Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.2005, Blaðsíða 30

30 LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 2005
Helgarblaö DV
Þó nokkuð stór hluti íslendinga þjáist af einhverskonar andlegum sjúkdómum. Margir
bera harm sinn í hljóði en aðrir berjast fyrir bættum kjörum andlega veikra. Helgarblað
DV ræddi við tvær ungar manneskjur sem þjáðst hafa af þunglyndi frá barnæsku. Tveir
ungir menn sem greindir hafa verið með geðhvörf segja okkur einnig sína sögu.
Valgeir Matthías Pálsson hefur barist við offitu og þunglyndi frá því hann man eftir sér. Valgeir hef-
ur verið inn og út af geðdeild síðustu árin en litur þó björtum augum á framtíðina. Hann er kominn
með kærustu og langar í fjölskyldu auk þess sem hann stundar söngnám.
„Mér var búið að líða mjög illa
þegar ég greindist," segir Valgeir
Matthías Pálsson sem greindist
sem þunglyndur þegar hann var 16
ára en Valgeir er 24 ára í dag.
„Stundum er ég mjög hress og kát-
ur en svo fer ég niður auk þess sem
ég á erfitt með að sofa þannig að ég
nota svefnlyf," segir Valgeir en
hann þjáist af svokölluðu
„borderline" þunglyndi.
Inn og út af geðdeild
„Ég hafði gengið til heimilis-
læknis sem greindi mig náttúr-
lega ekki en sendi mig heldur
ekki lengra. Þá hafði mér iiðið
mjög illa og hafði meðal annars
hugsað mikið um að svipta mig
lífi," segir Valgeir og bætir við að
hann hafl alltaf verið dapur í
skóla og því hafi skólaganga hans
ekki gengið sem skyldi. Árið 2001
var hann svo lagður inn á geð-
deild vegna sjálfsmorðstilraunar
þar sem hann dvaldi næstu þrjá
mánuðina. „Ég hef verið inn og út
af geðdeild þótt það komi alltaf
góðir tímar inn á milli. Ég lít samt
á mig sem eðlilegan einstakling
þó þessi sjúkdómur sé í höfðinu á
mér en sé ekki líkamlegur," segir
Valgeir sem er nýkominn úr inn-
lögn. „Það eru samt ekki allir sem
verða svo illa haidnir að þeir þurfi
að leggjast inn, flestir ná að jafna
sig án þess," segir hann en leggur
áherslu á mikilvægi þess að
þunglyndir leiti sér hjálpar.
Valgeir er ósáttur við atvinnu-
mál andlegra veika. Hann segir að í
sínu tilfelli hafi honum verið neit-
að um vinnu að sökum veikinda
sinna. „Það er mjög erfitt að fá
vinnu og sérstaklega ef maður er
þunglyndur. Þeir spurja alltaf um
heilsufar og ef maður viðurkennir
að þjást af þunglyndi vilja þeir ekk-
ert með mann hafa. Eða það er alla
vega mín reynsla."
Offitan hjálpar ekki
Valgeir hefur einnig barist við
offitu frá þvf hann man eftir sér og
hann segir mikil tengsl á milli offit-
unnar og þunglyndisins. „Offitan
hjálpar í það minnsta ekki til," seg-
ir hann dapur í bragði. Eins og
áður sagði á Valgeir oft erfitt með
að sofna á kvöldin. Hann vakir
stundum dögum saman og upplif-
ir kvíða þegar hann leggst upp í
rúm. „Allur dagurinn hringsólast í
höfðinu á mér og ég hef miklar
áhyggjur af morgundeginum. öll
þessi litlu atriði sem flestir eru ekk-
ert að velta sér upp úr verða að svo
stórum og alvarlegum málum,"
segir Valgeir en bætir við að hann
sé heppinn að því leyti að fjöl-
skylda hans standi þétt við bakið á
honum sem er eitthvað sem marg-
ir sem kljást við geðræn vandamál
hafi ekki. „Það er mikið af fólki sem
líður illa en getur hvergi leitað og
er því á götunni. Ég er heppinn að
eiga að góða fjölskyldu."
