Freyr - 01.05.2000, Qupperneq 57

1. taffla. Skipting tekna og gjalda á sauðfjárbúum á Nýja Sjálandi 1995-1996. Laun bóndans ekki talin með í gjaldaliðum (sjá skýringar í texta).
Tekjuliður % Gjaldaliður %
Ullarsala 26,4 Greidd laun 8,0
Sala á sauðfé (sl. og til lífs) 35,5 Verktakavinna 10,5
Sala á nautgr. (sl. og til lífs) 19,9 Áburður og fræ 12,9
Tekjur af öðrum skepnum 4,3 Vamir og lyf 8,3
Sala á jarðargróða 9,7 Viðhald 7,3
Annað 4,2 Flutningar og farartæki 6,7
Olía og rafmagn 4,4
Fóður og beit 2,8
Stjómunarkostn. 4,7
Tryggingar, sjóðagj. 3,0
Leigugjöld o.fl. 6,7
Vaxtagjöld 16,2
Afskriftir 8,5
Heimild: The New Zealand sheep and bcef farm survey 1995-96. NZ Meat and
Wooi Boards’ Economic Service. Publication no. 2126, November 1997.
skítaklepra verður að rýja vandlega að
aftanverðu áður en þau eru send til
slátrunar, annars eru þau endursend.
Auk þess eru allar kindur reknar í
gegnum ca 10-12m langa baðþró í
sláturhúsréttinni, stundum oftar en
einu sinni ef fyrsti þvottur þykir ekki
hafa orðið að nægu gagni. Mér þóttu
þetta ífemur hvimleiðar aðfarir og
leiðinleg meðferð á skepnum og
sumir félagar mínir töldu þennan
þvott vita gagnslausan og eingöngu til
þess fallinn að dreifa gerlum og
óhreinindum.
Gæruverð er mjög lágt sem stend-
ur, eins og íslenskir bændur hafa
óþyrmilega orðið varir við, og
snemma á þessu ári var greitt jafn-
virði 150 kr. fyrir meðalgæruna,
lægra fyrir litlar gærur og meira íyr-
ir stórar. Auk þess er dregið af verð-
inu fyrir augljósa galla og í sumum
tilfellum verða bændur að greiða
með gærunum, því að frádrátturinn
er hærri en upphaflega verðið. Eig-
inlegt gærumat á sér hins vegar ekki
stað nema í einstöku litlum slátur-
húsum þar sem menn hafa verið að
prófa sig áfram með allnákvæmt mat
eftir slátrun. Þessi hús skila skýrsl-
um til innleggjenda um fjölda af
gærum með tiltekna galla og draga
mismikið frá verði eftir göllum. A
sama hátt skila þessi hús nákvæmari
skýrslum en stóru húsin um innlagt
kjöt, flokkað eftir þunga, síðufitu,
ásamt upplýsingum um á hvaða út-
flutningsmarkað kjötið henti best og
hvaða verði þeir skila. Lélegustu
gærumar koma af hreinræktuðu
Merinofé og rannsóknarverkefnið
sem ég vann að snerist einmitt um að
kanna erfðabreytileika í gæmgæðum
af Merino og Merinoblendingum.
Nýsjálenskar gæmr em flestar afull-
aðar strax eftir slátmn og notaðar í
leðurvinnslu. Mest er flutt úr landi
pæklað og sútað annars staðar.
Rúningur er unninn í verktöku,
eins og mörgum er kunnugt, og rún-
ingsgengið sér oftast um allan frá-
gang og flokkun á ullinni jafnóðum.
Ullin er síðan seld á uppboði og
verðið fer aðallega eftir fínleika en
einnig er tekið tillit til lengdar og
hreinleika. Ullarverð á heimsmark-
aði hefur verið lágt undanfarin ár og
virðist ekki vera á uppleið enn sem
komið er. Nýlegt verð á Romney ull
jafngildir 120 - 160 kr. á hreint kg en
verð á Merino ull er mun hærra eða
frá ríflega 200 kr. upp í 400 kr. fyrir
hreint kg og þaðan af meira fyrir al-
fínustu ullina sem getur selst á ævin-
týralegu verði.
Afkoma sauðfjárbænda í þessu
mikla búfjárræktarlandi þykir ekki
mjög góð og skýrsla sem mér barst í
hendur um veltu og afkomu á sauð-
Qár- og holdanautabúum gefur til
kynna að þrátt fyrir lítinn tilkostnað
og stór bú nái menn ekki viðunandi
tekjum upp í eigin laun. Hlutfallsleg
skipting tekna og gjalda á meðalbúi,
samkvæmt tölum ffá 1995-1996 er
sýnd í stórum dráttum í 1. töflu.
Ef skipting gjalda og tekna er bor-
in saman við verðlagsgrundvöll
sauðfjárbúa (án beingreiðslna) hér á
landi, kemur í ljós að fóðurkostnaður
og orka (að miklu leyti vegna fóður-
öflunar) vega mun þyngra hér og af-
skriftir af fjárfestingu eru einnig mun
meiri. Hins vegar greiða nýsjálensk-
ir bændur hlutfallslega meiri laun og
verktakavinnu (mest rúningur og
girðingavinna), kostnaður við vamir
gegn illgresi og sníkjudýrum er tölu-
verður og vaxtagjöld eru einnig
veruleg. Þessi munur endurspeglar
að sjálfsögðu fýrst og ffemst hve að-
stæður til búskapar eru ólíkar milli
landanna.
Meðalveltan var 161.000 nýsjá-
lenskir dollarar eða jafngildi 6,44
milljóna kr.en bústærðin, sem miðað
er við, er 2800 kindur (ær og geml-
ingar ásamt sauðum í sumum tilfell-
um) og 230 nautgripir (á öllum
aldri). í töflunni er hagnaði, sem
gengur upp í laun bóndans, haldið ut-
an við gjaldaliðina en meðalhagnað-
ur fyrir skatta var 16,2% af veltu, eða
jafngildi ríflega einnar milljónar kr.
Mikill breytileiki er að sjálfsögðu á
bak við meðaltöl af þessu tagi og af-
koma í raun afar misjöfh og virðist
afkoma sauðfjárbænda á hálendum
hijóstrugum jörðum vera lökust, sem
liggur meðal annars í því að þeir hafa
hærra hlutfall tekna af ullarsölu en
aðrir. Best er afkoman hjá bændum
á láglendi sem hafa verulegan hluta
tekna af ræktun grænmetis eða ann-
arra afurða sem selja má beint.
Sjúkdómar og sníkjudýr
Nýsjálendingar halda uppi mjög
ströngum vömum gegn sjúkdómum
FREYR 4-5/2000 - 57