Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.2004, Blaðsíða 36

36 LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 2004
Helgarblað DV
og sorglegor sögor
Harmonikkuleikari situr á hom-
inu og spilar sorgarlag. Það er kald-
asti janúar í Finnlandi síðan í vetr-
arstríðinu þegar meira að segja
Rauði herinn, sem kallaði ekki allt
ömmu sína þegar kom að kulda,
þurfti að gefast upp og snúa við.
Ölvaður maður kemur upp að mér
og faðmar mig og segir að konan sín
hafi yfirgefið sig. Ég felldi tár yfír að
hafa loksins fundið stað sem ég átti
heima á. Tárið fraus áður en það féll
til jarðar.
Götutrúbador og pylsusali
Þannig kom Finnland mér fyrst
fyrir sjónir árið 1999 þegar ég fór
þangað sem skiptinemi, eftir að
hafa verið rekinn af stúdentagörð-
um hér heima fyrir kattahald. Kött-
urinn Ramses var settir í fóstur það-
an sem hann strauk og hefur ekki
sést síðan. En síðan ég hef komið til
Finnlands við hvert tækifæri, og
starfað þar meðal annars sem
gluggaþvottamaður, skipaþrifa-
maður, götutrúbador, pylsusali og
við að raða flöskum í vodkaverk-
smiðju. í hjáverkum var ég svo að
skrifa leikrit fyrir enskumælandi
leikhóp og eltast við hina fögru Júl-
íu Sesar, hálf-spænska, hálf-rúss-
neska gyðju sem sást síðast í Tol-
stoy-lestinni, á leiðinni til Moskvu.
Og aftur var ég staddur í Finn-
landi vegna kvenmanns, í þetta
sinn aiíslenskrar stúlku sem ég
kynntist við skipaþrif tveimur árum
áður og kaus, lflct og ég, að halda sig
í Finnlandi þegar tækifæri gefst. En
það tókst ekki alltaf, svo að þetta
samband átti líkt og önnur sem ég
hafði átt í við landfræðilega erfið-
leika að stríða.
Valur Gunnarsson,
segir af feröum sínum
til Finnlands og
heimsóknum I
ufuböð.
Bréf frá Finnlandi
Engin Marshall-aðstoð
Finnland er um margt lflct fs-
landi, á jaðri Norðurlanda í
námunda við stórveldi kalda
stríðsins, þó að innrás Bandaríkj-
anna hingað í seinni heimsstyrjöld
hafi líklega verið ákjósanlegri en
innrás Sovétríkjanna í Finnland. Og
meðan við fengum Marshall-að-
stoð þrátt fyrir að hafa ekki orðið
fyrir eyðileggingu í átökum fengu
Finnar ekkert slíkt. Þvert á móti
þurftu þeir að borga Rússum stríðs-
skaðabætur fyrir ómakið, endur-
greiða þeim hverja sprengju sem
þeir skutu á Finnland og láta þá fá
10% landsvæðis síns að auki. En
meðan íslendingar voru fljótir að
sóa stríðsgróðanum og báðu
Bandaríkjamenn stöðugt um meira
tókst Finnum að vinna sig upp í
einhver hæstu lífsgæði í heimi með
dugnaði sínum einum að vopni,
fyrst við að flytja út timbur, svo há-
tæknivörur. Því að þegar kreppir að
og þarf að skera niður íjárlög alls
staðar, svo sem í kreppunni eftir
hrun Sovétríkjanna, auka þeir þvért
á mót útgjöld til menntamála, svo
að næsta kynslóð á eftir geti fundið
nýjar leiðir til að varast ógöngur. Og
þetta hefur skilað sér í einhverju
besta menntakerfi í heimi og afar
framsækinni þjóð.
Frá stígvélum til GSM-síma
Ég lenti í Tampere, sem er næst-
stærsta borg Finnlands eftir að
Rússar tóku Viipuri sem áður hafði
haft titilinn. Tampere er helsta höf-
uðstöð verkalýðsins, þar bjó Lenín í
útlegð sinni á milli febrúar- og
októberbyltinganna, og þar höfðu
rauðliðar varist lengur en nokkurs
staðar annars staðar í borgarastríð-
inu 1918. En í dag eru menn hvorki
að reisa þar stóriðjuverksmiðjur né
álver. í bænum Nokia í útjaðri borg-
arinnar, þar sem áður var einhver
mesta framleiðsla á gúmmístígvél-
um á Norðurlöndum, eru nú fram-
leiddir GSM-símar og annar tækni-
búnaður. Og í lista- og fjölmiðla-
háskólanum í Tampere er verið að
vinna að næstu kynslóð tölvuleikja,
þar sem þátttakandinn berst við
andstæðinga sína með öllum lflc-
amanum, sem fær svo svörun á
skjántrm. Kannski mun það einnig
hafa jákvæð áhrif á holdfar
tölvunörda.
