Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1879, Page 57

honum til með blíðum fortölum að hverfa aptur. Atli konúngur
sagði svo frá, að hann hefði séð tvo menn með brugðin sverð
yfir höfði páfans, og þeir hefði ógnað sér með bana, ef hann
léti ekki að orðum hans; síðan fékk Leó páfi Gásrek (Gense-
fik) Vandala konúng til að hlífa kirkjunum .í Róm, og láta
vera að brenna upp Rómaborg í það sinn. A dögum Leons
páfa var kirkjuþíngið í Kalcedon (451), undir stjórn Marcianus
keisara. Þá var þráttun mikil um trúargreinir, og einkanlega
um náttúrur Krists, guðdómlega og holdlega, og samband
þeirra. Nestorius hét forsprakki þeirra sem móti stóðu.
Það gekk fram, að ályktað var að Kristur hefði tvær nátt-
úrur í einni veru, og að rétt væri að kalla Maríu guðs
móður; þessi þráttun stóð lengi, en kenníng Nestorius var
fyrirdæmd, og flýðu margir af þeim flokki úr landi.
12. April er laugardagurinn fyrir páska, þá var fastað á
katólsku öldunum og þeir, sem voru skírðir á þenna dag og
þeir einnig, sem vildu minnast skírnar sinnar, báru þá hvít
klæði, sem áttu að minna á páskagleði þá, sem fyrir hendi
var. Um miðnætti, nóttina milli laugardags og sunnndags
hætti öll fasta og öll hrygðarmerki, kirkjurnar voru prýddar
og Ijósin kveikt, og þaðan er sá siður kominn í katólskum
kirkjum, að vígja páska-eldinn og páskaljósið, sem tfðkast enn
í dag, því fólk er á vöku og bæn alla nóttina; kernur það af
því, að það var einusinni almenn trú meðal kristinna safnaða,
að á þessari nótt ætti Kristur að korna aptur á ný, til að
halda dóm yfir mönnunum, einsog guðs engill fór ígegnum
Egiptaland fyrstu páskanótt, til að framkvæma guðs dóm. Þá
voru einnig götur allar uppljómaðar, og öll hús, svo að drottinn
skyldi finna alla sína vakandi og með tendruðum lömpum
fyrir sér. Þetta minnti rnenn einnig á gamlan sið, um hin
fornu gleði-bál, sem vant var að kveikja á þessum tíma árs,
og var þá siður, að reka fénaðinn í gegnum það bál, í þeirri
trú, að það verðí fénaðinn allri sýki. Þessi siður minnir einnig
á eptirlíkínguna um hinar forsjálu meyjarnar; og sömuleiðis
á alkunna trú meðal alþýðu, að sólin hoppi eða dansi páska-
morguninn, þegar hún komi fyrst upp, svosem til að sýna
gleði sína yfir Krists upprisu, og þessi hreyfíng Ijóssins á sér
í raun og \eru stað, því þegar meiri gufa kemur í ioptið
upp, og eykst meira en vant er með ljósagánginum, þá sýnist
svo, sem sólin komi á hreyfíngu, og verði eins og á títríngi,
líkt eins og þegar maður setur ljós fyrir aptan reykjar-gufu,
að þá sýnist reykur þessi titra, en ekki ljósið, sem stendur
fyrir framan hann.
Páska-hátíðin er einn hinn mesti merkidagur, og það af .
mörgum ástæðum, hún er elzt allra hátíða í kristninni, og
þaraðauki er hún svo þýðíngarmikil á kirkju-árinu, því við
páskana eru miðaðar rnargar kirkjuársins tíðir. Líkindi eru
til, að postularnir sjálfir hafi stofnað þessa hátíð í minníng
upprisu frelsarans, og þareð hún varð á sunnudegi, annan dag
í páskahátíð Gyðínga, þá var einnig páskahátíðin sett á sunnu-
(55)