Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.2004, Blaðsíða 48

48 LAUGARDAGUR 4. DESEMBER 2004
Helgarblað DV

Þetta er alveg rétt. Þegar ég var að
byrja 1974 í útgáfunni var eitt-
hvað um þetta. Til dæmis í Punkt-
ur, punktur, komma, strik eftir Pétur
Gunnarsson sem Gylfi Gíslason mynd-
skreytti. En þetta hefur einhvem veginn
alveg fallið niður. Ég verð að játa að ég
hef enga skýringu á þessu," segir
Jóhann Páll Valdimarsson útgefandi.
Jóhann Páll er þama að tala um
myndskreyúngar í bækur sem miðaðar
em við fullorðna. Listgreinin hefúr
nánast dáið út hér á landi þótt hún lifi
reyndar góðu lífi í bamabókum - þykir
reyndar ómissandi þáttur þar. Fullyrða
má að góðar myndskreytingar geta stutt
dyggilega við söguefnið og sem dæmi
má nefha þá húrra snjallar teikningar
Jóseps Lada lesandanum inn í hinn
ótrúlega söguheim sem Jaroslav Hasek
hefúr skapað með sögum sínum af
ævintýrum góða dátans Svejk.
Full ástæða til að bæta úr
Jóhann Páil segir þetta einhvem
veginn hafa fallið niður hér á landi. „Ég
verð að játa að ég hef engar skýringar á
því. Vel má vera að kostnaðurinn hafi
einhver áhrif í þessu sambandi en í
mínu tilfelli er það ekki úrslitaatriði.
Miklu fremur athugunarleysi."
Myndskreytingar í bækur em sérfag
og byggjast á mikilli kúnst. Þær þurfa að
bæta einhverju við textann en þó tengj-
ast honum - ríma
við innviði bókar-
innar en geta staðið
á eigin fótum. „Við
eigum svo flinka
myndlistarmenn að
Jóhann Páll Valdlmarsson
Segir kostnaðinn við mynd-
skreytingu bóka ekki
úrslitaatriði hvað hann
varðar heldur fyrst og
fremst athugunarleysi.
Myndskreyting í
bækur er listgrein
sem ekki er gefinn
mikill gaumur.
Þrátt fyrir að sjálf
handritin séu oft
ríkulega mynd-
skreytt og gefi
mikilvægar
vísbendingar um
íslenska miðalda-
list, hefur þessi
grein nánast dáið
út þegar bækur
„fyrir fullorðna“
eru annars vegar.
Hins vegar þykja
mynskreytingar
ómissandi i barna-
bókum.
það er í raun engin afsökun fyrir að
myndskreyta bækur ekki. Ég hef ákaf-
lega gaman af vandaðri bókagerð og
þetta má heita holl áminning. Það er
full ástæða tíl að bæta úr þessu hvað ís-
lenskan skáldskap varðar. Engin ástæða
til að gera það ekki og þetta tíðkast í
útlöndum. Þannig er Don Kíkótí ríku-
lega myndskreytt bók, Moby Dick sem
kemur út á næsta ári verður það sem og
Frankenstein."
Myndskreytingar í bamabókum em
svo heill heimur út af fyrir sig og virðist
óaðskiljanlegur Jilutí þeirra. Hins vegar
stendur kostnaðurinn við það oft í út-
gefendum. Og einn af virtari og duglegri
myndskreyturum landsins, Halldór
Baldursson, segir að þar sé nánast um
sjálfboðavinnu að ræða sem byggir á
heiðrinum. Höfundur og myndlistar-
maðurinn skipta á milli sfn höfundar-
launum.
Þröngsýni innbyggð í markaðinn
„Það er hefð fyrir því að bamabækur
séu ódýrari en bækur fýrir fullorðna
þrátt fyrir að kostnaður við barnabóka-
gerð sé mun meiri en við bækur fyrir
fullorðna. Allt fyrir böm á að vera miklu
ódýrara. Þetta er krafa markaðarins og
einkennir hugsunarhátt íslenskra bóka-
