Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1977, Page 171

akstíminn og atómtíminn fylgdust að um ókomna fram-
tíð. Ég ætla ekki að ræða hér þá hugmynd, að þróun
alheimsins geti með einhverjum hætti valdið misgengi
þessara tíma, þegar fram í sækir. Það er gáta, sem við
getum lítið ráðið í.
Á grundvelli afstæðiskenninganna getum við hins veg-
ar spáð því með fullri vissu, að atómtíminn muni reynast
örlítið breytilegur miðað við almanakstímann, þótt mæli-
tækni sé enn ekki næg, að því er snertir ákvörðun al-
manakstímans, til að sannreyna þetta. Ég á hér við
breytilegan gang atómklukkna vegna þess að braut jarðar
um sólu víkur örlítið frá hring. f janúar er jörðin nær
sólu en í júlí og fer um leið hraðar á braut sinni. Sam-
kvæmt afstæðiskenningunum ætti þetta að orsaka sveiflu
í atómklukkum sem næmi 1/500 úr sekúndu. Þetta er
lítill munur að vísu, en hefur þó fræðilegt gildi. Þeir
sem um þetta hafa fjallað virðast álíta, að einhvern
tíma kunni að reynast mögulegt að mæla frávikið
með samanburöi á atómklukkum og almanakstíma, ef
mönnum tekst að ákvarða almanakstímann með nægi-
legri nákvæmni á mismunandi árstímum. Hér er sá
hængur á, að almanakstíminn er nú reiknaður út frá
göngu tunglsins fyrst og fremst, en þar sem tunglið
fylgir jörðinni umhverfis sólina, hlýtur gangur þess að
breytast ekkert síður en gangur atómklukkunnar. Sam-
anburðinn yrði því að gera með athugunum á göngu
reikistiarnanna, og það er ennþá erfiðara viðfangs.
í þessu sambandi er rétt að minnast þess, að jörðin,
og sólkerfið allt, hreyfist með sólinni umhverfis fjarlæga
miðju vetrarbrautarinnar með hraða, sem nemur 250
kílómetrum á sekúndu. Engin ástæða er til að ætla, að
þessi hreyfing sé jöfn hringhreyfing, og mætti af þeim
sökum búast við langtíma breytingum á gangi tímans
frá okkur séð. Við þetta vaknar sú spurning, hvort til sé
nokkur fastur viðmiðunarpunktur í alheiminum, sem
unnt væri að binda tímareikning við. Þessi spurning er
(169)