Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.2005, Síða 33

32 MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2005
Menning DV

Stella Blómkvist
Morðið í
Drekkingarhyl
Mál og menning
Verð 1799 kr.

Flugur
í ÞESSU flóði af glæpasögum sem
koma út fyrir jólin virðist, ef ráða
má af fréttum, að íslenskir höf-
undar sjái (forminu möguleika til
að skoða samfélagið með gagn-
rýnum, jafnvel dæmandi hætti. Út
eru komnar sögu Arnalds Indriða-
sonar, Þráins Bertelsonar og Árna
Þórarinssonar, hér á opnunni er
fjallað um þau Stellu Blómkvist og
Viktor Arnar,
væntanlegar eru
sögur eftir fleiri:
Yrsu Sigurðardóttur, Jón Hall,
Ævar Örn og eru þá ekki allir upp
taldir.
ÞAÐ ER athyglis-
vert hvað víða
er sótt inn í
valdastétt en
þá með frekar
einföldum
plottleiðum
sem tilheyra
liðinni öld, ef
ekki þeirri 19:
handrit erað
vísu komið á
disk, Ijósmyndir finnast á filmum,
vasabók dulkóðuð. Hin sálfræði-
lega glæpasaga af ameríska skól-
anum með litlu subbulegu morði,
fáum aðalpersónum og lestri inn í
myrkur sálarinnar er ekki efst á
lista hjá krimmahöfundunum okk-
ÞEIR SEM hátt hreykja sér í stórfyr-
irtækjum, eiga dýra bíla eða nota
þá, búa í dauðum villuhverfum
Stórreykjavíkur og eru (viðskipt-
um við peninga og
fasteignir. Hér er ekki
slegist svo blóð spýt-
ist yfir umferðarrétti,
umgangsrétti og
hinum hversdags-
legu málum. Eng-
inn er starfandi á
landsbyggðinni
sem þó er notuð í
útlöndum til að
Ævar Örn Værtan
legur með sinn virkj
unarkrimma.
selja bækur þessara höfunda. Ef
ráða mætti af kápum var Nonni
alltaf að drepa Manna í íslenskum
glæpasögum.
LHDIN tíð er ekkert að sækja inn í
söguheima íslenska krimmans.
Enginn hefur látið sér koma til
hugað að taka Þuríði formann og
spinna af henni fleiri sögur, líkleg-
ast vegna þess að þá þyrftu menn
að leggjast í rann-
sóknirsvotil sé
nefnd ein fyrsta
hetja detective-
sögunnar hérá
landi, sú eina sem
vartil.
VITASKULD er
það fagnaðarefni að
höfundar okkar
leggi fyrir sig skáld-
skap af þessari gerð. Megi þeim
fara fram, ganga vel og ná til sem
flestra lesenda. Gangi eftir sem
horfir munu lesandi og læsir hér
eiga aðgang að stóru safni sérís-
lenskra skáldsagna sem geta
keppt við ýmsa aðra afþreyingu.
Sá stóri lesendahópur hlýtur á
endanum að gera kröfu um að
sögusviðið víkki (tíma og rúmi,
sögurnar dýpki í sálarlýsingum og
elti á þann hátt þann slóða sem
víða um lönd hefur leytt krimma-
höfunda í hæstu hæðir.
Umsjón: Páll Baldvin Baldvinsson pbb@dv.is
Sjálfið og Sigurður
Sigurður Gylfi Magnússon verður stjarn-
an á Rannsóknarkvöldi Félags íslenskra fræða
í kvöld kl. 20. i erindi slnu verður rætt um sam-
hengi islenskra sjálfsbókmennta og hvernig-
fræðimenn hafa nýtt slík ritverk í rannsóknum
sínum. Með hvaða hætti sjálfið er mótað i dag-
bókum, bréfum, þjóðlegum fróðleík, viðtöium,
minningagreinum og opinberum heimildum.
Stuðst verður við umfjöllun um efnið í bók
Sigurðar Gylfa, Fortíðardraumar(2004) og
einnig koma við sögu rök sem eru reifuð í
nýrri bók eftir hann sem nefnist Sjálfssögur-
Minni, minningar og saga (2005). Samkoman
er í húsi Sögufélagsins, Fischersundi 3.
Settlegur súrrealisti
Tveggja heima sýn ræður í nýrri sögu Sjóns
sem kom út á bók sama dag og hann skálmaði
upp á pall og tók við Bókmenntaverðlaunum
Norðurlandaráðs. Nýja sagan heitir Argóarflís-
in.
