Freyr - 01.09.2000, Blaðsíða 38

Liður 5 í gæðastýringunni er
hin hefðbundna forðagæsla og bú-
fjáreftirlit. Landbúnaðarráðu-
neytið hefur nýlega gefið út
reglugerð (nr. 86/2000) um forða-
gæslu, eftirlit og talningu búfjár.
Líklegt er að þróun mála verði í
þá átt að búfjáreftirlitsmenn verði
færri og taki yfir stærri svæði.
Viðkomandi munu þá helga sig
þessu starfi í meira mæli en verið
hefur sem ætti að stuðla að auk-
inni fagmennsku. Mörgum þykir
óheppilegt að nágrannar sjái um
búfjáreftirlit vegna erfiðleika við
að taka á vandamálum sem upp
kunna að koma. Jafnvel þó að
ekki væri vegna gæðastýringar er
nauðsynlegt að endurmeta
framkvæmd búfjáreftirlits og
forðagæslu í ljósi ýmissa leið-
indamála sem upp hafa komið á
síðustu misserum.
í lið 5 í fylgiskjali ! með sauð-
fjársamningi er einnig minnst á að
leggja mat á ytri ásýnd býlisins skv.
ákvæðum gæðahandbókar. Starfs-
aðferðir hvað þetta varðar er eftir
að móta en rökin fyrir þessu ákvæði
eru að telja má vafasamt að veita
gæðavottun býlum sem spilla fyrir
ímynd greinarinnar með slæmri
umgengni.
Gæðahandbókin
Hér á eftir verða talin upp nokkur
atriði sem þegar liggja fyrir varð- )
andi gæðahandbókina:
* Einstaklingsmerkingar. Ekki
er líklegt að gerð verði krafa um
að nota eina tegund eymamerkja
frekar en aðra en þó er sjálfsagt
að reyna að finna út hvaða
eyrnamerki tolla best í. Hjá
gripum sem týna númemm og
em endumúmeraðir án þess að
vitað sé með vissu um fyrra
númer þarf að vera sérstök
merking þar sem fram kemur að
gripurinn kemur í skýrsluhald á
þessum forsendum, þ.e. uppmni
er óljós.
* Sjúkdómar, kvillar og slys em
skráðir á viðkomandi einstakl-
ing, þ.e. sjúkdómsgreining
(bónda eða dýralæknis) og hven-
ær sjúkdóms verður vart. I Fjár-
vís verður fyrir hendi sjúkdóma-
skrá sem á að auðvelda skrán-
ingu.
Alla lyfjanotkun verður að skrá
og yrði þar ýmist um að ræða
hópskráningu (ormalyf, bólu-
setning o.s.frv.) eða einstakl-
ingsskráningu (t.d. fúkkalyfja-
meðhöndlun). Lyfjalisti verður
innbyggður í Fjárvís sem auð-
velda ætti skráningu. Skrá þarf
að lágmarki tegund lyfs, magn
og dagsetningu.
Aðkeypt fóður. Allt fóður
sem keypt er inn á búið verður
skráð, þ.e. dagsetning kaupa, [
magn, tegund, seljandi fóðurs
og annað er máli kann að
skipta. Fóðurtafla verður inn-
byggð í Fjárvís til að auðvelda
skráningu. Slík fóðurtafla mun
auðvitað líka fylgja gæðahand-
bók hjá þeim er kjósa að skrá
handvirkt, sama gildir um
lyfjaskrá, sjúkdómaskrá og
aðrar nauðsynlegar upplýsing-
ar.
Heimaaflað fóður. Lágmarks-
skráning varðandi heimaaflað
fóður er að fóðurforði sé gef-
inn upp á hliðstæðan hátt og
gert er við forðagæslu. Jafn-
framt verður að gera ráð fyrir
nánari flokkun fyrir þá sem
það vilja, svo sem að uppskera
af einstökum spildum sé skráð
að magni til og hún flokkuð í
viðeigandi gæðaflokk með til- |
liti til gæða. Þetta verður að
útfæra samhliða skráningu á
áburði.
Áburðarnotkun. Lágmarks-
skráning varðandi áburðar-
notkun má gera ráð fyrir að
verði að magn N, P og K á
hektara úr tilbúnum áburði
annars vegar og búfjáráburði
hins vegar (áætlun) sé tilgreint
fyrir hverja túnspildu eða
flokk spildna. Þetta þarf þó að
útfæra nánar.
Fóðrun. Hér verður lágmarks-
skráning væntanlega á formi
dagbókarskráninga þar sem
skráð eru upphaf og lok ein-
stakra fóðrunartímabila (gætu
t.d. verið haustfóðrun, fengifóðr-
un, miðsvetrarfóðrun, síðvetrar-
fóðrun, vorfóðrun...). Magn og
tegund einstakra fóðurteg-
unda/flokka á hverju tímabili
væru skráð. Mögulegt þarf að
vera að skrá þetta sérstaklega
fyrir mismunandi hópa innan
hjarðarinnar.
* Beit. Hér má gera ráð fyrir að
lágmarksskráning sé á formi
dagbókarskráninga, þ.e. hvenær
fé er sleppt á tún að vori, í önnur
ræktuð beitilönd, á afrétt eða
óræktuð heimalönd, hvenær fé
er smalað af afrétti, beit á ræktað
eða óræktað land að hausti
o.s.frv. Hér þarf líka að vera
mögulegt að skipta hjörðinni í
hópa sem ganga á mismunandi
beitilöndum.
Framvindan
Megináherslan í verkefninu á
næstunni verður að ljúka við
fyrstu útgáfu að gæðahandbók
sem verði endanleg að sem flestu
leyti, án þess þó að lokað sé á
breytingar sem hljóta að eiga sér
stað eftir því sem reynsla gefur
tilefni til. Þegar eru til drög að
gæðahandbók sem María Svan-
þrúður Jónsdóttir héraðsráðunaut-
ur hefur unnið í samráði við ráð-
gjafanefndina. Bændur í N-Þing-
eyjasýslu hafa þegar byrjað að
vinna eftir þeim handbókardrög-
um. Þetta tilraunaverkefni mun
nýtast öllum sauðfjárbændum sem
koma inn í gæðastýringu og er
þetta framtak Þingeyinga því afar
mikils virði.
Jafnframt þarf að vinna fagefni til
nota á námskeiðum þeim sem áður
var rætt um. Reikna þarf með að
sjálf gæðastýringamámskeiðin geti
hafist sem fyrst á árinu 2001. Þá
gætu bændur í framhaldi af því
keyrt einn framleiðsluferil í gegn-
um gæðastýringuna áður en það
kerfi tekur formlega gildi, sem er
árið 2003.
38 - FREYR 8/2000