Freyr - 01.07.1985, Page 18

I ljós kom í könnuninni að frjó-
semi íslenskra hrossa er góð. Með-
altal fyljunarprósenta skýrslu-
færðra stóðhesta þau tvö ár er
rannsóknin náði til reyndist vera
85,60%. Tölfræðilegur marktækur
munur kom fram á milli meðaltala
fyljunarprósenta þessara ára.
Lakari var útkoman árið 1979 og
stafar það eflaust af kalsaveðri og
lélegum gróðri það vor.
Fyljunarhlutfall stóðhestanna
reyndist vera þessi tvö ár 82,05 af
hundraði og til jafnaðar voru þeir
notaðir til 17,88 hryssa, sem er lítil
notkun.
Við skoðun gagnanna virtust
tveir þættir, sem voru mjög sam-
tvinnaðir (confounded) í gögnun-
um, vera öflugir stýriþættir mis-
munandi fyljunarprósentu stóð-
hesta. Þættirnir voru fjöldi hryssa
hjá hesti notkunarvorið og aídur
hans þá.
Gerð var aðhvarfsgreining á
áhrifum notkunar hesta, aldurs
þeirra og annarsveldisáhrifum
þessara þátta á mælda frjósemi
stóðhesta. í ljós kom að notkunin
og aldurinn auk annarsveldisþátt-
ar aldursins skýrðu 17,91% breyti-
leikans í mældri frjósemi stóð-
hesta. Notkunin var sá þessara
þátta er mest skýrði og einungis
annarsveldisþáttur aldursins lagði
til raunhæfa viðbótarskýringu (P
= 0,05).
Ljóst má telja að megin mis-
munur mældrar frjósemi hesta
stafar af mismun á þeim aðbúnaði
sem þeir njóta og hafa notið auk
nokkurs hugsanlegs mismunar í
eðlislægri frjósemi þeirra.
Hægt ætti að vera að auka nýt-
ingu íslenskra stóðhesta. Væri
svipuðum fjölda hryssa haldið ætti
að vera unnt að fækka hestum í
notkun. Það opnar möguleikann
til strangara úrvals kynbótagripa.
Gæta ber þá vel að aðbúnaði hest-
anna og afkastagetu þeirra. Eink-
um ber að gæta að skipulegri
notkun vinsælustu hestanna en nú
er.
Mæld frjósemi íslenskra stóð-
hesta er til jafnaðar mun betri en
Tafla 1 Niðurstöður útreikninga á fanghlutfalli og raunverulegu frjósemishlut- falli hryssa og á fjölda folalda til nytja eftir hverjar 100 hryssur sem er haldið. Gögn frá árunum 1978 og 1979.
fjöldi pr. hryssa % pr. fang pr. lifandi fætt folald
1. Hryssum haldiö, alls 5649 100,00 — —
2. Óvíst um árangur hjá, alls 3. Hryssur dauöar, óvíst 0 0,00
hvort fengu eða ei, alls 0 0,00 — —
4. Fengu ekki fang, alls 1014 17.95 — —
5. Hryssur fengu fang, alls 4635 82,05 100,00 —
6. Hryssur drápust fylfullar, alls 9 0,16 0,19 —
7. Hryssum fargað fylfullum, alls 8. Hryssur létu fyl eða fæddu dauð 5 0.09 0,11
folöld, alls 9. Hryssur seldar fylfullar, 38 0,67 0,82
óvíst um köstun hjá, alls 5 0,09 0,11 —
10. Lifandi fædd folöld 11. Folöld drápust áður en skýrsla 4579 81,06 98,79 100,00
var færð, alls 12. Folöld lifandi er skýrsla var 173 3,06 3,73 3,78
færð, alls 4406 78,00 95,06 96,22
13. Hryssur drápust við köstun 0 0,00 0,00 —
14. Fjöldi dauðra hryssa alls Fanghlutfall hryssa 14 0,25
(fertility rate) 5/i Raunverulegt frjósemishlutfall (apparent fertility rate) 10/i Folöld til nytja eftir hverjar 100 hryssur sem er haldið 12/i (numerical productivity rate) 82,05 81,06 78,00

Mynd 1: Samband notkunar, krossar og beina línan, aldurs stóðhesta, punktar
strikalínan og bogalínan heila og mœldrar frjósemi stóðhesta (fyljunarprósenta).
Reiknað út frá gögnum áranna 1978 og 1979.
506 Fkeyr