Skólablaðið - 01.04.1966, Blaðsíða 12

- 160 -
konungs níunda 8. april 1867 var haldinn
fyrsti dansleikur í sögu skolans. Var
boðið til nálega öllum "heldri manna
yngismeyjum" bæjarins og stóð dansleik-
urinn til klukkan 8 að morgni næsta dags.
Upp frá JdvÍ var svonefnd skólahátið
mesta hatáð ársins, en hún var haldin á
afmælisdegi konungs. Þá var efnt til
veglegrar veizlu og danssamkomu í skól-
anum. Skólasveinar hlökkuðu mjög til
þessa dags og þá ekki siður yngismeyjar
bæjarins, sem boðið var á dansleikinn,
er haldinn var í hátáðasal skólans.
Á Langalofti voru veitingar bornar fram
og þar komu boðsgestir saman, kennar-
ar, stiftsyfirvöld og aðrir embættis-
menn báejarins, svo og þeir skólapiltar,
sem ekki tóku þátt í dansinum. Var þar
setið að sumbli og skeggrætt. Þetta var
eini dagur ársins, sem leyfilegt var að
fara með vín í skólanum og eigi vítt,
þótt á piltum sæi. Þeir piltar, sem
ekki tóku þátt í dansinum, en sátu aðeins
veizluna, voru kallaðir "rallistar", en
hinir "ballistar", er sóttu hvort tveggja.
ÞÓttu dansleikir þessir svipmestu dans-
leikir bæjarins fyrir aldamót.
Eigi er unnt að fjalla um sögu skól-
ans, án þess að geta að einhverju hins
glæsilega þáttar hans í þróun íslenzkrar
leiklistar. Sjónleikir höfðu verið sýndir
i Hólavallaskólá fyrir aldamót 1800, en
eftir að skólinn fluttist til Bessastaða
1805, var ekki um reglulegar leiksýning-
ar að ræða í Reykjavík um árabil.
Eftir að skólinn var aftur kominn til
Reykjavíkur ásettu skólapiltar sér fljót-
lega að efna til sjónleikahalds í skólan-
um, og á jólum 1847 og aftur 1849
sýndu þeir á Langalofti boðsgestum sih-
um tvo gleðileika Holbergs, sem áður
hafði verið snúið á islenzku.
Með þessum leiksýningum má telja, að
leiklistin komist fyrst verulega á rek-
spöl i Reykjavik, þvi að upp frá þessu
er aldrei hörgull á ungum mönnum, sem
tekið hafa ástfóstri við leiklistina eða
tamið sér hana að nokkru i skóla.
Áhugi á leikstarfsemi virðist þo nokkuð
misjafn innan skólans allt til arsins
1922, en siðan hefur Menntaskólinn stað-
ið að leiksýningu á hverju ári að tveim-
ur árum undanteknum, 1926 og 1941.
Árið 1886 fengu stúlkur jafnan rétt og
piltar til þess að sækja skólann. En á
árunum 1886-1904 voru aðeins 3 stúlkur
i skólanum, og af þeim tók aðeins ein
próf, en var þó utanskóla.
Fyrsti islenzki kvenstúdentinn braut-
skráðist úr skólanum vorið 1910. Var
það Laufey Valdemarsdóttir. Þótti það
að vonum mikil djörfung af ungri stúlku
að setjast i skóla innan um eintóma
karla. En Laufey leysti þetta erfiða
hlutverk af hendi með hinni mestu prýði.
Fjölgaði stúlkum brátt i skólanum, og
vorið 1944 útskrifast fyrsti kvennabekk-
ur skólans.
Ný reglugerð var gefin út fyrir skól-
ann 9. september 1904 með viðaukum og
prófreglugerðum 1907, 1908 og 1910.
Reglugerð þessi var samin af þeim Guð-
mundi Finnbogasyni, siðar landsbóka-
verði, og jóni Magnússyni, siðar ráð-
herra. Reglugerðin var róttækasta
reglugerð, sem skólanum hefur verið
sett. Honum var nú skipt i tvær deildir,
þriggja ara gagnfræðadeild og i fram-
haldi hennar kom siðar þriggja ára lær-
dómsdeild. Kennsla i grisku var með
öllu afnumin, en minnkuð stórlega i
latinu, sem nú var aðeins kennd i lær-
dómsdeild. Aftur á móti var kennsla
aukin mjög i nýju málunum, náttúruvis-
indum og stærðfræði. Árið 1919 var
stofnuð stærðfræðideild, hliðstæð mála-
deild. Árið 1937 kom út reglugerð þar
sem svo er kveðið á, að skólinn skuli
vera fjögurra vetra menntaskóli og einn-
ig skuli starfrækt við skólann tveggja
ára gagnfræðadeild með óskiptum bekkj-
um. Samkvæmt lögum frá 1945 er gagn-
fræðadeild skilin frá skólanum. Inntöku-
próf var afnumið, en ákveðin lágmarks-
einkunn á svonefndu landsprófi varð inn-
tökuskilyrði.
Árið 1917 stofnuðu nemendur í gagn-
fræðadeild málfundafélagið Fjölni.
Starfaði það af miklum krafti samhliða
malfundafélagi lærdómsdeildarinnar,
Framtiðinni, en lognaðist eðlilega út af,
er gagnfræðadeildin var skilin frá skól-
anum.
Haustið 1937 var hafizt handa um
by§ÍÚngu skólasels og unnið að henni af
kappi um veturinn, þannig að selið varð
í'buðarhæft að vori.
Frh. á bls. 165.