Litli Bergþór - 01.12.1996, Blaðsíða 13

saman vopnlausir. Menn mega ekki safnast saman
hvar sem er og verða því fyrst og fremst að hafa
umráð þess staðar, salarkynna eða útivistarsvæðis
þar sem samkomu á að halda. Samkomur
innanhúss getur lögreglan hins vegar ekki bannað
eða rofið en ef óeirðir hafa brotist út á samkomunni
og þar er almenn óreiða upp kominn, þá væri
lögreglu að sjálfsögðu heimilt að skerast í leikinn.
Nýlegt dæmi um brot á fundafrelsisákvæðinu á
íslandi: Ungir krakkar úr Fjölbrautaskólanum úr
Breiðholti höfðu safnast saman til að skemmta sér í
leigðum sal.
Allt var með
friði og spekt
þegar
lögreglan
ruddist inn
með táragas
og tæmdi
húsið með
ofbeldi.
Lögregla má
aðeins leysa
upp
samkomur ef
vopn eru við
hönd, almenn
óreiða kominn
upp eða
samkomugestir hafa ekki umráð yfir
samkomustaðnum. Þar sem ekkert af þessu var
tilfellið var innrás lögreglunnar algerlega óréttmæt.
Því miður eru alvarlegri mannréttindabrot í gangi
bæði hér á íslandi og úti í hinum stóra heimi.
HVER ERU BROTIN?
Mannréttindabrotin í heiminum eru mörg og við
lestur dagblaða og fréttahlustun fréttum við um
óteljandi mannréttindabrot.
Eitt algengasta og þekktasta brotið er á upphafi
mannréttinda sáttmála S.Þ. sem hljóðar „allir menn
EIGA RÉTT TIL LÍFS, frelsis og mannhelgi".
í öllum stríðum sem eru háð, öllum sprengjum
sem eru sprengdar, öllum skotum sem er hleypt af
er þetta ákvæði brotið.
En mörg algeng og alvarleg brot heyrum við sem
minnst um, t.d þykir ekki fréttamatur þótt þúsundir
manna séu í fangelsum vegna skoðana sinna, eða
að margir eru í haldi án dóms og laga. Pyntingar og
aftökur eiga sér stað víða um heim. í mörgum
löndum hafa menn, konur og börn „horfið" eftir að
hafa verið tekin í vörslu yfirvalda.
Enn aðrir hafa verið teknir af lífi umsvifalaust án
þess að lagaheimildir séu hafðar að yfirskini, verið
leitaðir uppi og drepnir af stjórnvöldum eða
útsendurum þeirra.
HVAÐ ER HÆGT AÐ GERA?
Þar sem yfirvöld standa oftast fyrir
mannréttindabrotum er ekki hægt að setja málin í
þarlendan dómsstól og fá þau dæmd.
Því voru félög eins og S.Þ. stofnuð. S.Þ. voru
stofnaðar rétt eftir seinni heimstyrjöldina og hafa
þau tvö megin markmið að halda frið og koma í veg
fyrir mannréttindabrot. Til eru mörg
mannréttindafélög lík Sameinuðu Þjóðunum en eru
algerlega óháð öllum yfirvöldum og ríkisstyrkjum.
Dæmi um slík
samtök er
Amnesty
International.
Þessi félög
hafa það eitt
markmið að
koma í veg
fyrir
manntétlindabiot,
hjálpa þeim
sem hafa
orðið fyrir
þeim og
fjölskyldum
þeirra. Það
er því
þessum
félögum að
þakka að umheimurinn veit um það fólk sem brotið
er á og því hjálpað.
EFTIRMÁLI
Ég vona að eftir lestur þessarar ritgerðar sé
lesandinn einhverju nær um þau mannréttindi sem
gilda, hvernig þau komu til, hvernig þau eru brotin
og hvað sé hægt að gera til að draga úr þeim.
207 ár eru liðin síðan fyrsti
mannréttindasáttmálinn var samþykktur. Samt
virðast margar þjóðir enn á byrjunarreit hvað
mannréttindi varðar.
Ég tel það því okkar að standa á varðbergi
gagnvart því að þessum lögum sé framfylgt.
Ég skora á alla að veita einhverju þekktu
mannréttindafélagi fjárhagslegan stuðning því það
munar um sérhvert framlag.
Heimildir:
Björn Þ. Guðmundsson: Lögbókin þín; Örn og
Örlygur; 1989.
Dóra Hafsteinsdóttir og Sigríður Harðardóttir
ritstjórar: íslenska alfræði orðabókin; Örn og
Örlygur; 1990.
Jón Guðnason: Mannkynssaga 1789 - 1848; Mál
og Menning; 1960.
Veist þií..?
* að á hverju ári sendir Amnesty Intemational hátt í 90
rannsóknarnefndir til í um 80 landa.
* að um 142 þjóðir eru að jafnaði á svörtum tista Amnesty vegna
mannréttindabrota.
* að Í26 löndum hefurfólk „horjið'1 sprolaust á seinustu árum.
* að aftökur án dóms og laga eiga sér stað í 95 löndum.
* að í mörgum löndum Suður-Ameriku eru heimitislaus börn frá
8 ára aldri í mörgum tilvikum pyntuð á hroðalegan hátt aflögreglu
og hermönnum ogjafnvel myrtmeð köldu blóði.
* að þá eru ótatin fjöldi landa sem fangelsa og pynta þegna sína
fyrir friðsamar stjórnmálaskoðanir, trúarbrögð, titarhátt og
kynferði.
Litli - Bergþór 13