Freyr - 01.04.1981, Page 26

Sigurður Sigurðarson, dýralæknir:
Gallar á lambagærum valda erfiðleikum
og umtalsverðu tjóni við framleiðslu á
mokkaskinnum
A fundi um sauðfjárrækt, ull og skinn, sem haldinn var á - ' m
Akureyri á liðnu ári var meðal annars rætt um sérstakt
vandamál, sem skinnaiðnaður á við að stríða sökum
skemmda á gærum.
Við framleiðslu á svokölluðum
mokkaskinnum verða ýmsir gallar
skinnanna greinilegri en við aðrar
verkunaraðferðir á skinni því að
holdrosahliðin snýr út á flíkum úr
mokkaskinni og breytingar á
húðinni sjálfri verða enn
augljósari á þeirri hlið. Auk þess
undirstrikar litunin allan mun.
Algengustu gallarnir eru einmitt
ljósir blettir á holdrosahliðinni.
Ullin getur sýnst óbreytt, en oft
verða breytingar á litblæ, áferð og
þéttleika hára yfir skemmdum
bletti.
Blettirnir eru oftast langt inni á
skinni og spilla stórlega nýtingu
þess. Áætlað hefur verið að 8 af
hverjum 100 lambskinnum, sem
komu til verkunar í sútunarstöð og
féllu til í haustslátrun 1979, hafi
verið skemmd.
Athugun á Keldum:
Nokkur skinn með umræddum
blettum voru athuguð á Keldum.
Þrjú lituð og þrjú ólituð. Við at-
hugun kom eftirfarandi í Ijós:
Blettirnir eru 3—6 sm að þver-
máli og á flestum skinnanna eru
þeir framan við mitt skinn rétt utan
við miðlínu, nálægt því sem herða-
kamburinn hefur verið á
skepnunni.
Áferð í blettunum er önnur en
utan þeirra, skinnið hefur tapað
mýkt og fjaðurmagni þar sökum
bandvefs-aukningur (örvefur).
Skinnið hefur tekið verr litun í
blettinum en utan hans og er
bletturinn því enn greinilegri á
lituðu skinnunum en þeim ólituðu
(sjá mynd).
Af útliti og staðsetningu þykir
mega álykta, að orsök blettanna sé
langvinn bólga eftir sprautun með
lyfjum eða efnum. Á nokkrum
blettanna eru smágöt, sem benda
til þess að gert hafi út þar. Spraut-
að hefur verið í herðakamb eða við
hann.
Þess er getið til að ófullnægjandi
hreinlæti hafi átt sinn þátt í því að
skemmdir urðu á skinnunum.
Staðsetning á blettinum er slæm
fyrir nýtingu.
Hreinar nálar, sprautur og góð
lyfjageymsla:
Flestir fjárbændur vita, að þeim
getur haldist uppi að slaka á ítrustu
hreinlætiskröfum við meðferð á
sprautum og nálum og við
sprautanir. Minnst er áhættan,
þegar notuð eru lyf og efni, sem
ekki eru bólguvaldandi sjálf, eink-
um vatnsuppleysanleg efni.
I þeim flokki eru bóluefni og
sermi (garnaveikibóluefni er
undantekning). Ýmis lyf og efni,
sem sprautað er undir húð kinda til
að lækna sjúkdóma eða koma í veg
fyrir þá geta aftur á móti sjálf
valdið bólgum án þess að óhrein-
læti sé til að dreifa. Þegar slík efni
eða lyf eru notuð, er enn mikil-
vægara en ella að fylgja hreinlæt-
isreglum. Pannig efni er t. d.
garnaveikibóluefni, sem menn
kannast við þar sem bólusett er við
þeirri veiki. Garnaveikibóluefnið
er samsett úr dauðum garnaveiki-
sýklum og ólífuolíu m. a. Hvort
tveggja, sýklarnir og olían valda
langvinnri bólgu, þegar efnið
kemur undir húð. Til þess er ætlast
og er nauðsynlegt, svo að vörn
gegn veikinni endist ævina út af
einni bólusetningu. Alls ekki á að
þurfa að grafa út, ef nægilegt
hreinlæti er viðhaft. Þegar vel er
bólusett eru flest skinn óskemmd.
Fyrsta tilgáta um orsök blettanna
var garnaveikibóluefni. Um það
266 — FREYR