra spurn-
inga og frekari heilabrota. Hér er tiltölu-
lega fámennur hópur að verki. Hér er
hugur og hönd að sífelldu staríi, þar sem
hver og einn, sem fremstir fara, virðast
beita allri orku sinni, af hug og sál. Enda
þótt allur „herinn“ sé vel æfður og skipu-
lagður og hver liðsmaður vinni starf sitt
mjög vel, er hér, sem annars staðar, þar
sem unnin eru hliðstæð afrek, að mest
mæðir þetta á fáum mönnum og stendur
og fellur með þeim, sem fremstir fara. —
Allur ferill þessarra ungu samtaka mun
sanna án nokkurn hiks eða mistaka, að
frá fyrstu tíð hafi hér með ráð farið hinir
slyngustu menn, þar sem einn hefur bætt
annan upp og allir hafa að unnið af
óvenjulegri fórnfýsi og samhyggju. Þar,
sem enn a. m. k. hefur algerlega verið
komizt hjá klíkuskap og sérhagsmuna
togstreitum af hvers kyns uppruna. — 1
forystu hafa verið svo þroskaðir menn og
víðsýnir, að þeir hafa enn komizt hjá að
steyta á þessum hættulegu skerjum i víð-
tæku félagsstarfi. Fylgir Reykjalundi á-
fram sú mikla blessun og gifta, sem það
má veita slíku starfi sem þessu.
Um þetta eiga allir þeir, sem til þessa
hafa leitt þessi samtök og þetta mikla verk,
óskilið mál. En þótt svo sé, er vart hægt
að efast um, að einn maður eigi þar meiri
þátt í heild en nokkur einn maður ann-
ar. Það er maðurinn sem mest mæðir á
í Reykjalundi á svo marga vegu, Oddur
Ölafsson, læknir heimilisins. Hann er
eini læknir þessa fjölmenna vistmanna-
heimilis, þar sem fáir eða engir eru ifull-
hraustir. Auk þess er hann ráðsmaður
þessa stóra heimilis. Hann hefur verið
innkaupastjóri alls þess sem keypt hefur
verið inn. Þar til 1949 var hann einnig
framkvæmdarstjóri iðnrekstursins að öllu
leyti, en síðan er Árni Einarsson með-
framkvæmdarstjóri á þvi sviði, eins og
sagt hefur verið hér á öðrum stað.
Þegar rætt er við Odd lækni um þessi
efni, tekur hann oft fram, og leggur mikla
áherzlu á, hve verkstjórar sínir séu góðir
og samvinna við þá með afbrigðum góð.
Þessi lestur þarf ekki að vera lengri til
þess að spyrja sjálfan sig, hvert ofurmenni
sé hér á ferð. Ég þekki manninn lítið, en
ég sé hvað hér hefur verið að gerast með
ýmissa annarra óvenjulegri aðstoð undir
hans handleiðslu á þvi sviði, sem ég hef
hér minnzt á. Og ég hef heyrt álit og um-
sagnir meðstarfsmanna hans ýmissa, á
honum og starfi hans. En þótt ég viti ekk-
ert um uppeldi hans, sýnist mér upplag
hans og afrek hér benda á, að með sanni
megi heimfæra upp á hann fyrirsögn þessa
kafla, að sjaldan fellur eplið langt frá
eikinni. Móður-faðir hans og afi Odds
læknis var hinn nafntogaði, gagnmerki
klerkur úr Grindavík sr. Oddur V. Gísla-
son. Hann var um flesta hluti afburðar-
maður. Glæsimenni, góður klerkur og
kennimaður, kappsfullur formaður, glögg-
skyggn á hættur og vamir gegn þeim.
Sr. Oddur mun hafa verið sá fyrsti, sem
kenndi mönnum nýtízku bræðslu á þorska-
lifur. En lengst mun nafn hans li'fa fyrir
atorku hans og eldlegan áhuga í því, að
leiðbeina þjóðinni um hvers konar slysa-
vamir á sjó. Þar sem hann ferðaðist um
landið, gaf út blöð og bæklinga um þetta
efni, og vann að þessu mikla áhugamáli
sínu og nauðsyn alþjóðar með öllum
hugsanlegirm ráðum. Einnig fékkst sr.
Oddur við lækningar, sérstaklega í Amer-
íku, eftir að hann fluttist vestur.
Efalítið má telja, að margt finnist það
í fari yngra Odds, sem bendir til skyld-
leikans, og ef að líkum lætur á hann margt
og mikið eftir að vinna í þarfir þessa mikla
máls, sem hér hefur verið gert að umtals-
e^n*’ Framh. í nœsta bláði.
AKRANES