Freyr - 01.05.1979, Síða 27

ÞÓRARINN LÁRUSSON,
RÆKTUNARFÉLAGI NORÐURLANDS.
Of eða van
um ær og kýr
í eftirfarandi pistli, sem skipta má í tvennt, verður fjallað um hið
vandrataða meðalhóf í fóðrun og meðferð sauðfjár annars vegar
og mjólkurkúa hins vegar. í samræmi við ritsmíð af stærðargráð-
unni pistill má lesandinn ekki búast við stóru strandhöggi í svo
viðamikiðefni, endaeinungis reyntaðtakaáafmörkuðum atriðum
í þessu tilliti. Eru frekari útskýringar þar að lútandi látnar fylgja
efninu eins og ,,amenið“ hjá séra Sigvalda forðum.
Sjaldan launar „lamb“ ofbeldið.
Þeir, sem komnir eru til vits og ára, kannast
flestir við spakmælið: „Sjaldan launar kálfur
ofeldið“. Þeir hinir sömu sem fengist hafa við
kálfauppeldi og aðra fjósamennsku, eru í
litlum vafa um sannleiksgildi þessara orða.
Danir hafa fært mjög sannfærandi rök fyrir
þessu með umfangsmiklum rannsóknum,
ekki alls fyrir löngu. Þeir lýsa því, hvernig
hægt er að gera lélega kú úr góðri kvígu með
því að fóðra hana í uppeldinu of eða van. Þótt
vanfóðrun sé vissulega alvarlegur hlutur,
sem ber að varast, verður hér fjallað um af-
leiðingu offóðrunar í samræmi við spak-
mælið. í stuttu máli sagt kom í Ijós hjá Dön-
unum, að þyngist kvígur meira (eða minna)
en góðu hófi gegnir (yfir 700 g/dag hjá rauð-
um, dönskum) í uppvexti, og þá einkum rétt
fyrir og um það leyti, sem þær ná kynþroska-
aldri (beiða fyrst), hefur það þau áhrif á stjórn
Tiormónastarfseminnar, að kirtilvefur júg-
ursins þroskast ekki sem skyldi. Þessi áhrif
reynast varanleg ævina út með fyrrgreindum
afleiðingum.
Þá hefur og komið í Ijós, bæði í athugunum
hér á landi sem erlendis, að veruleg frávik frá
réttri fóðrun, og þá ekki síður offóðrun en
vanfóðrun á orkuríku fóðri, sem hvort
tveggja má raunar með sömu rökum flokka
undir ranga fóðrun, rétt fyrir og um það leyti,
sem kýr eru sæddar (er haldið) veldur því, að
þær beiða verr og hafnast síður en ella og
ágerist þetta með auknu fráviki frá ,,réttri“
fóðrun.
Nú er spurningin: Hví skyldi þetta hvort
tveggja ekki alveg eins eiga við um sauðfé?
Vegna fjölda gefinna tilefna, einkum á
Norðurlandi, á undanförnum árum varðandi
ófrjósemi gemlinga, hefur við rannsókn
FREYR
291