Framtíðin er björt
Vaigeir segir að það hafi verið
honum mikið áfall þegar hann
greindist veikur. Öll hans framtíð-
arplön og gildi sem hann hafði
hrundu á augabragði. „Þunglyndi
er erfiður sjúkdómur og læknirinn
þinn getur ekki einu sinni séð
hvernig þér líður. Ég er búinn að
prófa nýja aðferð sem felst í að fá
rafskaut á ennið en það skilaði ekki
árangri," segir Valgeir vonsvikinn.
Valgeir„íg haföi gengiö tilheimilis-
læknis sem greindi mig náttúriega ekki
en sendi mig heldur ekki iengra. Þá haföi
mér liðiö mjög illa og hafði meðal annars
hugsaö mikiö um aö svipta mig lífi,"segir
Valgeir.

„Allur dagurirm hringsólast i
höfðinu á mér og ég hefmiklar
áhyggjur af morgundeginum."
Þrátt fyrir veikindin er Valgeir
hamingjusamur. Hann á kærustu,
og er í vinnu auk þess sem hann er
að mennta sig í klassískum söng og
syngur í kór. „Ég glími við sjúk-
dóminn á hverjum degi en lifi samt
ágætu lífi. Framtíðin er björt enda
þýðir ekkert að horfa á neikvæðu
hliðarnar. Ég er kominn með kær-
ustu og langar að eignast börn og
er bjartsýnn á lífið."
indiana@dv.is
Hvað er þunglyndi:
Þunglyndi er ein algengasta
ástæða fötlunar og lífsgæða-
skerðingar um allan heim. Þung-
lyndi er sjúkleg geðlægð. Þung-
lyndi má lækna með viðtölum og
lyfjameðferð en oft koma ein-
kennin aftur og aftur.
Tíðni:
Þunglyndi er alvarlegur sjúk-
dómur sem getur lagst á alla. Á ís-
landi þjást 12-15 þúsund manns
af þunglyndi á hverjum tíma. Þótt
þunglyndi sé svo algengt gerir
fólk sér oft sér litla grein fyrir eðli
sjúkdómsins og þar gætir oft mis-
skilnings. Þunglyndi er ekki
merki um dugleysi, ekki fremur
en sykursýki eða of hár blóð-
þrýstingur. Alvarlegt þunglyndi
leggst á a.m.k. 25% kvenna og
12% karla á einhverjum tíma-
punkti í lífi þeirra. Þrátt fyrir að
árangursrík meðferð sé til staðar
við þunglyndi eru margir sem
þjást mánuðum og árum saman
og tíðni sjálfsvíga er því miður há
meðal þessara einstaklinga. Ein-
kennin geta hins vegar tekið sig
upp aftur og er mikilvægt að
meðhöndla þau ávailt sem fyrst
með öllum tiltækum ráðum sem
reynst hafa hinum veika vel á
fyrri þunglyndistímabilum.
Afleiðingar þunglyndis
Talið er að einn af hverjum
tíu með endurtekið þunglyndi
svipti sig lífi. Athygli vekur að
fleiri karlmenn taka líf sitt en
konur þrátt fyrir hærri tíðni
þunglyndis og sjálfsvígstilrauna
hjá konum. Tengist það m.a. því
að karlmenn nota oftar alvar-
legri leiðir til að reyna að enda líf
sitt. Þunglyndi kemur fram hjá
öllum aldurshópum þótt tíðnin
sé breytileg eftir aldri, t.a.m.
hvað hæst hjá konum á aldrin-
um 20-40 ára og á meðal aldr-
aðra, skv. erlendum
rannsóknum. Þættir eins og
áföll, erfiðar félagslegar aðstæð-
ur, líkamleg veikindi og erfðir
eru þó sterkari áhættuþættir en
kyn og aldur.
Heimildir: www.landlaekn-
ir.is og www.doktor.is