Litli Bergþór - 01.12.1999, Blaðsíða 9

Skipulagsmál í Biskupstungnahreppi
Pétur H. Jónsson,
skipulagsarkitekt.
Um þessar mundir stendur yfir vinna við gerð
aðalskipulags Biskupstungnahrepps 2000-2012.
Aðalskipulagið er unnið af Haraldi Sigurðssyni
skipulagsfræðingi, Oddi Hermannssyni landslagsarkitekt
og Pétri H. Jónssyni skipulagsarkitekt. Samkvæmt nýjum
lögum skal aðalskipulag ná til alls sveitarfélagsins en var
áður aðeins bundið við þéttbýlistaði þar sem bjuggu 50
íbúar eða fleiri. Áður hefur verið gert aðalskipulag fyrir
Laugarás og Skálholt, Reykholt og Geysissvæðið.
Biskupstungnahreppur er um 1602 km2 og nær frá
Kili í norðri að Vörðufelli í suðri og Brúará í vestri og
Hvítá í austri. Ibúar voru 514 talsins árið 1998, þar af
bjuggu 125 í Laugarási og 119 í Reykholti.
I aðalskipulagsvinnunni er lögð mikil áhersla á
samvinnu við íbúa sveitarfélagsins. í því skyni hafa verið
sendir út spurningalistar til allra landeigenda og ábúenda
þar sem m.a. er spurt um áform þeirra varðandi
sumarbústaði og nytjaskógrækt. Þeir sem hafa áform um
skógrækt eða sumarbústaði eru heimsóttir og hugmyndir
þeirra færðar inn á uppdrátt.
Biskupstungur eru fyrst og fremst
landbúnaðarhérað og í aðalskipulaginu er gert ráð fyrir að
svo verði áfram. Hefðbundinn landbúnaður er á
undanhaldi en vöxtur hefur verið í ylrækt og þá aðallega í
þéttbýliskjömunum Laugarási og Reykholti. Þar er
eftirspurn eftir lóðum mikil og er eitt af markmiðum
skipulagsins að tryggja nægilegt framboð af lóðum undir
íbúðir, garðyrkju, iðnað, verslun og þjónustu. Jafnramt er
unnið að ýmsum endurbótum í þéttbýliskjörnunum s.s
hraðahindrunum, lýsingu og lokun skurða. Eitt af
stefnumálum í Laugarási og Reykholti er að takmarka
sumarbústaðarbyggð.
I Biskupstungum er mikil uppbygging í
ferðaþjónustu. Eftirspum eftir sumarbústaðalóðum á
svæðinu hefur verið mikil síðastliðin ár. Samkvæmt
Fasteignamati ríkisins voru skráðir 564 sumarbústaðir í
Biskupstungum árið 1998. í aðalskipulaginu eru
núverandi og fyrirhuguð sumarbústaðarsvæði færð inn á
uppdrátt og er mikilvægt að landeigendur veiti
upplýsingar um áform varðandi sumarbústaðarbyggð á
jörðum sínum svo ekki þurfi að koma til kostnaðarsamra
og tímafrekra breytinga á aðalskipulagi síðar. Ef svæði
undir sumarbústaðabyggð er staðfest í aðalskipulagi er
hægt að snúa sér beint að gerð deiliskipulags.
Töluverður áhugi er fyrir skógrækt í
Biskupstungum enda svæðið kjörið til skógræktar.
Mikilvægt er að merkja inn á aðalskipulagsuppdrátt
núverandi og fyrirhuguð skógræktarsvæði þar sem
landslag og ásýnd landsins mun breytast mikið þegar
trjágróður fer að vaxa.
I skipulaginu eru einnig merktar inn efnisnámur
sem ætlaðar eru til atvinnurekstrar og er leitast við að
hafa þær á svæðum sem ekki teljast viðkvæm
náttúrufarslega.
