Freyr - 01.05.1979, Qupperneq 33

Orðabók
landbúnaðarins
Fjölþjóðleg samheitaorðabók
verið gefin út í Noregi
um landbúnaðarorð hefir
Norsk Landbruksordbok heitir tveggjæ binda landbúnaðarorðabók sem
kom út hjá Det Norske Samlaget í Osló í mars. Þetta ritverk, þótt merkilegt
sé, mundi sennilega ekki vekja mikla athygli hér á landi, ef ekki væri vegna
þess að í því eru m. a. 13.400 íslensk orð um landbúnað og skyld svið. Alls
eru í báðum bindunum 120.000 orð, tengd landbúnaði, á 8 tungumálum.
Útgáfa landbúnaðarorðabóka með þessu
sniði mun vera sjaldgæfur viðburður í heim-
inum, enda segja útgefendur í formála, að
þeim sé ekki kunnugt um aðrar en finnsku
samheitaorðabókina Maatalauden sam-
akirja (Helsinki 1958) og bandarísku orða-
bókina A Dictionary of Agriculture and All-
ied Terminologi (Winburne, Michigan State
University Press, 1962).
Norsk landbruksordbok á sér langan að-
draganda, en fyrir rúmum áratug komst
skriður á málið og verkið kom út nú í ársbyrj-
un, sem áður var getið.
Utan málsvæðis Norðurlandanna er
stundum litið á dönsku, norsku og sænsku
sem mállýskur af einni tungu, svo náskyld
eru þessi tungumál. Ef nánar er að gáð, er þó
málnotkun og orðfæri oft mismunandi á
þessum þjóðtungum. Gott dæmi um það er
norska orðið ,,onn“, þýtt á sænsku í orða-
bókinni með „brádskande jordbruksar-
bete“, á dönsku með „travlt markarbejde", á
íslensku með ,,önn“, flt. annir.
í fyrra bindinu eru 23.000 norsk lykilorð
með skýringum og erlendum samheítum. í
seinna bindi bókarinnar eru þýðingar á
norskum lykilorðum í aðalbindi (I. bindi) á
samisku, sænsku, dönsku, ensku, þýsku, ís-
lensku og finnsku. Að sjálfsögðu leggur
norska nafngiftin grundvöll að orðalistum(
annarra tungna. Norsk orð koma fyrir í aðal-'
bindinu, sem ekki eiga samheiti í einu eða
fleiri öðrum málum, og er norska orðið
,,onn“, sem fyrr var getið, dæmi um það.
Stundum getur samheitið vantað þegar um
er að ræða fyrirbæri, sem naumast eða ekki
eru til á einhverju hinna málanna. Að því er
að okkur íslendingum snýr, á þetta t. d. við
um skógrækt, jurtir, meindýr og sjúkdóma,
sem ekki eru til hér’á landi.
í orðalistum síðara bindis eru 1400 samisk
orð, 20100 sænsk, 19000 dönsk, 22700 ensk,
22000 þýsk, 13400 íslensk, 16000 finnsk og
4800 vísindaheiti, alls um 120000 orð.
í orðabókinni eru orð og hugtök úr rösk-
lega 50 efnisflokkum í landbúnaði og skyld-
um greinum. Þar er að finna orð um líffræði,
náttúruvísindi og tækni. Orðabókin er nyt-
FREYR
297