kaupenda," segir Jóhann Páll. Þetta
stendur metnaðarfullri bamabókaút-
gáfu fyrir þrifum. Útgefandinn segir
þessu öfugt farið í Bretlandi þar sem
barnabækur geta þess vegna kostað
meira en bækur fyrir fullorðna enda er
þar lagt í gríðarlegan kostnað og mikinn
memað í bamabókaútgáfu. „Enda er
það svo þar að slíkar bækur em ekki
einskorðaðar við böm heldur ætlaðar
fyrir alla fjölskylduna. Hér væm slíkar
bækur kallaðar bamabækur. Allt er í
mjög þröngum skúffum hér á landi og
mikil skilgreining. Ef maður segði að
bækur væm fýrir alla væri á hreinu að
þú seldir engum bókina. Þú verður að
segja: þessi bók er fýrir 5 til 10 ára. Sú
bók er dauðadæmd sem ekki er kirfilega
flokkuð. Þetta er súr staðreynd."
Jóhann Páll segir myndlistarhefð
íslendinga vanþróaða þrátt fyrir hand-
ritin. Að ekki sé minnst á ljósmyndir
sem em viðurkennd listgrein erlendis.
Skýr höfundareinkenni Úr
myndskreytingum Þórarins
við H.C. Andersen. Mynd-
skreyting verður að bæta
einhverju við frásögnina.
Listhefð hjá Islendingum er vanþró-
uð. Þrátt fyrir handritín. „Á Islandi er
krafa á texta. Ef þú ert að gefa út
myndabækur þarftu að skreyta bæk-
umar með texta."
Fullorðnir og myndir eins og olía
og vatn
„Það er eins og ekki komi til greina
að myndskreyta bækur sem em ætlaðar
eldri en tíu ára. Um leið og talað er um
bækur fyrir unglinga þá breytast teikn-
ingamar í Iitlar, svart-hvítar vignettur.
Og svo hverfa þær," segir Halldór Bald-
ursson sem er einn ffemstí og afkasta-
mestí myndskreytir landins. Hann segir
í raun engin rök haldbær spurður um
skýringar á þessari stöðu. En það sé líkt
því að myndir og fúllorðnir séu nokkuð
sem alls ekki eigi saman.
„Einu bækumar sem em mynd-
skreyttar em fræðslubækur, að því er
virðist af illri nauðsyn. Ekki er hægt að
sýna tiltekin atriði öðmvísi en með
mynd."
Halldór telur þetta athugunarleysi,
fullorðið fólk fari á myndlistarsýningar
Myndskreyting f ís-
iensku handriti
Myndir i bækur ætl-
aðar fullorðnum hafa
horfið þrátt fyrir að
handritin frá söguöld
séu oft rikulega
'jmyndskreytt.
Góði dátinn Svejk
Meistaralegar teikn
ingarJóseps Lada
húrra lesandanum
inn i söguheiminn.

Sjalgæfar myndir f
„fuilorðinsbókum" Ein
fárra myndskreytinga
sem gerð hefur verið i
fullorðinsbók á íslandi i
seinni tíð, í Hundrað
nætur i Kaupmannahöfn
eftir Björn Th. Björnsson.
Litla stúlkan Ein fjölmargra
mynda sem Þórarinn teiknaði
sem myndskeytingu vlð klass-
ísk ævintýri H.C. Andersen.
Hugmyndaflug Anna
Cynthia segir að það
geti verið háskalegt að
eiga um ofvið hug-
myndaflug lesandans
með myndskreytingum.
Hér er myndskreyting
eftir Önnu við bibliu
fyrir börn og hefur hún
farið víða um heim.
Stffari rammi Úti i
hinum stóra heimi
tiðkast meiri ritstjórn
en hér heima og
myndskreytum skor-
inn þrengri rammi.
Héreráður óbirt
mynd frá Önnu sem
hún er að gera fyrir
Marks & Spenser.
Þýtur f laufi Anna
Cynthia mynd-
skreytti snilldar-
verkið Wind in the
Willows sem kom
út hjá Parragon
og Marks &
Spencer i Bret-
landi á dögunum.
v
1II lljj ^ 1]
llllljpw 1-
M