Dagblaðið Vísir - DV - 03.09.2005, Blaðsíða 33

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 3. SEPTEMBER 2005 33
Sigursteinn Másson greindist með geð-
hvörf þegar hann var 29 ára. Sem for-
maður Geðhjálpar segir Sigursteinn
reynslu sína af sjúkdómnum afar dýr-
mæta og þrátt fyrir að hafa upplifað hel-
víti á köflum hefði hann ekki viljað
missa af einu andartaki.
„Ég greindist með geðhvörf árið
1996 eða þegar ég var 29 ára,“ segir
Sigursteinn Másson, formaður Geð-
hjálpar. Flestir sem greinast með
sjúkdóminn eru yngri en Sigursteinn
segir mikla blessun að hafa veikst svo
seint. „Ég var búinn að koma mér
ágætlega fyrir í lífinu, persónuleiki
minn var orðinn þó nokkuð mótaður
og ég var búinn að taka út ákveðinn
þroska sem hjálpaði mér við að vinna
úr þessu," segir hann og bætir við að
hann hafi þurft að læra að hlusta á
sjálfan sig. „Ef ég finn fyrir einhverj-
um einkennum, smávægilegum frá-
vikum sem venjulegt fólk væri ekkert
að velta fyrir sér, þá bregst ég strax
við. Ég verð að passa vel upp á svefn-
inn og matarræðið og þjálfa lík-
amann reglulega," segir hann og
bætir við að kosturinn við sjúkdóm-
inn sé sá að sjúklingnum séu settar
þær lífsnauðsynlegu skyldur sem all-
ir ættu að fara eftir, eins og að borða
rétt, sofa og hreyfa sig.
Sigursteinn var að vinna að heim-
ildarmynd um Geirfinns- og Guð-
mundarmálin þegar hann veiktist.
Álagið hafði verið mikið og hann og
geðlæknir hans eru sammála um að
það hafi komið sjúkdómnum af stað.
„Þó að undirliggjandi áhrif eins og
gen, genasamsetning og erfðir spili
sinn þátt þá er það ailtaf í kringum
álag sem sjúkdómsins verður vart,“
segir hann.
„Ég var alls ekki á því
að ég væri veikur, allir
aðrir voru einfaldlega
með ranghugmyndir."
Skrautlegar maníur
Sigursteinn fór í maníu sem varði
í tvo til þrjá mánuði en eftir það tók
við tímabil þunglyndis. „Maníumar
voru býsna skrautlegar og fyrirferðar-
miklar á meðan þunglyndiskaflinn
var ekki eins skemmtilegur," segir
hann en bætir við að hann hafi þó
aldrei orðið jafn þunglyndur og hann
hafi orðið vitni að inn á geðdeildinni.
„Ég var svo heppinn að þung-
lyndiskaflamir í þessi þrjú skipti sem
ég veiktist urðu hvorki langir né mjög
erfiðir. Ég var ekki með sjálfsvígshug-
leiðingar eins og svo margir þó að
mér hafi þótt erfitt að koma mér fram
úr á morgnanna, svefninn hafi farið
úr skorðum og ég hafi upplifað van-
trú á sjálfan mig. í mamunni var ég
hins vegar mjög skapandi og á köfl-
um örugglega einn besti starfskraftur
sem nokkur gæti hugsað sér. Ég hafði
geysilega orku, svaf ekkert og var
mjög fylginn mér. Framan af var ég
líka að gera fi'na hluti, hafði skapandi
og drífandi hugsun og £ ástandi sem
margir óska eftir. Þegar á líður er hins
vegar óhjákvæmilegt að manían þró-
ist í sjúklegt ástand þar sem maður
ræður ekki við neitt," segir hann og
líkir oflætinu við ferð í parísarhjóli
helvítis þar sem stjómleysið er al-
gjört.
Aðrir voru með
ranghugmyndir
„Manían getur verið skemmtileg
en svo tekur vanh'ðanin við með til-
heyrandi ofsóknarhugmyndum og
ofsahræðslu og, eins og í mínu til-
viki, hræðslu um að setið væri um líf
mitt. Ég var alls ekki á því að ég væri
veikur, allir aðrir voru einfaldlega
með ranghugmyndir," segir hann og
bætir við að honum hafi liðið ágæt-
lega þar til gripið var inn í og hann
lokaður inni á spítala. Þar hafi man-
ían tekið á sig nýjar myndir og því sé
afar mikilvægt að rétt sé staðið að
inngripi. „Þetta er náttúrlega mjög
erfitt fyrir aðstandendur sem
kannski neyðast til að skrifa upp á
nauðungarvist sem að mínu mati er
brot á mannréttindum. Læknir get-
ur haldið sjúklingi nauðugum í tvo
daga en eins og gefur að skilja lækn-
ast enginn á þeim tíma og því er
ábyrgðinni komið yfir á fjölskyádu
viðkomandi. Sú staðreynd að móðir
mín hafi skrifað upp á nauðungar-
vistun mína olli mjög alvarlegum
trúnaðarbrestum í okkar sambandi
sem okkur hefur tekist að laga en
það hefði getað farið mjög illa og ég
þekki mörg svoleiðis dæmi. Þetta
kerfi er einstakt í Evrópu og að mínu
mati ótrúlega fáránlegt því það getur
rist í sundur fjölskyldur og komið í
veg fyrir bata sjúklinga."