Aha, hugsar maður þegar titilinn ber á
góma. Það hlýtur að vera reifið sem Jason, sá
gamli seggur, var í vandræðum með nema
skáldið hefur umbreytt því í flísflík. Ónei, les-
andinn á ekki að ólmast úr fjarstæðum lestri á
titíum, þó að það sé Sjón. Flísin er úr skipinu
Argos og glæðir menn sagnaanda.
Gestur úr öðrum tíma
Það er alltaf miðaldra sérviska yfir textunum hans Sjóns,
gamlar Hekluúlpur koma í hugann, hús við Flringbraut, jóla-
kökur staðnar og Kaaberkaffi. fmynd hans hefur ætíð verið á
skjön en þaulhugsuð og er oftast í samræmi við textasmíðina,
fornleg, vönduð, ögn hátíðleg. Settlegasti súrrealisti sem enn er
á ráfi um norðurhvelið. Hann slítur sig ekki frá því þótt hann
taki stökk fyrir Montana-hillur Dana eða sanni innihald Mogg-
ans með alvarlegu augnaráði.
Stíllegt skop
Meginstyrkur hans sem skálds er málbeitingin. Hraður og
samviskulegur stfll með þroskuðu orðavali og hleypur sjaldan út
undan sér en er þó í átt sem gæti á köflum virst vera skopstæling
á eldri textum frá því fyrir miðbik síðustu aldar. Hér kallar hann
til undarlegan söfriuð um borð í skipi, áhöfn og farþega, sem
virðist innlyksa í lokuðum firði við lestun á kvoðu í pappír. Þar er
fremstur kverúlant, sérvitringur sem er hugsjónamaður um
fiskát og keppir um athygli við borð skipstjórans en lýtur í lægra
haldi fyrir sögumanni sem þylur langa parta úr ferðasögum
Ódysseifs og þó einkum dvöl hans og áhafnar á Lemney þar sem
konur ríktu einar.
Þetta er um„
Þetta er kyndug saga og rík af hnoðum sem elta má til skiln-
ings á erindi höfundarins og flækingi um ól£k merkingarsvið
sögumanns, söguanda og söguheima. Okkur er gefin uppskrift
að skýringu í bókarlok; að hér takist á hinn eih'fi tími goðsög-
unnar og hinn bjarti og einfaldi maður núsins sem hrærist í
vitund sinni frá máltíð til máltíðar. Kaupi það hver sem vill. Upp-
skriftir að skilningi á bókverkum á kápu eða í eftirmála eru leið-
ur siður og truflandi.
Fiskpottur sem himinn
Sagan er aftur skemmtileg og fjörleg lesning, afbragðs vel stíl-
uð fyrir þá sem hafa áhuga á málfari sem er svo fyrnt sem hér
gefst. Hugarflugi skáldsins er viðbrugðið og margt með ólíkind-
um hins ólma huga, þar af leiðandi er margt óvænt og fyndið í
íjörinu. Sagan er aftur laus af þeirri ríku samúð sem ósaði í sög-
unni hans síðustu. Hún er fjaðrafok um sígilda heima hinna
klassísku kviðu annars vegar en hinn þrönga heim sjófarendans
norræna hins vegar.
Páll Baldvin Baldvinsson
Sjón GamlarHeklu-
úlpur koma í hugann,
hús við Hringbraut,
Stella Blómkvist er komin með fimmtu sögu sína og er nú í kilju
„Ég krosslegg nakin lærin"
Kunnasta dulnefni landsins,
Stella Blómkvist, hefur sent frá sér
fimmtu söguna um ofurkvendið
sjálfa sig, Morðið í Drekkingarhyl.
Það sem virðist tryggja þessum
leynigesti í bókmenntum landsins
langlífi er leyndardómurinn hver
stendur að baki dulnefninu, því
ekki hleður höfundurinn sér
óbrotgjamar vörður með hug-
myndum og texta sínum.
Texta sem þennan er í raun
skemmtilegast að lesa sem ein-
hvern fluming á staðalhugmynd-
um sem em kvikar í hausnum á
höfundinum. Bfladýrkun Stellu og
hraðaþrill, leðurdýrkun hennar,
bamalegt og náttúrulaust kynlíf
með hverju sem hreyfist. Hún
er næfurþunnur rosaJdár nym-
fóman með vænan slurk af
sjálfsdýrkun og sterk alkóhól-
ísk einkenni.
