Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1879, Page 53

1485 eða lengur), Brandur Jónsson lögmann, og allir
góðir bændur og almúgi í greindu takmarki". — Petta
heit var síðan endurnýjað optar en einu sinni, svo sem t. d.
á Grund 14. Marts 1562; sömuleiðis 1633 með ráði Magn-
úsar lögmanns Björnssonar, 26. Marts 1726 af Þorsteini pró-
fasti Ketilssyni, og líklega optar, þó þess sé ekki hér getið.
Aprilis er í almanaki Guðbrands biskups kallaður
Sumarmánuður, af því sumarið byrjar þá. Merkíng orðsins
Aprilis leiða menn ýmist af latínu-orði aperire, sem þýðir að
opna, því þá opnar jörðin sig til allrar frjósemdar. Rómverjar
héldu í fornöld hátíðir á þessum tíma árs og færðu fórnir
gyðjunni Pales, sem var verndargoð fénaðar og haga; þá
bjuggu þeir fjárhús sín og fjós með mikilli viðhöfn, héldu
veizlur og kveiktu bál til fagnaðar, og stofnuðu ymsa leiki og
dansa. Þetta kölluðu þeir Palilia. Nero keisari gaf mánuði
þessum nafn sitt, en það stóð ekki til lengdar, og hélzt hið
fyrra nafn eptir sem áður.
Það er gamall siður í mörgum löndum, að leika sér að
narra einhvern til að fara erindisleysu fyrsta eða seinasta
dag Aprilmánaðar. Þetta var kallað að „narra mann Apríl",
og sá eða sú var kölluð „Aprdsnarrí" eða Aprílsfífl, sem
fyrir þessu varð. Menn hafa viljað leiða þenna leik af asna-
hátíðinni, sem kölluð var, og var haldin 12. Januar í ka-
thólskum löndum; aðrir hafa getið til, að þetta væri dregið
af hinum svokölluðu píslarleikum, sem tíðkuðust á miðöld-
unum og var leikið þar í meðal annars forsendíngarnar frá
Heródes til Pílatus, sem orðið er að málshætti meðal manna:
að fara frá Heródes til Pllatus er, að vera gabbaður. Hitt er
þó líklegra, að siður þessi sé eldri en kristnin og sé frá Róma-
borg, því þar var 1. April gleðidagur við enda vetrar og vors
byrjun, og þá voru allrahanda leikar framdir. Sumir telja
uppruna jiessa leiks frá Indlandi frá Húlí hátíðiuni, sem stóð
hæst 31. Marts og var eiginlega jafndægra-hátíð í Persalandi,
því þá var nýjár Persa. Þá var hent til gamans að gabba
hver annan með því, að senda mann forsendíngar til að gabba
hann. Á Englandi er siður, að gabba menn 1. April, það er
kallað , „making April fools", því dagurinn heitir „all fools
day“. Á Norður Englandi heitir April-gowk (Aprílsgaukur) og
á Skotlandi er hunting the gowk, að veiða gauk, senda mann
á gaukaveiðar, sama og að gabba í sendiferðum. Hjúin eru
send til bóksölumanns, að spyrja um veraldarsögu fyrir sköp-
unina, æfisögu afa Adams, eða um dúfumjólk o. s. frv. — Allt
þetta verður að vera gjört fyrir miðjan dag, annars er leikurinn
ógildur. Á Frakkiandi er Aprílsnarrínn eða Aprilsfíflið kallaður
poisson d'Avril, Aprílsfiskur, þ. e. eiginlega makríll, sem er
kallaður heimskastur fiska. Menn senda þar hver öðrum Apríls-
fiska, eða fiskmyndir úr bréfum með sykri eða sælgæti f, sumir
hafa þá úr silfri, glæsta, og ætlaða til að hafa í þeim gimsteina
eða gersemar. Það tíðkaðist á Frakklandi að halda áraskipti
1. April, en í tilskipun frá Karli konúngi níunda 1564 var
(51)