Fordómarnir á undanhaldi
Sigursteinn segir að fara verði
afar mjúkt að oflætisjúklingum og
nauðsynlegt sé að beita þá eins lít-
illri nauðung og hægt sé. „Eins þarf
að styðja sérstaklega við aðstand-
endur og passa að þeir beri ekki alla
ábyrgðina. Sjúkdómurinn er þess
eðlis að aðstandendur þurfa að taka
meiri þátt í meðferðinni í stað þess
að skilið sé á milli því sjúklingarnir
eru fyrst og ffemst manneskjur með
mjög viðkvæmar tilfinningar og eru
að ganga í gegnum einn erfiðasta
kafla lífs síns. „
Sigursteinn segist ekki finna fyrir
fordómum £ sinn garð en að hann viti
að atvinnutækifæri hafi farið forgörð-
um hér áður fyrr þar sem hann hafi
verið með geðsjúkdóm. „Ég sótti um
störf en var hafnað á grundvelli sjúk-
dómsins. f dag er fólk hins vegar upp-
lýstara og ég verð ekki var við að mér
sé að einhveiju Ieyti sýnt vantraust
vegna sjúkdóms mfns."
Þakklátur fyrir hverja stund
Sigursteinn hefur tekið sjúkdóm
sinn f sátt. Geðhvörfin hafa átt stór-
an hluta af hans lffi en nú þegar
hann hefur náð stjórninni þá notar
hann sjúkdóminn sem ákveðinn
vegvísir. „Mér þykir vænt um geð-
hvörfin og vildi alls ekki án þeirra
vera enda eru þau hluti af minni
persónu. Auðvitað skiptir það gríða-
lega miklu máli að hafa upplifað
þetta þar sem ég valdi þessa leið, að
gera þennan málaflokk að mínu bar-
áttumáli og þótt þessi ferð hafi verið
helvíti á köflum þá er ég samt þakk-
látur fyrir hverja stund."
'mdiana@dv.is
AxlRoseúr
Gurís Roses
hefur verið
greindur
með geð-
hvörf.
Rithöf-
undurinn
Wirginia
Woolf
framdi
sjáifvíg í
þunglyndi
eftirmaniu.
Leikkonan
Linda
Hamilton
hefuropin-
berað bar-
áttu sina
við geð-
hvörf.
Leikarinn
Leikarinn
knáijean-
Claude Van
Damme,
þarfað
kljást við
þunglyndi
og oflæti.
Ljóðskáldið
Sylvia Plath
varð fyrir
miklu áfalli
þegar faðir
hennarlést.
Hún framdi
sjálfmorð
þegarhún
varþrítug.
Útgefandinn
LarryFlynt
hefur viður-
kenntað vera
manic
depressive.
Mörg stórmenni sögunnar
hafa greinst með eða eru
talin hafaþjáðst afgeð-
hvörfum. Um fjölbreyttan
hóp er að ræða sem sann-
arað geðsjúkdómarfara
ekki í manngreinarálit.
Frægir
einstaklingar
með geðhvörf
Tónskáldið
Ludwig van Beet-
hoven er talinn
hafa verið með
geðhvörfog sum-
irhaldaþvifram
að hans frægustu
verkhafi verið
samin þegar
hann hafi verið
meö oflæti.
Grínistinn
G rinleikar-
inn Ben
StiHerhefur
átt við geð-
ræn vanda-
mál að
stríða.

«'7Yr.
Sigursteinn Másson
Sigursteinn var að vinna að heimild-
armynd um Geirfinns- og Guðmund-
armálin þegarhann veiktist.Álagið
hafði verið mikið og hann og geð-
læknir hans eru sammála um að það
hafi komið sjúkdómnum afstað.
„Sú staðreynd að móðir min hafi
skrifað upp á nauðungarvistun
mína olli mjög alvarlegum trúnað-
arbrestum í okkar sambandi sem
okkur hefur tekist að laga en það
hefði getað farið mjög illa og ég
þekki mörg svoleiðis dæmi