Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1895, Qupperneq 24

SÝNILEGLEIKI TUNGLSINS 1 RETKJAVÍK.
|>ess er gotið neðst á 3. bis. almanaksins, að þá daga, sem
tnnglið ekki kemur upp í Reykjavík, eru tölur þær, er sýna, hve-
nær það er í hádegisstað, auðkendar með innilokunarmerkjum.
þetta á sjer stað einu sinni á mánuði, optast fjóra daga samfleytta,
t. d. 27.—30. Ágúst, 23.—26. Sept. o. s. fr. J>ar á móti gengur
tunglið ekki undir f fjóra sóiarhringa hálfum mánuði fyr og
seinna, t. d. 10,—13. Sept., 8.—11. Okt. o. s. fr. Viku fyr og
seinna er tunglið hjerumbil 12 stundir á lopti, 6 stundir áður en
það kemur í hádegisstað og 6 stundir á eptir, t. d. 5. Sept., 19.
Sept., 2. Okt., 16. Okt. o. s. fr.
|>að er ekki hvert ár að tunglið þannig er dögum saman
fyrir neðan sjóndeildarhring Reykjavíkur; og þau árin eru fleiri,
er það kemur upp og sezt á hverjum degi alt Arið um kring. Af
almanaki þessu sjezt, að árið 1895 eru það vanalega fjórir dagar
í sonn, sem tunglið er horfið sýnum í Reykjavík; einu sinni eru
það fimm dagar (í Marts) og tvisvar ekki nema þrír dagar (í Okt.
og Dee.). 1894voru það líka vanalega fjórir dagar, en þó þrisvar
fimm dagar í einu. 1893 voru það vanalega fjórir dagar, einu
sinni fimm og einu sinni þrír dagar. 1892 voru það optast þrír
dagar, fjórum sinnum fjórir dagar og einu sinni tveir dagar. 1891
voru það vanalega ekki nema einn eða tveir dagaríeinu og 1890
kom tunglið upp á hverjum degi.
Orsökin til þessa er sú, að halli tunglbrautarinnar við mið-
baugsflöt jarðarinnar er breytilegnr. 1876 var hann mestur sem
lianu getur orðið, 281885 minstur, 1 S^/o0, 1894 aptur 28l/2°,
og þannig minkar hann og vex aptur á hverju liðugu hálfu nítj-
ánda ári. Sjóndeildarhringsflötur Reykjavíkur haliast ekki full 26°
við miðbaugsflöt, eða með öðrum orðum, miðbaugur er tæpum 26
mælistigum fyrir ofan sjóndeildarhring í suðri í Reykjavík. þau
árin, sem halli tunglbrautarinnar er sem mestur (1876, 1894
o. s. fr.'', 281/g0, getur tunglið þessvegna ekki komið upp fyrir
sjdndeildarhringinn meðan það gengur um þann kafla brautarinnar,
sem liggur meira en 26° fyrir sunnan miðbaug, og til þess þarf það
fjóra til fimm sólarhringa. Fjögur árin næstu á undan og eptir
er hallinn að vísu ekki ‘ÍS1!^0, en þó meiri en 26°, og tunglið
getur því heldur ekki komið upp þessi ár, þegar það er syðst á
lopti; þó er það þá ekki horflð sýnum svo marga daga í senn.
Hjeraf sjezt, hversvegna tunglið 1891 hætti að koma upp
einn eða tvo daga í einu, síðan fleiri saman, þangað til það voru
orðnir fjórir til fimm dagar í senn 1894; 1895 for tíminn að styttast
aptur og 1899 kemur það aptur upp á hverjum degi árið um kring,
og því heldur það síðan áfram um tíu ára tíma.