Hér er yfrið nóg af klisjun-
um. Skemmtilegast er þegar
Stella „hvæsir" eða verður
„hvöss". Hún andar að sér
ósailmi" í einni af mörgum bað-
irðum sínum. Lesi maður milli
línanna skríður miðaldra
frústremð kona mígfull í bað. En
ekld hún Stella mín, sagði
mamma.
En höfundurinn er með á nót-
unum. Stella okkar er barmafull af
andúð á ríkidæmi hinna rflcu með-
an hún ástundar brask sjálf, fyrir-
lítur handrukkara nema þeir vinna
fyrir hana í innheimtunni.
Glæpaplottið er samkvæmt nýj-
ustu tísku, kúrdísk stelpa drepin -
heiðursmorð - dópistar að selja sig
fýrir sex háttsettum mönnum -
misnotkun bama - hér er allt í
móð og fylgt út í æsar mark-
aðstextum í bókarformi fyrir kröf-
ulitía lesendur.
Páll Baldvin Baldvinsson
ÍíKíilteSÉlW&É&rS ' _ “i,.
I
Menning DV
MIÐVIKUDAGUR2. NÓVEMBER 2005 33
Áskorunarskjal til myndlistarmanna
Hundsum Kárahnjúka-
keppni
M

Tveir áhrifamenn
úr öldungadeild ís-
lenskra listamanna
hafa sent frá sér
áskorunarskjal sem
gengur nú ljósum
logum í netsending-
um milli listamanna. Það
eru þeir Magnús Pálsson og Sig-
urður A. Magnússon sem báðir
hafa um áratugaskeið verið í for-
vígissveit íslenskra listamanna.
Tilefnið eru hugmyndir Lands-
virkjunar að efna til samkeppni
um myndlistarverk við Kára-
hnjúka.
Texti áskorunar þeirra er
þessi: „Við Kárahnjúka hefur
Landsvirkjun staðið að mesta
jarðraski fslandssögunnar og þar
með framið afdrifaríkasta um-
hverfisglæp sem þjóðin hefur
orðið vitni að. Nú gerist Lands-
virkjun svo bíræfin og blygðunar-
laus að efna til samkeppni meðal
hérlendra listamanna um mynd-
verk sem væntanlega er ætlað að
1 Sígurður A.
] Magnússon
. 'Jl
Magnús
1 Pálsson
beina hugum landsmanna frá
þeirri hneisu að skapa íslandi
óhreinni framtíð en efni stóðu til.
Þarflaust er að rifja upp blekk-
ingaleikinn kringum Kára-
hnjúkavirkjun, svo augljós sem
hann var þorra íslendinga.
Kannski komst unga kynslóðin
næst kjarna málsins þegar hún
letraði á mótmælaspjöldin fyrir
þremur árum: „FIMM ÁRA FYLL-
ERÍ. MILLJÓN ÁRA SKAÐI."
Við undirrituð skorum á ís-
lenska myndlistamenn að virða
að vettugi ofangreinda sam-
keppni og slá þannig á óþolandi
sérþótta og hroka þessarar vold-
ugu og fyrirhyggjulausu ríkis-
stofnunar."
Minningartónleikar
um séra Árna Berg
Kór Áskirkju ætlar
að minnast séra Árna
Bergs Sigurbjörns-
sonar með tónleikum
í kirkjunni á laugar-
dag kl. 17. Þar flytur
kórinn efnisskrá sem
byggð er á ættjarðar-
lögum ásamt kirkju-
legri kórtónlist. Ein-
söngvarar með kóm-
um verða þau Jóhann
Friðgeir Valdimarson,
Hallveig Rúnarsdóttir, Jóhanna
Ósk Valsdóttir og Oddný Sigurð-
ardóttir. Þau eru öll fyrrverandi
og núverandi meðlimir í kór Ás-
kirkju. Stjórnandi og píanóleikari
er Kári Þormar.
Kór Áskirkju var stofnaður í
núverandi mynd haustið 2001 en
í honum eru um 20 tónlistar-
menntaðir söngvarar sem hafa
flestir verið með frá upphafi. Nú
fyrir skömmu gaf kórinn út
geisladiskinn Það er óskaland ís-
lenskt, sem hefur hlotið einróma
lof gagnrýnenda, og var tilnefnd-
ur til fslensku tónlistarverðlaun-
anna sem plata ársins
í flokki sígildrar og
samtímatónlistar.
