Freyr - 01.11.2002, Side 19

kvæmni fjárfestingar eftir skrifar-
ann sem kynnt var á Ráðunauta-
fundi 2002. Hana má finna á
heimasíðunni www.landbunadur.is
undir tilvísuninni greinasafn.
VERKIN - HIN ÁRLEGA
NOTKUN VÉLARINNAR
Það er leið til þess að „lækka“
hinn árlega fastakostnað að deila
honum á sem flestar framleiðslu-
einingar; hektara túns eða tonn
ellegar kíló áburðar eða upp-
skeru. í nokkrum mæli hefur
þetta gerst með stækkun búanna,
þótt tilhneigingar hafi gætt í þá
átt að bústækkun og vélafjárfest-
ing haldist í hendur.
Árleg notkun búvéla er ekki
mikil í klukkustundum talin; hins
vegar eiga búin mikið undir því
að vélamar gangi tafa- og vand-
ræðalaust þann tíma. Lesandinn
er hvattur til þess að gera dálitla
athugun á eigin vélum:
1. athugun:
* Gerður er listi yfír helstu hey-
vinnuvélar búsins
* Áætlað er hve margar klukku-
stundir þær vom notaðar alls
sumarið 2002
* Áætlað er hve margar klukku-
stundir hefði með góðu móti
verið hægt að nota þær sl.
sumar - hér þarf m.a. að taka
tillit til ástands vélanna svo og
fjölda daga sem veður mundi
hafa leyft notkun þeirra
Niðurstöður þessarar einföldu
könnunar ættu að gefa nokkra
hugmynd um nýtingu hverrar
vélar um sig, þótt annað mál sé í
hvaða mæli eigandinn kærir sig
um að auka/bæta hana. Tvær
leiðir em til þess að færa vél-
unum aukin verkefhi:
* að auka verkefhi þeirra á eigin
búi (= bústækkun)
* að samnýta þær með öðmm
búum.
Verkefni, rúlluráári
2. mynd: Hvaða kostur er hagkvæmastur? Þannig gæti samanburður út-
gjalda vegna þriggja vélvæðingarkosta litið út (rúllubindivél). I útgjöldum er
reiknað með vöxtum og afskriftum af eigin vél, áætluðum rekstrarkostnaði
hennar auk dráttarvélarkostnaðar og launa ökumanns. Verktakaverð er
byggt á markaðstölum en ekki er tekið tilliti til hugsanlegs magnafsláttar.
Óvíst er hvað gamla/notaða bindivélin ræður við mikið á hverju ári. Ekki
hefur verið tekið tillit til þess né annars óbeins kostnaðar vegna vélanna.
Niðurstöðurnar eru aðeins dæmi - mikilvægt er að hver reikni það úr frá
sínum eigin forsendum.
Báðar leiðimar kalla á nokkurt
umstang. Sú fyrri verður því að-
eins farin að heildarmat hafi farið
fram á fýsileika breytinganna og
þá em vélamar einungis hluti alls
þess sem taka þarf tillit til. Sú
síðari krefst vilja til samvinnu
svo og ögunar verka sem m.a.
kallar á góða skipulagningu
þeirra. Hvort tveggja má meta til
verðs, sbr. þarfamatið sem nefnt
var hér að framan. Hér verður
ekki nánar farið út í form sam-
nýtingarinnar, sem verið getur
með ýmsu móti, heldur vísað til
fyrri greina um það, sjá t.d. Frey
nr. 7 árið 2000, bls. 14-18 (Verk-
taka og samnýting véla í bú-
rekstri eftir Bjama Guðmundsson
og Baldur Helga Benjamínsson).
Löng hefð er fyrir samnýtingu
jarðvinnslutækja og æ fleiri leita
nú fyrir sér um hana hvað snertir
heyskap og komrækt. Þar er því
að safnast saman verðmæt
reynsla bænda sem mikilvægt er
að hagnýta.
Kjörtími búverka
Þorri búverka er háður tíma.
Verkin eiga sér kjörtíma og verði
þau ekki unnin þá myndast
kostnaður. Hann er nefndur
kostnaður vegna kjörtímafráviks.
í hann sækjum við helstu rökin
fyrir Qárfestingu í viðeigandi vél-
um. Strangt tekið mætti vinna
flest verk á hefðbundnu búi með
gráum ódýmm Ferguson frá
gömlu öldinni. En dýr verður
Ferguson þegar búið er að taka
tillit til kostnaðar vegna kjörtíma-
fráviks verkanna sem hann skilar.
Mikilvægt en jafnframt vanda-
samt er að finna út kjörtímaáhrif
hinna ýmsu verka. Lesandinn er
því hvattur til að gera aðra at-
hugun á eigin búi, t.d.:
Freyr 9/2002-19 I