Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2004, Blaðsíða 8

Dagblaðið Vísir - DV - 28.08.2004, Blaðsíða 8
8 LAUGARDAGUR 28. ÁGÚST2004 Helgarblað DV Mns iríia m Kínverjar minnast nú aö 100 ár eru liðin frá fæðingu Deng Xiaoping eins ástsælasta leiðtoga landsins. Deng var áhrifa- mesti stjórnmálamaður Kína, að Maó formanni undanskild- um, á síðustu öld og sá sem kom á nauðsynlegum endurbót- um í efnahagslífi landsins. Kínverjar njóta nú í auknum mæli ávaxtanna af verkum hans. Óhætt er að segja að Deng hafi verið áhrifamesti stjórnmálamaður Kína, að Maó formanni undan- skildum. Það var Deng sem kom á nauðsynlegum endurbótum í kín- versku efnahagslífi á tveimur síð- ustu áratugum tuttugustu aldar- innar og þjóðin nýtur nú í auknum mæli ávaxtanna af verkum hans. Deng var kjörinn „Asíumaður ald- arinnar" af lesendum tímaritsins Asiaweek fyrir nokkrum árum og þar skaut hann aftur fyrir sig mönnum á borð við Mohandas Gandhi, Kurosawa Akira og Morita Akio. Á sínum tíma var talað um að Deng ætti sér níu líf í pólitík kommúnistastjórnar Kína aílt ffá því hann gekk í Kommúnistaflokk- inn árið 1924. Honum var vikið til hliðar í menningarbyltingunni á sjöunda áratugnum en náði aftur inn í náðina sem varaforsætisráð- herra 1973. Honum var aftur hent út í kuldann af „Fjórmenninga- klíkunni" svokölluðu þremur árum síðar en þegar Maó formaður lést 1976 ieið ekki á löngu, eða eitt ár, þar til Deng var kominn úr „endur- hæfingu" og búinn að ná leiðtoga- stöðunni í landinu. Reif 200 milljón bændur upp úr fátæktargildrunni í grein í Asiaweek í tilefni af kosningu Dengs sem Asíumanns aldarinnar segir m.a.: „Þeir sem búa í hinu gríðarmikla flæmi land- búnaðarhéraða í Kína geta sannar- lega skilið mikilleika Deng Xiaop- ing. í óteljandi smáþorpum bjuggu 80% af hundruðum milljóna Kín- verja að mestu í sárustu fátækt. Heil fjölskylda skipti á milli sín einu pari af buxum. Hola í þakinu á litlum kofum hleypti út reyknum af opnum eldi inni í þeim. Engir vegir voru til staðar til að koma afurðum bændanna á markað. Þetta voru ekki miðaldir heldur Kína árið 1976 þegar Maó Zedong dó. Með því að breyta lifnaðarhátt- um bænda endurskapaði Deng Kína á margan hátt og breytti heiminum sem við lifum í. Hann gerði þetta á þann einfalda hátt að gefa bændunum aftur land sitt sem Maó hafði upphaflega gert upp- tækt frá landeigendunum. Bænd- um var leyft að framleiða það sem þeir vildu, án miðstýringar... Brátt fóru peningar að sjást í vösum bændanna og kofarnir breyttust í múrsteinshús. Um 200 milljón Kín- verjar sluppu úr sárustu fátækt með þessu móti. Þannig tókst Deng að rífa fleiri upp úr sárri fátækt en nokkrum öðrum þjóðarleiðtoga hefur tekist í veraldarsögunni." Af bændafólki kominn Deng fæddist inn í bændafjöl- skyldu árið 1904 í Sichuan-héraði og byrjaði í skóla þar sex ára gam- all. Sem unglingur hreifst hann með mikilli þjóðernishyggju sem geisaði i landinu eftir fyrri heimsstyrjöldina. Hann vildi hefja iðnaðarnám erlendis til að hjálpa svo til við uppbyggingu landsins og varð Frakkland fyrir valinu. Sumar- ið 1920 flutti hann til Frakklands í þessum tilgangi. Deng átti auma vist í Frakklandi því það land var í sárum eftir stríð- ið á þessum tíma og því lítið um störf. Og þeir Kínverjar þar sem voru svo heppnir að fá starf þurftu að sætta sig við helmingi lægri laun en heimamenn. Deng vann ýmis tilfallandi störf með stopulu námi sínu eins og sem uppvaskari á veit- ingahúsi, vélamaður í Renault- verksmiðju og slökkviliðsmaður. Hreifst af rússnesku bylting- unni Deng hreifst mjög af þeim hug- myndum sem rússneska byltingin gat af sér og hann varð einarður marxisti á árum sínum í Frakk- landi. Hann nam marxísk fræði ásamt