Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1959, Page 43

framkalla slíkt segulsvið í stuttan tíma viS tilraunir,
en þa'ð er einmitt notað i hinni frægu zeta-vél Breta.
Þar fæst á þennan hátt fram sú verkun í lítið brot
úr sekúndu, að loft i pípu dregst saman í mjóan þráð
sem svifur án snertingar við veggina, og á meðan má
hita það upp i 5 milljón stiga hita án þess að pipan
bráðni og er þetta sláandi dæmi þess, hvernig tæknin
getur sótt hugmyndir til heilabrota, sem í fyrstu sýn-
ast viðs fjarri því að hafa hagnýta þýðingu.
IV. Nokkur fyrirbrigði, sem tengd eru
jarðsviðinu.
Áhrifa segulsviðsins gætir í fyrirbrigðum eins og
norðurljósunum. Út frá sólinni streymir ekki aðeins
ljósið með ýmsum bylgjulengdum, heldur og raf-
hlaðnar agnir. Þegar þær nálgast jörð, hefur segul-
sviðið áhrif á braut þeirra og beinir henni í höfuð-
dráttum eftir kraftlínum í átt til skautanna eða nánar
til tekið til tveggja belta kringum segulskautin,
norðurljósabeltanna. í árekstrum við háloftin valda
agnastraumarnir hér þeim tilkomumiklu ljósfyrir-
brigðum sem sjá má á heiðum vetrarkvöldum.
Einnig geimgeislar eru að nokkru leyti rafhlaðnar
agnir og verða fyrir áhrifum frá segulsviðinu þannig,
að styrkleiki þeirra eykst til pólanna.
Hið útbláa ljós frá sólinni, sem baðar björtu hlið
jarðarinnar, hefur sterkar verkanir í háloftuniun,
klýfur mólekúl loftsins i hlaðna parta og gerir það
leiðandi fyrir rafstraum. Þessi efri loftlög endur-
varpa útvarpsbylgjum sem kunnugt er. En auk þess
eru hér straumar, sem hafa seguláhrif. Flöktandi fram-
leiðsla á útbláum sólargeisium, eins og gerist i sam-
bandi við sólgos, veldur truflunum í háloftum jarðar
°g þær koma fram bæði sem breytingar á sendiskil-
yrðum fyrir útvarp og sem smásveiflur í segulsviði
jarðar. Segulnál i fingerðustu mælitækjum tifar af
(41)