Kórinn hefur haldið
fjölda tónleika í
Reykjavík og . ná-
grenni auk tónleika-
ferðar um Norður-
land síðastliðið sum-
ar.
Séra Árni Bergur
Sigurbjömsson þjónaði
sem sóknarprestur í
Ólafsvíkurprestakalli frá 1972 til
1980 og í Ásprestakalli í Reykjavík
frá 1980. Hann var mikilsmetinn
prestur og fræðimaður sem geisl-
aði frá sér hlýju og mannkærleika
hvar sem hann kom. Hann lést
17. september síðastliðinn. Kór
Áskirkju átti alla tíð einstaklega
gott samstarf við séra Árna Berg
og studdi hann starf kórsins með
ráðum og dáð. Því vill kórinn
sýna þakklæti sitt með þessum
minningartónleikum og styrkja í
leiðinni gluggasjóð Áskirkju, en
allur ágóði af tónleikunum mun
renna í hann.
Glæpasagnavorið íslenska ætlar að endast fram eftir
vetri og gott betur ef svo má að orði komast. Rúmur
tugur íslenskra krimma kemur út nú þessa vertíðina.
GÆSASKYTTUR
FYLLTAR HÖGLUM

Viktor Arnar Inqólfsson: Afturelding
Mál og menning \inu>|lu^ mi
Verð: 4690 kr.
fcr' \
Bókmenntir
Viktor Arnar Fléttan
mjög góð, einkum
framan af
Það sem ég hef þegar lesið
stendur undir vonum og vel það.
Bækur Þráins Bertelssonar og
Árna Þórarinssonar eru fantafi'n-
ar. Svo má einnig segja um Aftur-
eldingu, sjöttu bók Viktors Arn-
ars Ingólfssonar, en Viktor Arnar
hefur lagt sitt í púkkið og er í hópi
þeirra sem stuðlað hafa að fram-
gangi íslenska krimmans.
Sundurskotnar skyttur
Afturelding fjallar um það
þegar gæsaskyttur taka að finn-
ast út um víðan völl sundur-
skotnar með haglabyssu. Fléttan
er mjög góð, einkum framan af
en lesandinn nær að vera svona
um það bil hænufetinu á undan
löggunni sem heldur honum á
tánum. Sem er fi'nt. Ekki alltaf allt
unnið með óvæntum vending-
um.
Reyndar má segja að oft klúðri
höfundar ágætum sögum með
því að telja sér skylt að kokka upp
slíkt. Viktor er of reyndur höf-
undur til að falla í þann pytt. Og
með þessu er síður en svo sagt að
söguþráðurinn sé flatur. Afrek er
að láta raðmorðingja leika laus-
um hala í íslensku samfélagi
þannig að lesandinn kaupi það.
Viðtekið vandamál
Inn í plottið fléttar Viktor Arn-
ar af mikilli hugkvæmni spurn-
ingakeppni en til að rugla lög-
regluna í rýminu tekur raðmorð-
inginn upp á því áð senda lög-
regluteyminu spurningar á
tölvupósti. Morðinginn setur
lögreglunni ákveðin tímatak-
mörk til að koma fram með svör
og verður þetta til að auka á
spennuna.
Það er helst að þegar málin
eru gerð upp að Viktori fatast
flugið. Trúverðugleiki þess sögu-
heims sem teiknaður hefur verið
upp lætur á sjá. Þetta er viðtekið
vandamál og raunar undantekn-
ing ef mönnum tekst að halda
trúverðugleikanum til haga
þegar lausir endar eru hnýttir í
lokin.
Kökuát
Persónusköpunin er Viktors
er ágæt en kannski eilítið flöt.
Glæpasagnahöfundar hafa kvart-
að undan þvf að glæpasögur séu
nánast taldar annars flokks bók-
menntir. Sem er vitanlega alveg
út í hött. Hins vegar liggur senni-
lega hundurinn grafinn þar. And-
stætt glæpasagnaforminu, þeim
hraða í frásögn sem krimminn
krefst, er að gefa persónusköpun
of mikið rými. Þessi einfalda
staðreynd ruglar sennilega bók-
menntapáfana í ríminu. En
menn eiga víst ekki bæði kökuna
og eta.
jakob Bjarnar Grétarsson
tr 17
EDDA'ý^OOS L1
* * \ /isir

I