Sánurnar eru nauðsyn
En það er meira sem skilur ís-
lendinga og Finna að en sagan. Á ís-
landi er rok og rigning og maður
veit aldrei, hvort sem er sumar eða
vetur, á hvernig veðri maður á von,
sem skilar sér í almennum þjóðleg-
um pirringi. En í Finnlandi fellur
snjórinn á haustin og menn vita að
hann fer ekki aftur fyrr en að vori,
sem leiðir af sér innhverfari, og oft á
tíðum sorgmæddari þjóðarkarakt-
er. En Finnar gera sér grein fyrir að
sorgin verður að hafa sinn stað og
tíma, ólflct íslendingum sem kepp-
ast við að sannfæra alla um að þeir
séu hressir og í stuði. Finnar segja
ekki margt, en það sem þeir segja
meina þeir, og það er mikill léttir að
umgangast þannig fólk.
Og fátt er betra í miðjum frost-
hörkunum en góð sána, sem iljar
manni að utan jafht sem innan svo
manni verður hlýtt inn að beini.
Allir finnskir túristabæklingar
byrja á að benda á að sánur séu ekki
kynferðisleg fyrirbæri, þrátt fyrir að
í stórum hluta heimsins sé sána
orðið einhvers konar feluorð yfir
vændi. íslendingar höfðu einhvem
tíma sínar baðstofur. En með
versnandi veðurfari og harðnandi
árferði á tímum einokunarverslun-
ar flutti fólk inn í baðstofurnar í von
um að halda á sér hita, og orðið
baðstofa varð notað um einhvers
konar setustofu. Við höfum þó enn
okkar sundlaugar og heita potta, og
sánur em helst fyrir þá ríku meðan í
Finnlandi er þessu öfugt farið.
Hvert hverfi og hver blokk hefur
sínar sánur en sundlaugar em
fremur dýrar og þykja mikill mun-
aður.
Enda em sánur ekki lúxús í 25
stiga frosti, þær em nauðsyn.
Spéhræðslan skilin eftir
heima
Ég gekk inn þar sem har-
Einstök húsgögn með
heillandi sögu.
Úrval fallegrar og óvenjulegrar gjafavöru
Jarrahúsgögnin frá Suður-Afríku eru safngripir. Borð í
öllum stærðum, stólar og margt fleira. Sérsmíði og pantanir.
monikkuleikari lék í anddyrinu. Ég
rétti honum sex evmr og hann lét
mig hafa lykil að skáp. Ég komst
seinna að því að hann hafði eitt
sinn spilað á markaðnum fyrir stór-
fé, en hætti því vegna þess að hann
vildi frekar spila fyrir sjálfan sig.
Ég klæddi mig úr og tók eftir því
að eldri kona gekk um meðal nöktu
mannanna. Hún leit á mig og
spurði mig hvort ég væri íþrótta-
maður. Ég hvað svo ekki vera,
kannski hefur hún haldið ég stund-
aði súmóglímu, en annars er rm'n
helsta líkamsrækt að lyfta glösum í
hálfkílóagymminu, eins og Finnar
kalla það. Hún bauðst næst til að
þvo mér, en ég taldi það ekki nauð-
synlegt, opnaði bjór og gerði mig
reiðubúinn til að hitna inn að bein-
um. Þegar ég gekk inn í sturtuklef-
ann var hún að sápa annan nakinn
karlmann frá hvirfli til ilja. Sumum
útlendingum sem koma hingað
þykir nóg um að þurfa að fara í
sturtu með öðrum af sama kyni, en
í Finnlandi er best að skilja alla spé-
hræðslu eftir heima. Og maður þarf
heldur ekki að vera f stuði frekar en
maður vill.
Sána Maður þarf að
vita hvar hverfissánan
ertiiaöfinna þaö.
Múmínálfarnir Finnsk
uppfinning en upp á sfð-
kastiö hafa þeir reynt aö
eigna sérjólasveininn lika.
www.nr,Kl»l|UiHl T w,w |WKlinp.uf|t

íþróttabúð í Finnlandi
Selja skíöavörur á veturna |
og golfvörur á sumrin
Tampere Höfuöborg
fínnska verkalýösins.
Þróun Unniö aö þróun
tölvuleiks þar sem allur
iíkaminn ernotaöur.