öðrum Kínverjum í Frakk- landi á þessum árum þar á meðal Zhou Enlai sem síðar varð forsætis- ráðherra í Kína. Deng gekk svo i Kínverska kommúnistaflokkinn árið 1924. Eftir að heim var komið á ný tók Deng virkan þátt í baráttunni gegn þjóðemissinnum eða Kuomintang og Japönum á fjórða áratugnum og hann var með í „Göngunni löngu". Hann var framarlega í flokki í mörgum frægum orrustum sem byltingarher alþýðunnar háði á þessum ámm sem enduðu með því að byltingarherinn náði á sitt vald Nanjing sem var höfuðborg Kuom- intang en sá sigur olli því að Kuom- intang flúði til Taiwan. Frami og fall í flokknum Árið 1956 komst Deng í hóp helstu áhrifamanna kommúnista- flokksins á áttunda þingi þess. Að tillögu Maós formanns var hann gerður að aðalritara miðnefndar flokksins. Næstu tíu árin sá hann um málefni nefndarinnar og hefur sjálfur sagt að það hafi verið ein- hver annasamasti tími ævi sinnar. Árið 1966 fór menningarbylting- in svokallaða í gang og stóð yfir næsta áratuginn. Deng féll í ónáð og 1969 vom hann og kona hans flutt undir eftirliti til Jiangxi-hér- aðs. Deng var sviptur öllum titlum sínum og neyddur til að vinna sem verkamaður á dráttarvélaverk- stæði í héraðinu. Elsti sonur hans, Pufang, sem þá var stúdent við Pekingháskólann var pyntaður og hent út um glugga á fjórðu hæð. Sökum þessa var Pufang í hjóla- stól það sem eftir var ævinnar. Það var einkum fyrir tilstilli Zhou Enlai þá forsætisráðherra landsins að Deng var aftur tekinn í sátt 1973 og gerður að aðstoðar- ráðherra í Stjómarnefndinni. Það fór hins vegar verulega í taugarn- ar á Maó að Deng gagnrýndi ákaft þau mistök sem átt höfðu sér stað á tímum menningarbyltingarinn- ar. Deng var því aftur ýtt út í kuld- ann og átti ekki afturkvæmt fýrr en eftir andlát Maós árið 1977. Grunnt á hörkunni Frá lokum áttunda áratugarins og fram að andláti sínu á miðjum síðasta áratug var Deng Xiaoping æðsti leiðtogi Kína og sem slíkur þótti hann raunsær stjómmála- maður sem hegðaði gjörðum sín- um í samræmi við kröfur tímans en ekki hugmyndaff æðina að baki flokknum. Það var þó ætíð grunnt á hörkunni hjá Deng og nefna má að þegar stúdentar mótmæltu á Tiananmen-torgi vorið 1989 var það Deng sem kallaði skriðdrek- ana til svo brjóta mætti mótmæl- in ábakaftur. Af einstökum verkum verður Dengs kannski helst minnst fyrir farsæla yfirtöku Kína á Hong Kong. Bráðnauðsynlegt þótti að Hong Kong héldi sínu frjálsa hagkerfi áfram eftir að nýlendan komst í hendur Kína á miðjum síðasta ára- tug. Deng skapaði þá hugtakið, „tvö kerfi-ein þjóð“ og leyfði Hong Kong að halda áfram eins og ný- lendan hafði gert undir stjórn Breta. Þar að auki kom Deng á fót fjölda af sérstökum héruðum, eink- um í kringum Shanghai, þar sem frjálst markaðskerfi fékk að blómstra, að vísu undir eftirliti flokksins. Þetta þykir í dag vera grunnurinn að þeirri velsæld sem vex ár frá ári í Kína. Og Deng má með réttu kalla föður hins nýja Kína, þar sem rfkja æpandi mótsagnir: nær óheft markaðskerfi annars vegar en hins vegar harðstjóm sem ennþá kennir sig við kommúnisma. Maður aldarinnar í eftirmælum um Deng segir m.a. í Asiaweek: „Af öllum stórum leiðtogum síðustu aldar var Deng sannarlega maður aldarinnar. Til að byrja með spannaði líf hans nær alla öldina, fæddur 1904 og dáinn 1997. Allt frá 1930 átti Deng þátt í að skapa mannkynssöguna ffá því að vera byltingarmaður á þeim tíma og þar til hann endurvakti efnahagsumbætur sínar tveimur ámm eftir atburðina á Tiananmen- torgi árið 1992 [...] Deng var arki- tektinn að þeirri þjóðfélagsbyltingu sem gjörbreytti Kína, og þar með heiminum, til hins betra." (Heimildir: Asiaweek, Bejing Review o.fl.)
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.