Freyr - 01.04.1981, Side 36

Skrjáf í skræðum
Túristi lýsir Akureyri 1881.
Sjúkrahús án sjúklings. Tukthús án fanga.
Veturinn 1880—1881 vareinhver
hinn harðasti, sem komið hefur á
síðari tímum. Hafís lá við landið
langt fram á sumar, sem var
eindæma kalt og gróðurlítið. Þetta
sumar, fyrir réttum hundrað árum,
ferðuðust þrír enskir túristar um
landið þvert og endilangt. Fyrirliði
þeirra var John Coles, ævintýra-
maður hinn mesti og hafði borist
víða um heim, áður en hann lagði
leið sína hingað.
Hann skrifaði bók um íslands-
ferð sína og þeirra félaga. Lætur
hann yfirleitt vel af ferðinni og ber
íslendingum vel söguna, áttu þeir
þó ekki hægt með að taka á móti
framandi gestum eins og á stóð.
Hér skal gripið ofan í frásögn Co-
les af Akureyri:
„Næsta hús við gistihúsið var
spítalinn, en það voru engir sjúk-
lingar í honum, og gæslukonan var
svo elskuleg að lofa mér að fara í
heitt bað fyrir sanngjarna þóknun.
í fangelsinu var eins ástatt og á
spítalanum: þar var enginn fangi,
enginn maður nema fangavörð-
urinn, undir sama þaki og
fangelsið var einnig dómsalur,
bókasafn og fundarsalur. Húsið
var á stærð við meðalstórt, tíu
herbergja sveitasetur á Engalandi.
í þeim hlutanum, sem ætlaður var
brotamönnum, voru fjórir klefar
og virtist ekkert til sparað að vel
gæti farið um fangana, í hverjum
klefa var hengirúm, borð og stóll,
og vel virtist séð fyrir upphitun.
Þetta voru í sannleika hreinar
hallir í samanburði við flesta
sveitabæi. Maturinn var hið eina,
sem vistmenn í fangelsinu á
Akureyri gátu kvartað yfir, hann
var ekki annað en vatn og brauð.
Ef ekki væri þessi einhæfi kostur,
mundu slæpingjar bæjarins
naumast getað fengið betri
samastað, og það því fremur sem
fangar eru ekki látnir vinna.
Dómsalurinn er jafnframt bóka-
safn, sem hefur að geyma mörg
hundruð bindi, þeirra á meðal
mörg bindi af skýrslum American
Societes.
Enda þótt iðnaðarmenn í öllum
greinum séu á Akureyri, eru þar
engin sérstök verkstæði eins og
gerist í Englandi. Kaupmenn reka
verslun sína í skálum, sem líkjast
hlöðum, og fæst þar næstum allt
milli himins og jarðar, og iðnað-
armenn stunda iðju sína heima hjá
sér án þess að nokkur ytri merki
eða skilti gefi til kynna, hvar til-
tekinn iðnaðarmann sé að finna. Á
meðan á dvöl okkar stóð voru
bæjarbúar önnum kafnir að flytja
heim mó til vetrarins á klyfjahest-
um. Gistihúsið, sem við bjuggum í,
var hreint og vistlegt. Niðri var
knattborðsstofa, en uppi fjögur
svefnherbergi. — Þrifnaður var
þarna í besta lagi, hið eina, sem
bagaði mig, voru rúmin, sem voru
aðeins fjögur og hálft fet á Iengd.“
Hefur tunglið áhríf á fyrsta
beiðsli hjá kvígum?
Nýlega rannsökuðu vísindamenn í
búfjárrannsóknastöðinni í Shinfi-
eld við Reading í Englandi hvað
helst hafi áhrif á fyrsta beiðsli hjá
57 kvígum af frísneska kyninu.
Pað kom í ljós að kvígur, sem voru
fæddar eftir að dag fór að lengja
(eða frá sólhvörfum til sólstaða)
urðu kynþroska tveimur mánuð-
um fyrr en þær sem fæddust eftir
að dag tók að stytta (frá sumarsól-
stöðum til vetrarsólhvarfa.) Þungi
kvíganna á fæti, þegar þær voru
misserisgamlar (182 daga), hafði
líka greinileg áhrif og einnig það
hvernig stóð á tungli við fyrsta
beiðsli. Kvígurnarbeiddu oftast og
héldu oftast (fyrsta beiðsli og
fyrsta fang) á fjórum greinilegum
tímabilum með sjö daga millibili í
tunglmánuðinum. Þessi fylgni milli
fangs og tunglstöðu virtist minnka
eftir því sem þær voru sæddar oftar
(ef þær beiddu upp). Einnig voru
tengsl milli fjölda sæðinga, sem
endurspegluðu öll hugsanleg
beiðsli, og tunglstöðu. Þessi áhrif
frá tunglinu virðast koma fram í
kvígunni í sjö daga beiðslis-
skeiðum, sem eru tímasett með
tunglfyllingu.
Úr Animal Production
No. 31, 1980.
276 — FREYR