Dagblaðið Vísir - DV - 07.06.2004, Blaðsíða 16

76 MÁNUDAGUR 7. JÚNÍ2004
Fréttir DV
DV Fréttir
MÁNUDAGUR 7. JÚNl2004 7 7
I
' „ , , íl
liiftiílrlillf;

■ ■

Sléttujökull
1 “í i

Þórsmörk
Eyjafjalla
jökull
Ef jöklar landsins tækju upp á því að bráðna skyndilega
vegna gróðurhúsaáhrifanna kæmi í ljós merkilegt landslag. Á
þessari DV-teikningu Inga Jenssonar hefur íshulunni verið
svipt af Mýrdalsjökli þar sem eldfjallið Katla er nú farið að
bæra á sér eftir langt hlé.
Mýrdalsjökull er fjórði stærsti jökull landsins, 600 ferkíló-
metrar að flatarmáli og 1.300-1.500 metra hár. Frá Mýr-
dalsjökli teygja sig nokkrir skriðjöklar; Sólheimajökull gengur
lengst í suður en mestur er Höfðabrekkujökull.
Óhætt er að segja að ef jökullinn hyrfi kæmi glæsilegur
fjallahringur í ljós enda leynist mikil askja undir jöklinum.
Kort sem gert hefur verið af botni jökulsins sýnir að undir
honum sunnanverðum er mikil megineldstöð með hringlaga
grunnfleti. Eldstöðin er 30 til 35 kílómetrar að þvermáli í 200
metra hæð og rís upp í 1300 til 1380 metra hæð. Bogadregnir
hryggir við Háubungu, Goðabungu, og milli Etnu og jökul-
skersins Austmannsbungu umlykja 650 til
750 metra djúpa öskjuna sem nær niður í
um 650 metra hæð.
í norðausturhluta öskjunnar er 25 ferkíló- I
metra flötur neðan við 800 metra og er botn- I
inn þar lægri og llatari en í suðvesturhlutan- I
um. f þeim hluta eru hryggir og stakir tindar |
sem ná yfir 1100 metra hæð en dældir um- I
hverfis þá ná niður fyrir 750 metra.
Nokkur jökulsorfin skörð eru í öskju- I
börmunum, lægsta skarðið er f um 740 HHHHBHI
metra hæð milli Háubungu og Kötlukolla og snýr suðáustur
að Kötlujökli. Hæð annarra skarða hefur ekki verið könnuð
nákvæmlega en telja má að Sólheimajökull falli um 1050
metra hátt skarð milli Háubungu og Goðabungu og Entujök-
ull um 1100 metra hátt skarð. Einnig er skarð að Sand-
fellsjökli. Norðaustan við Austmannsbungu er 200 til 250
metra djúpt og 1,5 kílómetra breitt V-laga
Bgljúfur, á sprungusveim sem teygist frá
Kötluöskjunni norðaustur að Eldgjá.
Undir Sólheimajökli nær botn 50 metra
niður fyrir sjávarmál eða 100 metrum lægra
en landhæð við jökulsporðinn og er lægsta
land sem mælst hefur undir Mýdalsjökli.
Botn undir Höfðabrekkujökli eða Kötlujökli
eins og margir vilja kalla hann hefur ekki ver-
ið mældur eða kannaður né heldur botn
ovj@dv.is
Undir Mýrdalsjökli er Katla, ein virkasta megineldstöð
landsins, sem gosið hefur tuttugu sinnum frá landnámstíð.
Síðast gaus Katía 1918 og búist er við næsta gosi á hverri
stundu.
í Þjóðsögum Jóns Ámasonar er eftirfarandi skýring á tilveru
Kötíu:
Það bar til eitthvert sinn á Þykkvabæjarklaustri, eptir að það
var orðið múnkasetur, að ábóti, sem þar bjó, hélt matselju
eina, er Katla hét; hún var forn ískap og átti hún brók þá, sem
hafði þá náttúru, að hver, sem í hana fór, þreyttist aldrei á
hlaupum; brúkaði Katla brók þessa í viðlögum; stóð mörgum
ótti affjölkyngi hennar og skaplyndi og jafnvel ábóta sjálfum.
Þar á staðnum var sauðamaður, er Barði hét; mátti hann opt
sæta hörðum ávítum afKötiu, ef nokkuð vantaði affénu, sem
hann smalaði. Eitt sinn um haust fór ábóti í veizlu og matselja
með honum og skyldi Barði hafa rekið heim alt féð, er þau
kæmu heim, fann nú ei smalamaður féð, sem skyldi; tekur
hann þvíþað ráð, að hann fer í brók Kötiu, hleypur síðan sem
aftekur og fínnur alt féð. Þegar Katia kemur heim, verður hún
brátt þess vís, að Barði hefíir tekið brók hennar; tekur hún því
Barða leynilega og kæfír hann í sýrukeri því, er að fornum sið
stóð íkarldyrum oglæturhann þarliggja; vissi engirm, hvað af
honum varð, en eptir því, sem leið á veturinn og sýran fór að
þrona íkerinu, heyrði fólkþessi orð til hennar: „Senn bryddir á
Barða." En þá hún gat nærri, að vosnak hennar mundi upp-
komast oggjöld þau, er við lágu, tekurhún brók sína, hleypur
út úrklaustrinu ogstefnir norðvestur til jökulsins ogsteypirsér
þar ofan í, að menn héldu, því hún sást hvergi framar; brá þá
svo við, aðréttþareptirkomhlaupúrjöklinum, erhelst stefndi
á klaustrið og Alptaverið; komst þá sá trúnaður á, að fjölkyngi
hennar hefði valdið þessu; vargjáin þaðan í frá nefnd Kötiugjá
ogsvæðið, erhlaup þetta helzt eyddi, Kötiusandur.
Sandfellsjökuls,