I samgöngumálum er m.a. gert ráð fyrir brú yfir
Hvítá til Hrunamannahrepps og ýmsar endurbætur á
vegakerfi eins og að leggja bundið slitlag á þá vegi sem
uppá vantar. Ennfremur er gert ráð fyrir reiðstígum
meðfram þjóðvegum.
Einn mikilvægasti þátturinn í þessari
aðalskipulagsgerð er að gera grein fyrir
náttúruvemdarsvæðum. Nú þegar era þrjú svæði friðlýst í
hreppnum samkvæmt náttúruverndarlögum. Þau eru:
Gullfoss, Geysir og Tunguey og Pollengi. Svæði á
náttúruminjaskrá eru níu talsins. Þau eru: Þjófadalir og
Jökulkrókur, Hvítárvatn og Hvítárnes, Brúarhlöð,
Haukadalur og Almenningur, Pollengi (ytri hluti), Brúará
og Brúarárskörð, Höfðaflatir, Hrosshagavík,
Skálholtstunga og Mosar.
Um miðsveitina frá Geysissvæðinu og
Almenningi að Brúará í Miklaholti er víðáttumikið
ósnortið land sem talið er eitt stærsta samfellda
votlendissvæði landsins. Á þessu svæði er mikið af
vötnum og tjömum s.s. Múlatjamir, Úthlíðar- og
Arnarholtsvötn, Sandvatn, Tjamartjöm, Flókatjöm,
Startjarnir og Sjötjamir. Á þessu svæði er einnig
fjölskrúðugt fuglalíf. I aðalskipulaginu er ráðgert að
vernda þetta svæði með einhverjum hætti. Svæðið hefur
ekki verið afmarkað á uppdrætti, þ.e. ekki hefur verið
tekin ákvörðun um hvort svæðið verði verndað í heild
sinni eða að hluta til. Yrði hér um að ræða svokallaða
hverfisvernd, þar sem sveitarstjóm í samráði við
landeigendur móta reglur um umgengni á viðkomandi
svæðum með tilliti til mannvirkjagerðar, beitar,
áburðargjafar, framræslu og skógræktar. Ennfremur er
hugsanlegt að setja sérstakar reglur um umgengni yfir
varptímann í því skyni að vemda fuglalíf.
Ennfremur er í umræðunni að vernda á einhvern
hátt hlíðina sem nær frá Laugarvatni að Geysi. Er hér um
að ræða nær ónsortið kjarrlendi og skógi vaxið land. Á
þessu svæði kemur einnig til greina hverfisvernd þar sem
settar yrðu ákveðnar reglur sem tryggja náttúrulega ásýnd
birkiskóganna með tilliti til mannvirkjagerðar, trjáræktar,
beitar o.fl. Önnur svæði sem hugsanlega geta fallið undir
hverfisvernd em Mýrarskógar, mýrar við Hvítá hjá Iðu,
Vaðlar (Lónið) í Laugarási, svæði austan Reykholts við
Tungufljót. I aðalskipulagi þarf jafnframt að gera grein
fyrir vatnsverndarsvæðum og vemdun fornminja.
Við gerð aðalskipulagsins er nauðsynlegt að skapa
gmndvöll að almennri umræðu um framtíð sveitarinnar.
Forsenda þess er að greina þá vaxtarmöguleika sem
byggðin hefur. í fljótu bragði má segja að
vaxtarmöguleikar byggðar í Biskupstungum felist í
eftirfarandi: jarðhita og frjósömu landi, náttúrufegurð og
veðursæld, búsældarlegum þéttbýlisstöðum, bættum
samgöngum og vexti í ferðaþjónustu.
Hér hefur aðeins verið komið inn á hluta þeirra
fjölmörgu mála sem aðalskipulag snýst um. Nú standa
yfir fundir og viðræður við jarðaeigendur og aðra
hagsmunaaðila og er stefnt að því að kynna drög að
aðalskipulagi Biskupstungna 2000-2012 á almennum
borgarafundi 11. janúar árið 2000. Menn eru hvattir til að
mæta og taka þátt í umræðum um þetta miklvæga
málefni.
Litli - Bergþór 9