Litli Bergþór - 01.12.1996, Blaðsíða 16

Vinnuslys
Höfundur:
Bergur Guðmundsson.
/ þessavi ritgerð œtla ég aðfjalla um vinnuslys. Eg œtla að takmarka efnið við dráttarvélar í landbúnaði
ogfjalla um öryggisatriði og hvernig máfœkka slysum í landbúnaði.
VINNUSLYS
Afleiðingar vinnuslysa eru margar, þær geta verið
allt frá því að fá skurð á líkamann og upp í það að
deyja. Þegar fólk verður óvinnufært eða lamað
vegna vinnuslysa, er það oft óhæft til vinnu nema í
hlutastörf. Fólkið fær þá oft bætur úr
almannatryggingum eftir örorkumat lækna.
Stundum eru fólki líka dæmdar slysabætur vegna
áverka sem það hefur hlotið í vinnuslysum. Nýfallinn
er dómur í máli Málfríðar Þorleifsdóttur, sem
slasaðist alvarlega þegar hún festist í drifskafti
dráttarvélar í Gnúpverjahreppi fyrir 9 árum. Hún
hlaut af því slysi 80% varanlega örorku og fékk nú
dæmdar 8 milljónir króna í slysabætur.
Ákvæði um tilkynningaskyldu vinnuslysa er að
finna í reglugerð nr. 612/1989. Þar er skilgreint
hvaða slys teljast alvarleg og þau skal tilkynna strax
til Vinnueftirlits ríkisins og lögreglu svo
vettvangsathugun geti farið fram. Þar eru einnig
ákvæði um að vinnuslys, sem valda fjarvist í a.m.k. í
einn dag, auk slysadagsins, skuli tilkynnt
Vinnueftirlitinu á þartil gerðum eyðublöðum.
VINNUSLYS Á '
LANDBÚNAÐARTÆKJUM
Vinnuslys geta orðið vegna bilunar í vélarrúmi
vinnuvéla eða vegna lélegra varúðarráðstafana á
vinnustað. Sannað er að alvarlegustu vinnuslysin
verða í landbúnaðar- og byggingarstörfum. Flest
dráttarvélaslysin verða þegar vél veltur og
stjórnandinn lendir undir henni. Afleiðingarnar verða
enn alvarlegri þegar vélin er án húss eða
öryggisgrindar. Einnig eru óvarin drifsköft
dráttarvéla stórhættuleg, svo sem mál Málfríðar
sannar.
í ársskýslu Vinnueftirlits ríkisins frá árinu 1994 sést
að af þeim dauðaslysum sem urðu á árunum1961-
1994 urðu 35% þeirra í landbúnaði og þar var
langhæsta dánartíðnin, en því næst kom
byggingariðnaðurinn með 17% dauðsföll.
Frumnámskeiðsskýrsla Vinnueftirlits ríkisins frá árinu
1991 segir að á árunum 1970-1985 hafi orðið 42
dauðaslys við landbúnaðarstörf. Þar af urðu 21
þeirra við dráttarvélar og drifbúnað þeirra og 10
þeirra sem létust voru undir 16 ára aldri. Þessar
tölur sýna að ekki er næg aðgæsla höfð í umgengni
við landbúnaðartæki.
AÐBÚNAÐUR OG ÖRYGGI
Lög um aðbúnað, hollustuhætti og öryggi á
vinnustöðum segja í 14. grein um skyldur
atvinnurekanda:
„Atvinnurekandi skal gera starfsmönnum sínum
Ijósa slysa- og sjúkdómshættu sem kann að vera
bundin við starf þeirra. Atvinnurekandi skal þar að
auki sjá um að starfsmenn fái nauðsynlega kennslu
og þjálfun í að framkvæma störf sín á þann hátt að
ekki stafi hætta af“
í reglugerð um dráttarvélar og hlífðarbúnað þeirra
segir m.a. að dráttarvélar sem vega yfir 500 kg eigi
að vera með öryggisgrind af viðurkenndri gerð til
varnar ökumanni ef dráttarvélin veltur. Á
öryggisbúrinu eigi að vera a.m.k. þrjár
undankomuleiðirtil þess að öruggt sé að hægt verði
að komast út ef vélin veltur. Öryggisbúrin eiga að
vera prófuð af viðurkenndum aðila og samþykkt af
Vinnueftirliti ríkisins. Verði öryggisbúr eða
öryggisgrind fyrir hnjaski sem hefur áhrif á styrkleika
þess, er notkun dráttarvélarinnar óheimil þar til
viðgerð hefur farið fram.
Þar segir líka að aflúttak dráttarvélar eigi að vera
varið með öryggishlíf. Drifsköft eigi að vera með
hólkhlíf utan um sig. Hólkhlífin á að vera viðurkennd
sem nothæf hlíf og má ekki snúast með drifskaftinu
heldur vera fest með keðju í þar til gerðar festingar á
vélinni. Hjólahlífar eiga að vera á dráttarvélum og
þær eiga að ná svo langt út, að engin hætta verði á
því að fótur ökumanns festist í hjólinu. Þá eiga
einnig að vera hlífar utan um reimar og reimhjól
dráttarvélarinnar.
ER HÆGT AÐ FÆKKA
VINNUSLY SUM?
Vinnueftirlit ríkisins skoðar reglubundið
landbúnaðartæki. Þar hefur oftast verið fundið að
eftirfarandi búnaði út frá öryggissjónarmiðum :
- Hlíf um aflúttak
- stýrisbúnaður
- hemlar.
Litli - Bergþór 16