Dagblaðið Vísir - DV - 16.11.2005, Blaðsíða 33

Menning DV
MIÐVIKUDAGUR 16. NÓVEMBER 2005 33
Ljóð.is fjögurra ára
I dag er bæði fæðingardagur
Jónasar Hallgrímssonar og haldinn
hátíðlegur Dagur íslenskrar tungu.
Svo er dagurinn líka afmælisdagur
www.ljóð.is. Þessum tímamótum er
fagnað með ærlegu ljóðapartíi sem
verður á Café Rósenberg í Lækjar-
götu Reykjavíkur og hefst kl. 20. Þar
munu eftirtalin ljóðskáld stíga á
stokk: Bragi Ólafsson, Halldóra
Kristín Thoroddsen, Haukur
Ingvarsson, Henrik Garcia, Hildur
Lilliendahl, Hörður Dan, Óttar
Martin Norðíjörð, Toshiki Toma og
Þórunn Valdimarsdóttir.
Skúli Þórðarson, trúbador, mun
brjóta upp hátíðleikann með eitr-
uðum lögum sínum og dagskránni
ljúka svo tveir framúrstefnulegir
menn með verkefni sem þeir kalla
Ljóðarímixkaríókí Dadda. Þar býðst
öllum viðstöddum að láta tölvufor-
rit framleiða fyrir sig ljóð eftir
kúnstarinnar reglum. Sem sagt -
safaríkt ljóðakvöld í tilefhi stóraf-
mælis. Allir velkomnir á meðan
húsrými leyfir og afmælis-
blöðrur vel þegnar.
Þórunn Valdimars-
dóttir Er ein þeirra
sem les Ijóð í kvöld.
DV-mynd Villi I
HmBUHi

I Osló, höfuðborg ríkasta samfé-
lags í heimi, þar sem velferð og jöfn-
uður eru í hávegum höfð, sitja nú á
hverju horni ungmenni með tómt
augnaráð og betla klink. Það er óskilj-
anlegt að eiturlyfjadjöfullinn skuli
vera að gera stöðugt sterkari innrás í
þjóðfélag þar sem allir ættu að hafa
allt til alls. Island telst einnig meðal
ríkustu þjóðfélaga heims. Og þó að
eiturlyfjabölið sé ekki jafn áberandi
hér er það vissulega til og nærist á
skuggunum.
Fríð skuggabörn
Að varpa ljósi á þessi skuggaböm
íslensks samfélags er hið verðuga
verkefhi sem heimildarmyndin tekst á
við. Og það fyrsta sem kemur á óvart
þegar skuggabömin birtast em
hversu fh'ð þau em. Manni finnst
ótrúlegt að sjá þetta myndarlega unga
fólk leiðast út í eiturlyf, því ekkert of
slæmt á jú að henda þá fallegu. Rétt
eins og unglingspörin sem haldast í
hendur og betla fyrir næsta skammti á
Osló S finnst manni hreint út sagt
ótrúlegt að þetta fólk skuli leiðast út í
eiturlyf. En allt tal um að vera í blóma
lífsins er marklaust, unglingsárin em
erfiðustu ár ævinnar. Enda er það á
þeim aldri sem fólk er duglegast við að
reyna að finna flóttaleiðir.
Óskiljanlegt vandamál?
Myndin er sumpart heimildar-
mynd um Reynir Traustason, sem er
að skrifa bók um eiturlyfjaneyslu, og
sumpart heimildarmynd um eitur-
lyfjaneysluna sjálfa. Ekki tekst alveg
að samrýma þessi tvö markmið.
Reynir kemur vel út sem blaðamaður,
hlustar af athygli á það sem honum er
sagt f stað þess að veiða fram fyrir-
framgefnar niðurstöður upp úr við-
fangsefnum sínum, eins og stundum
gerist. Heimildarmynd um ísfirska
sjómanninn sem varð helsti rann-
sóknarblaðamaður íslands myndi
líklega verða áhugaverð, en verður þó
að bíða betri tíma. Hér er það eitur-
lyflaneyslan sjálf sem mestan áhuga
vekur, enda fyrirbæri sem er nær
óskiljanlegt þeim sem fyrir utan
standa.

