Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1977, Side 64

MYRKVAR 1977
Sólmyrkvar.
1. Hringmyrkvi á sólu 18. apríl. Sést í sunnanverðri Afríku.
2. Almyrkvi á sólu 12. október. Sést í norðanverðri S-Ameríku.
Tungimyrkvar,
1. Deildarmyrkvi á tungli 4. apríl. Tunglið tekur að færast inn í
hálfskuggann k!. 02 05 og inn í alskuggann kl. 03 30. Þegar
myrkvinn er mesíur, kl. 04 18, nær alskugginn yfir 1/5 af þver-
máli tungls. Er þá tungi fremur lágt á lofti í suðvestri frá Reykja-
vík. Tungl er laust við alskuggann kl. 05 06 og við hálfskuggann
k). 06 32, en þá er sól að koma upp í Reykjavík og tungl að
setjast.
2. Hálfskuggamyrkvi á tungli 27. september. Myrkvinn hefst (tungl
snertir hálfskuggann) kl. 06 18, skömmu fyrir birtingu í Reykja-
vík. Er þá tungl lágt i vestri. Þar eð hálfskugginn er ógreinilegur,
gætir myrkvans lítið. Þegar myrkvinn verður mestur mun hálf-
skugginn hylja 9/10 af þvermáli tungls. Það gerist þó ekki fyrr
en kl. 08 29, klukkustundu eftir að tungl er sest og sól komin upp
í Reykjavík.
Stjömumyrkvar.
Stjörnumyrkvi verður þegar tungl gengur fyrir stjömu frá jörðu
séð. Hverfur þá stjaman bak við austurrönd tungls en kemur aftur í
ljós við vesturröndina. Að jafnaði sést fyrirbærið aðeins í sjónauka.
í töflunni á næstu síðu eru upplýsingar um alla helstu stjömu-
myrkva sem sjást munu hér á landi árið 1977. Tímamir, sem gefnir
eru upp á tíunda hluta úr minútu, eru reiknaðir fyrir Reykjavík.
Annars staðar á landinu getur munað nokkrum mínútum. Með birtu
er átt við birtustig stjörnunnar, sbr. bls. 70. í aftasta dálki sést hvort
stjaman er að hverfa (H) eða birtast (B) og hvar á tunglröndinni
það gerist. Tölurnar merkja gráður sem reiknast frá norðurpunkti
tunglsins (næst pólstjömunni) til austurs. 0° er nyrst á tunglinu, 90°
austast, 180° syðst og 270° vestast.
Nöfn stjamanna eru ýmist dregin af heitum stjömumerkja eða
númeri í stjörnuskrá. Þannig merkir oj Leon stjömuna Ómega
(grískur bókstafur) í stjörnumerkinu Leó (ljónið), en ZC 590 merkir
stjömu nr. 590 í skránni Zodiacal Cataiogue.
Með sjónauka og skeiðklukku er unnt að tímasetja stjömumyrkva
upp á tíunda hluta úr sekúndu eða því sem næst. Slík athugun er
mikilvæg frá vísindalegu sjónarmiði, því að hún veitir nákvæma
vísbendingu um gang tunglsins. Þeir áhugamenn sem eiga
stjömusjónauka og vildu sinna þessu verkefni eru beðnir að hafa
samband við Raunvísindastofnun Háskólans.
(62)