Litli Bergþór - 01.12.1996, Page 18

Þáttur af Jóni á Setbergi
Einhvern tíman fyrir löngu síðan ákvað ég með sjálfum mér að skrifa þátt um langafa minn, Jón á
Setbergi,áður en ég „setti upp tærnar". Enda er allt hœpið með handskriftina eftir að maður er kominn í
þœr stellingar.
Hann hófhérvist sína tœpum hundrað árum áður en égfæddist, þó hefi ég afhonum glöggar sagnirfrá
fyrstu hendi því móðir mín Iielga Eiríksdóttir húsfreyja á Stekk í Garðahreppi semfœdd var 1. október 1879
að Kjarnholtum í Biskupstungum var sonardóttir hans. Hún ólst upp að verulegu leyti hjá þessum afa sínum.
Þegar ég var á barns- og unglingsaldri sagði hún mér margt af búskaparháttum á Setbergi og ýmsufleira
varðandi þennan afa sinn.
Eg mun vera sá eini afhinum fjölmörgu núlifandi afkomendum Jóns á Setbergi sem hefi afhonum glöggar
sagnir frá fyrstu hendi, það getur því ekki talist nein ofrausn þó ég komi því nú í verk að skrá eitthvað sem ég
veit með vissu um þennan forföður minn.
Jón Guðmundsson var fæddur
24. desember 1824 á Fossi í
Hrunamannahreppi. Ég tel þó víst
að þarna skakki einum degi, því
hann taldi sinn fæðingardag vera
Þorláksmessu en ekki aðfangadag
jóla.“Hann var samtíða sínum
foreldrum óslitið fram yfir sinn
tvítugsaldur því er ósennilegt að
þarna hafi orðið dagabrengl innan
fjölskyldunnar, hitt er mun
sennilegra að talan 24. hafi slæðst
inn í kirkjubók í stað 23.
Faðir Jóns var Guðmundur
Eiríksson hinn sauðglöggi, sem
jafnan var kenndur við Haukadal í
Biskupstungum og móðir hans var
Guðbjörg Jónsdóttir frá Ósabakka á
Skeiðum. Hún var af hinni þekktu
Hörgsholtsætt.
Haukadalskirkja byggð af Guðmundi Eiríkssyni,
föður Jóns, fyrsta árið sem hann bjó í Haukadal.
Jón sótti til föður síns sauðgleggni og mikla
fjármennskuhæfileika, þó hann yrði aldrei
þjóðsagnapersóna á sviði fjárgleggninnar á borð við
föður sinn.
Skollagróf 14. mars 1996.
Jón Sigurðsson.
Hann stóð þó tvímælalaust
langnæst föður sínum á sviði
sauðgleggni og fjármennsku af
öllum börnum Guðmundar
Eiríkssonar.
Hann var víst ekki hár í loftinu
þegar hann fór að fylgja föður sínum
um Fosshagana í smalamennskum
og annarri fjárgæslu.
Á sínum efri árum ræddi hann oft
um fjárstúss sitt í Fosshögum enda
var hann á 12. aldursári þegar
foreldrar hans fluttu þaðan. Á
næstu sex árum lenda foreldrar
hans í sífelldum búferlaflutningum
búa ekki á færri en fjórum jörðum á
þessu sex ára tímabili. Þar til á
vordögum 1842 að þau setjast að í
Haukadal þá er Jón sonur þeirra á
18. ári. Næstu fimm árin er hann enn með
foreldrum sínum í Haukadal.
Fyrri kona Jóns var Guðrún Egilsdóttir frá Tortu.
Faðir hennar var Egill Þórðarson bóndi þar og móðir
hennar kona Egils var Guðlaug Gísladóttir frá
Kjarnholtum.
Þannig er ég að tveim þáttum ættaður frá
Kjarnholtum, þar sem Guðlaug móðir Guðrúnar
langömmu minnar var þaðan og á aðra grein Kristín
móðurmóðir mín sem var dóttir Guðmundar
Diðrikssonar bónda þar.
Vorið 1847 fara Jón og Guðrún að búa á Tortu.
Þeim fæðist drengur vorið áður, þá eru þau bæði á
vist í Haukadal hjá foreldrum Jóns.
Þegar þessi fumburður þeirra fæddist er Guðrún
30 ára en Jón langafi minn 22ja ára, því hún var
röskum átta árum eldri en hann. Eftir 11 ára
sambúð missir hann þessa fyrri konu sína.
Torta var örreytiskot í túnjaðrinum í Haukadal.
Þarna bjó þó Jón langafi minn í 14 ár við sæmilegan
efnahag þrátt fyrir íþyngjandi ómegð.
Fyrri hluta þessa tímabils bjó hann í skjóli foreldra
Greinarhöfundr með tvö sonarbörn
sín, Þorbjörgu Helgu 5 ára og
Guðjón þriggja missera.
Litli - Bergþór 18