Freyr - 01.11.2002, Page 16

ir (næstum helmingi fleiri fóru
UNIB miðað við aðra hópa). Það
er hugsanlega hægt að ná meiri
vaxtarhraða af beit með skertri
vetrarfóðrun, vel skipulagðri beit
á áborið land og miklu grænfóðri
en okkur skortir upplýsingar um
hvort það sé mögulegt eða kostn-
aðarlega álitlegur kostur við ís-
lenskar aðstæður.
Eldisskeiðið
Tilgangur eldisskeiðsins er að
setja ungneytin í form fyrir slátr-
un. Það er yfirleitt gert með
sterkara eldi síðustu mánuðina.
Með sterku lokaeldi eykst vaxt-
arhraði og fitusöfnun. Það er
mjög breytilegt eftir gerðum og
þunga ungneyta hvað lokaeldið
þarf að vera sterkt. Islenskir
gripir eru mjög bráðþroska og
fítusnauðir á skrokkinn í saman-
burði við holdakynin. Skosku
kynin, Galloway og Angus, eru
einnig bráðþroska en fítusæknari
á skrokkinn, sérstaklega kvígur
og uxar. Límósín kynið er mun
seinþroskaðra en hin kynin og
frekar fitusnautt á skrokkinn. Þá
taka holdakvígur og uxar fyrr út
þroska en naut og fitusöfnun
hefst þess vegna fyrr hjá þeim.
Áður en eldisskeiðið hefst þarf
að tryggja sláturdaginn eins og
mögulegt er. Víðast hvar þarf að
panta slátrun með mjög löngum
fyrirvara. Nauðsynlegt er að taka
tillit til allra þessara þátta áður
en eldisskeiðið er skipulagt. Þar
sem mjög fljótt er verðfellt fyrir
fitu í íslenska kjötmatinu er við
góða fóðrun ekki nauðsynlegt að
setja holdakvígur og uxa á sér-
stakt lokaeldi nema þeir séu í
afturbata af einhverjum ástæð-
um. Hvað nautin varðar er loka-
eldi nauðsynlegt. Vegna þroska-
munar á milli nauta, uxa, kvígna
og kynja er kjörsláturstærð gripa
á sama eldi afar mismunandi.
Dæmi um þennan mun eru
dregin fram í 1. töflu þar sem
sýndur er aldur og þungi gripa
miðað við sömu meðalfóðumýt-
ingu á kg vöxt. Þar má t.d. lesa
að 17 mánaða gamlir íslenskir
uxar eru 307-393 kg á fæti og
með sömu fóðumýtingu og
Límósín blendingsnaut sem eru
24 mánaða og 613 - 785 kg á
fæti. En eins og komið hefur
fram versnar fóðumýtingin eftir
því sem að gripimir þyngjast.
Kjamfóður á eldisskeiði þarf
fýrst og fremst að vera orkuríkt.
5. tafla. Meðalkjarnfóðurþarfir mismunandi ungneyta á
eldisskeiði samkvæmt plönum í 1. töflu.
Kjarnfóöur alls, FEm Kjarnfóður á dag, FEm
Tegund gripa" A2’ B2» A B
Naut
íslenskt 79 437 0,9 2,1
Galloway 88 482 1,0 2,3
Angus 110 590 1,2 2,8
Limosín 141 730 1,5 3,4
Kvígur og uxar3)
íslenskir uxar 60 341 0,7 1,6
Galloway 67 377 0,7 1,8
Angus 87 477 1,0 2,2
Limósin 88 485 1,0 2,3
1) Holdakynin eru einblendingar þar sem móðirin er íslensk.
2) A = 3 mánaða eldisskeið, B = 7 mánaða eldisskeið. Miðað er við frjálsan
aðgang að heyi. Sjá nánari umfjöllun í texta.
3) Dragið úr eða sleppið kjarnfóðurgjöf ef gripir eru sjáanlega nægilega feitir.
Valsað, malað eða kögglað bygg
hentar mjög vel í þeim tilgangi.
Annað sterkjuríkt kjamfóður,
eins og maísmjöl eða kögglar,
koma einnig vel til greina. I
5. töflu er að fínna kjamfóður-
þarfir mismunandi ungneyta á
eldisskeiði samkvæmt fóðurplön-
um í 1. töflu. Kjamfóðurgjöf fyrir
holdakvígur og uxa er sennilega
alltaf ónauðsynleg þegar fóður-
plan B er notað vegna hættu á of
mikilli fitusöfnun. Þarna er mikil-
vægt að kanna holdafar reglulega
og endurmeta kjamfóðurþörfina í
framhaldinu. í fóðurplani A er
kjamfóðurgjöf nauðsynleg fýrir
alla gripi til þess að ásættanleg
fituhula náist.
Umræður
Fóðurplan A miðast við að-
stæður þar sem verðmæti heyj-
anna er metið mjög lágt af ein-
hverjum ástæðum. Miðað við
verðlag á kjamfóðri í dag er þetta
plan sjaldan hagkvæmasti kostur-
inn og sennilega skynsamlegt að
auka kjamfóðurgjöfma verulega
með þessum heyjum og fýlgja
t.d. kjamfóðurplani B á eldis-
skeiðinu hvað það varðar. Við
það myndi meðalfóðurstyrkur
fara úr 0,74 í 0,76 FEm/kg þe.
Árangurinn yrði betri stærðar- og
fituflokkun.
Kornrækt hefur stóraukist á ís-
landi á undanfömum ámm og
verðlagshöft á innflutta komvöm
hafa verið afnumin. Svigrúm til
að auka kjamfóðurgjöf á kostnað
heyja hefúr þess vegna auk-
ist.Verð á innfluttu byggi hefur
verið hagstætt en vegna gengis-
hraps krónunnar er það á uppleið.
Um þessar mundir kostar fóður-
einingin á innfluttu köggluðu eða
möluðu byggi í stórsekkjum um
22-24 kr. Er það svipað verð og
þurrt íslenskt bygg kostar sam-
kvæmt útreikningum Hag-
þjónustu landbúnaðarins. Odýrast
| 16-Freyr 9/2002