í einni sæng
Skuggabörn
Leikstjórar: Þórhallur Gunnars-
son og Lýður Árnason
Ríkisútvarpið - sjónvarp
Kvikmyndir
Skíthælar eiga þakkir skilið
Lengi hafa gengið sögusagnir um
það að íslenskir eiturlyfjasalar hafi
haft samráð um að hálda heróíni
fjarri okkar ströndum, og eiga þeir
skíthælar þakkir skilið fyrir að forða
okkur frá versta eiturlyfjabölinu. En
myndin gefur það þó í skyn að það
samkomulag sé að renna sitt skeið á
enda, enda svo sem líklegt að eitur-
lyfjahöftin hverfi ásamt öðrum við
endanlegt hmn haftasamfélagsins.
Og ef heróín verður flutt hingað til
lands í stómm stíl mun það ekki fara
á milli mála, afleiðingamar munu
verða öllum ljósar.
Uppáhaldseiturlyf verðbréfa-
sala
En önnur eiturlyf vinna einnig
sinn skaða. Ungur maður um þrítugt
talar um álirif kókaíns, um hvemig öll
siðferðiskennd hverfur og hvemig
neytandanum finnist hann vera
merkilegri en allir aðrir, enda ekki að
undra að það skuli vera uppáhalds-
eiturlyf verðbréfasala. Reynir veltir
því fyrir sér hvemig fólk fjármagni
neysluna, en rétt eins og með áfengi
er hátt verðlag ekki í sjálfu sér nóg
fýrirstaða. Þetta snýst allt um for-
gangsröðun, og á endanum er svo
hægt að selja efnið sjálfur.
Götusalar á næsta horni
Reynir eyðir talsverðu púðri í að
velta fyrir sér hvemig eiturlyfin
komast til landsins. Hann talar við
tollvörð sem segir að einungis eitt af
hveijum fjómm burðardýrum náist,
en liícumar á að fólk náist aukast þó
eftir því sem þau reyna oftar. Blaða-
maðurinn gengur reyndar það langt
að hann fer sjálfur
til Amsterdam,
þaðan sem flest
eiturlyfin koma, og
manni dettur í hug
atriði úr kvikmynd-
inni Óskabörn
þjóðarinnar, þar
sem Óttarr Proppé
hélt utan í sömu
erindagerðum. Ekki
er erfitt að finna
einhvem sem vill
selja manni efnið
þar. Og svo ábatasamt er að
flytja fíkniefni til íslands, þar
sem allt er helmingi dýrara, að
það þarf ekki að hafa fyrir því
að finna heildsala, nóg er að
finna götusala á næsta homi.
. ------ ICIO*
ist ut í eiturlyf: Eru það þjóð-
félagsaðstæður? Heimilisað-
stæður? Eru sumir bara
fæddir sjúklingar, eins og
sumir AA-menn vilja meina?
DV-mynd f einni sæng
Abby Hoffman og Stefán Máni
Erifiðara er þó að flytja efnið til ís-
lands, það er í raun eini múrinn sem
þarf að klífa. Reynir er tekinn í toll-
inum, enda fór hann ekki þá leið að
gleypa efnin, sem getur reynst lífs-
hættulegt, heldur faldi hann þau í
bók. Erfitt er að líta á Reynir sem
glæpamann við heimildaöflun þessa,
þó að hann fái sjálfur samviskubit.
Hann minnir jafnvel á bandaríska
róttæklinginn Abby Hoffmann sem
var handtekin við heimildaöflun í
fíkniefnaheiminum og þurfti í kjölfar-
ið að eyða áratug „neðanjarðar" á
flótta undan lögreglunni.
Sumt í heimildaöflun þegar efni
eins og þetta á í hlut er þó á mörkum
þess sem er löglegt og siðlegt, til
dæmis er fylgst með neytanda fá sér í
sprautu og einnig með tilraun til inn-
brots.
Svipað mál kom upp í fyrra þegar
Stefán Máni skrifaði skáldsögu sem
gerist í fíkniefhaheimi Reykjavíkur.
Hann sagði þá að sér fyndist í lagi að
fylgjast með án þess að hafa afskipti
svo lengi sem mannsskaði hlytist ekki
af, og á það sama við hér. Eitt helsta
afrek myndarinnar er reyndar hvað er
mikil nálægð við viðfangsefnin, aldrei
virðist myndavélin sjálf hafa áhrif á
þau.
