Prentarinn - 01.01.1966, Síða 7

smiðju og vanda sem bezt til alls. Ekki fengu
þó tillögur hans byr hjá ríkisstjórninni í það
sinn, og varð ekki meira úr samvinnu hans
og stjórnarinnar, og öðru ráði hlítt, er til
þess kom, að ríkið eignaðist prentsmiðju; en
þá var Oddur aftur kominn heim í ríki sitt
á Akureyri.
Tvisvar sinnum hlaut Oddur heiðursvið-
urkenningu fyrir iðn sína á iðnsýningum,
er haldnar voru á Akureyri. Heiðursborg-
ari Akureyrarbæjar var hann kjörinn 1935
og Stórriddari hinnar íslenzku fálkaorðu
1938. Hann andaðist eftir langa og stranga
vanheilsu 5. júlí 1945.
I Kaupmannahöfn hóf Oddur Björnsson
starf, sem gerði hann þegar í stað þjóðkunn-
an, og lengi mun halda nafni hans á loft, þar
sem getið verður íslenzkrar bókaútgáfu og
bókagerðar, en það var útgáfa ritsafnsins
Bókasafn alþýðu. Þess er þegar getið, að
Oddi var menntun iðnaðarmanna og allrar
alþýðu hið mesta áhugaefni. Afun hann hafa
fundið sárt til þess, að honum auðnaðist ekki
að njóta skólamenntunar, og eins fundið til
þess, hversu fáskrúðugur var bókakostur al-
mennings á íslandi. En sjálfmenntuðum
manni sem honum var harla ljóst, hversu
mikillar menntunar mátti afla sér af lestri
góðra bóka. Þegar hann kom nú til Hafn-
ar og kynntist þeim auði bókmennta, sem
þar var að fá, og ekki síður hverri fullkomn-
un bókagerð hafði náð, gat ekki hjá því far-
ið, að hann fvndi enn sárara en áður til þess,
hversu einhæfur og fátæklegur bókakostur
alþýðu á fslandi var, og eins hitt hve óásjá-
legar flestar íslenzkar bækur voru um þær
mundir.
En það var ekki að skapi Odds Björns-
sonar að tala og ráðgera um hluti, sem gera
þurfti og hann sá að horfðu til almanna-
heilla. Hann gekk því að verki einn og
óstuddur af öllum nema konu sinni, enda
var þá ekki lenzka að sækja um opinbera
styrki til hvers er vera skyldi. Fyrirtækið
varð að bera sig sjálft, ef það átti að lifa.
Bókasafn alþýðu hlaut miklar vinsældir,
en þó ekki svo að nægði til þess að því yrði
lengur framhaldið en í sex ár. Vera má að
kostnaðarmaðurinn hafi verið of stórhuga,
eða of örlátur við kaupendurna.
Eftir að Oddur Björnsson kom heim til
íslands, hélt hann áfram nokkurri bókaút-
gáfu. En nú var miklu lægra siglt en fyrr
um bókaval. Voru það einkum þýddar
skáldsögur, sumar að vísu góðar, en fjarri
því að vera nokkurt úrval. Einnig gaf hann
út nokkrar kennslubækur og ritlinga af
ýmsu tagi.
Oddur Björnsson var bókamaður mikill,
og las mikið alla ævi. En mjög safnaði hann
bókum ókcrfisbundið, og voru því bækur
hans mjög sundurleitar að efni og gæðum.
Mest safnaði hann þó bókum um heimspeki,
dulfræði og málvísindi. Bókasafn sitt gaf
hann Akureyrarbæ skömmu fyrir andlát sitt,
og fvlgdi því gildur sjóður frá þeim feðg-
um.
Oddur Björnsson var um flesta hluti sér-
kennilegur maður. Hann var mikill vexti,
yfirbragð hans mikilúðlegt, en þó fríður
sýnum. Limaburður 'hans var frjálsmann-
legur og bar öll vitni þjálfunar, enda var
hann íþróttamaður á yngri árum og kenndi
meðal annars ungum mönnum hnefaleik
um skeið á Akureyri, og gönguferðir iðkaði
hann mjög fram á elliár. Hreyfingar hans
voru snarar og snöggar, svo voru einnig til-
lit hans og svör, er hann átti ræðu við
menn. Aldrei gætti hálfvelgju né afsláttar í
ræðu hans, heldur var þar skýr og mörkuð
I'RENTARINN
3