Sálin Þeir félagar hafa veriö i frontinum á
É:... nýjum leiðum, gáfu út fyrsta dvd-diskinn og
l&' eru núna á vod.
Pöntun á
myndböndum
Tónlist.is tók í gær nýja þjónustu i
gagnið fyrir áskrifendur. Fólki er
nú kleift að horfa á myndbönd og
tónleika með þvi að búa til eigin
dagskrá, þegar því hentar.
Um er að ræða svokallaða mynd-
veitu (Video On Demand Service)
og hægt er að nálgast flest nýj-
ustu myndböndin, íslensk og er-
lend, auk ógrynni afeldra efni.
Þjónustan er ókeypis fyrir alla i
fjórtán daga en að þvi loknu fellur
hún undir mánaðarlegt áskriftar-
gjald sem aukinheldur veitir ótak-
markaðan aðgang að um 50.000
íslenskum lögum á vefnum.
Meðal þess sem boðið er uppá er
upptaka af tónleikum Sálarinnar í
Kaupmannahöfn 5. nóvember.
Markmiðið með þjónustunni er að
bjóða uppá myndbönd, veita að-
Viðskipta-
fræði fíkni-
efnaheims-
ins
En ekki er
nóg að fjalla
um eftirspum-
ina. Eins og allir viðskiptafræðingar
vita mun alltaf vera til framboð þar
sem er eftirspum, og er því aðalatrið-
ið að komast að því hvað veldur
henni. Það er sú spuming sem
brennur á manni alla myndina, fjall-
að er um afleiðingar en ekki orsök.
Hvað veldur því að fólk leiðist út í
eiturlyf: Em það þjóðfélagsaðstæður?
Heimilisaðstæður? Em sumir bara
fæddir sjúklingar, eins og sumir AA-
menn vilja meina? Eða er eitur-
lyfjafíkn einungis birtingarmynd hins
raunvemlega vandamáls?
Nauðgun og neysla
Myndin rís hvað hæst þar sem
mannskepnan sekkur lægst, þegar
kemur í ljós að ein stúlkan hafi verið
misnotuð í æsku af stjúpföður sínum.
Þar er kannski kominn lykillinn að
vandamálinu, að minnsta kosti hvað
þessu eina tilfelli viðkemur. En svo
skyndilega endar myndin. Klippa
þurfti út atriði úr myndinni á síðustu
stundu, og mögulega útskýrir það
hinn snögga endi, sem er ekki alveg
fullnægjandi.
Skuggaböm er afar virðingarverð
tilraun til að bregða ljósi á helstu
skuggahliðar íslensks samfélags. En
hún er þó langt í frá að vera tæmandi.
Valur Guimarsson

Stefán Hjörleifsson Tontist.is hefur vaxið
jafnt og þétt undir hans stjórn.
gang að efni sem hvergi sést ann-
ars staðar. Má þar nefna "live"
upptökur með Paul McCartney,
Coldplay og fjölmörgum tón-
leikum innlendra og erlendra
listamanna.
Notendaviðmótið er aðgengilegt
og fletta má upp listamönnum
eða lögum á vefnum og nálgast
itarefni.
Sjónvarpið og tölvan er að renna
saman i eitt og þvímá auðveld-
lega spila þessa dagskrá hvort
heldur sem er isjónvarpi heimilis-
ins, heimilistölvunni eða þráð-
lausri fartölvu. Notendur geta val-
ið um mismunandi gæði eftir
tengingum en mestu gæðin gefa
DVD-diskum ekki eftir.
Tónlist.is hefur vaxið jafnt og þétt
frá opnun vefsins íapril 2003 og á
fyrri helming þessa árs nam sala á
Tónlist.is um 7% af heildarsölu
tónlistar i landinu. Það er nokkuð
hærra en erlendis. Á heimsvísu er
talið að sala á netsvæðum sé um
6% af heildarsölu tónlistar. Gert
er ráð fyrir griðarlegum vexti á
þessu sviði enda hefursalan þre-
faldast milli ára.
Paul McCartney Eraðeins fáanlegurá
vod hjá tónlist.is.